Κλιματικά ομόλογα: Προς ένα νέο πράσινο υπόδειγμα

Τα πράσινα ομόλογα συνέχονται ευθέως με την έννοια της αειφορίας, καθώς υποστηρίζουν την ανάπτυξη επενδύσεων που προάγουν την ενεργειακή αποδοτικότητα, λειτουργούν ανασχετικά έναντι των διαφόρων τύπων περιβαλλοντικής μόλυνσης, προστατεύουν τα θαλάσσια και χερσαία οικοσυστήματα, ενισχύουν τη βιώσιμη γεωργία, αλιεία και δασοκομία, καθώς και τις καθαρές μεταφορές και την ορθολογική διαχείριση υδάτινων πόρων.

Επιπρόσθετα, συγκριτικά με άλλους τυπικούς ομολογιακούς τίτλους, τα πράσινα ομόλογα συνδέονται με ουσιώδη επενδυτικά κίνητρα, όπως επί παραδείγματι οι φορολογικές απαλλαγές και εκπτώσεις, ώστε να καθίστανται ιδιαιτέρως ελκυστικά για ένα καλά διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο χρεογράφων. Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου ένα ομόλογο να χαρακτηριστεί επίσημα ως πράσινο, είναι αναγκαίο να πιστοποιηθεί από το Climate Bond Standard Board, το οποίο γνωμοδοτεί εάν το συγκεκριμένο δανειακό προϊόν δύναται να παράξει μετρήσιμα οφέλη για το περιβάλλον.

Σύμφωνα με τη Wells Fargo, μόνο για το 2018, οι νέες προσφορές σε πράσινο ομολογιακό χρέος ξεπέρασαν τα 140 δις δολάρια, γεγονός που συνιστά μια αύξηση κατά 50% σε ορίζοντα 3-ετίας. Με βάση τη Moody’s, η δε εκτίμηση για το 2019 ξεπέρνα τα 200 δις δολάρια, τη στιγμή που λίγα χρόνια πριν, το 2012, οι εκδόσεις πράσινων ομολόγων ανήρχοντο στα 2,6 δις δολάρια. Μια από της κύριες αιτίες της εκτόξευσης αφορούσε στο έτος 2016, όπου μεγάλες κινεζικές εταιρείες εξέδωσαν πράσινο χρέος ονομαστικής αξίας 33 δις δολαρίων, ήτοι προσεγγιστικά το ένα τρίτο του συνόλου της συναφούς παγκόσμιας αγοράς. Αξιομνημόνευτη δε είναι και η πράσινη επενδυτική προσπάθεια στο Μεξικό κατά το 2016, με την έκδοση 4 δις σχετικού χρέους. Δεν υπάρχει ωστόσο καμία αμφιβολία ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον βαίνει ραγδαία αυξανόμενο, με πρωταγωνιστές πλέον, τόσο την Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και τις ΗΠΑ.

Τον Ιανουάριο του 2017, η Γαλλική κυβέρνηση υπήρξε η πρώτη χώρα που εξέδωσε πράσινο κρατικό ομόλογο (sovereign green bond), ύψους 7 δις ευρώ, με τη σειρά να υπερκαλύπτεται άνω των τριών φορών, με προσφορές που υπερέβησαν τα 23 δις ευρώ. Το παράδειγμα της Γαλλίας ακολούθησαν στη συνέχεια και άλλες χώρες, όπως η Ιρλανδία, το Βέλγιο, η Πολωνία, η Λιθουανία κλπ. Παράλληλα, σε εταιρικό επίπεδο, χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις της Apple με την έκδοση ενός πράσινου ομολόγου ύψους 1 δις τον Ιούνιο του 2017, αλλά και νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 2013, όπου η Γαλλική επιχείρηση ενέργειας EDF, εξέδωσε μια εξαιρετικά επιτυχημένη πράσινη ομολογιακή σειρά ύψους 4,5 δις ευρώ για την ανάπτυξη υποδομών ΑΠΕ, συνοδευόμενη με πολύ υψηλή υπερκάλυψη.

Η έκδοση των πράσινων εταιρικών ομολόγων μπορεί να συνδέεται και με συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους, όπως στην περίπτωση της Qualcomm για μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων κατά 30% έως το 2025 ή της Anheuser-Busch που θα εξασφαλίσει το 100% της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας μόνο από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), επίσης έως το 2025. Σημειώνεται επίσης και η περίπτωση της World Bank, η οποία αποτελεί παγκοσμίως τον μεγαλύτερο εκδότη πράσινου ομολογιακού χρέους. Ο συγκεκριμένος οργανισμός διατηρεί εκτεταμένη συναφή δραστηριότητα στις ΗΠΑ, όπου έχει εκδοθεί αξία πράσινων ομολόγων άνω των 500 εκατομ. δολαρίων, αλλά και στην Ινδία, όπου οι συνολικές αντίστοιχες επενδύσεις πλησιάζουν τα 2.7 δις ρουπίες ή 39 εκατομ. δολάρια.

Την ίδια στιγμή όμως που το πλήθος των πράσινων ομολογιακών προϊόντων αυξάνεται θεαματικά, είναι αναγκαία η εισαγωγή εξειδικευμένων σχετικών ομολογιακών δεικτών (indices), οι οποίοι θα λειτουργούν ως market benchmarks, με αποκλειστική στόχευση τη συγκριτική αποτύπωση μιας τρισδιάστατης αποδοτικότητας, με βάση, τόσο περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, όσο και κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης (Environmental, Social & Governance-ESG). Ως τέτοιοι δείκτες αναφέρονται επί παραδείγματι ο Bloomberg Barclays MSCI US Corporate ESG Focus Index (benchmark για πράσινα εταιρικά ομόλογα), ο S&P ESG Pan-Europe Developed Sovereign Bond Index (benchmark για πράσινα κρατικά ομόλογα) και ο Bloomberg Barclays MSCI Global Green Bond Index (benchmark για πράσινα εταιρικά και κρατικά ομόλογα).

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στη βάση των παραπάνω, δύναται να αναδιαμορφωθεί όλο το επιστημονικό φορμαλιστικό οικοδόμημα της σύγχρονης θεωρίας χαρτοφυλακίου (modern portfolio theory), με την ενσωμάτωση ενός επιπλέον στόχου, ήτοι της ESG αποδοτικότητας, πέραν των κλασσικών στόχων της απόδοσης και του κινδύνου. Μια τέτοια μοντελική επικαιροποίηση, μπορεί να μετασχηματίσει και να αναβαθμίσει καθοριστικά το υποκείμενο επιχειρησιακό πλαίσιο, σε ένα νέο πράσινο υπόδειγμα πολυστοχικής βελτιστοποίησης επενδυτικών χαρτοφυλακίων (multiobjective green portfolio optimization).

Εν κατακλείδι, παρά την απόφαση των ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη Συμφωνία των Παρισίων (Paris Agreement), αναμένουμε ότι η παγκόσμια συνέργεια σε επίπεδο κρατών θα ενισχυθεί στα επόμενα χρόνια, με στόχο την ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης (climate crisis). Στην Ελλάδα, η αλλαγή του προτύπου ανάπτυξης παραμένει το ζητούμενο και η προσέλκυση επενδυτών το μεγάλο στοίχημα. Τα κλιματικά ομόλογα παρέχουν την δυνατότητα να ενισχύσουμε το φάσμα της χρηματοδότησης των κρίσιμων έργων και υποδομών της χώρας μας, προς μια περιβαλλοντικά φιλική κατεύθυνση. Ας μην αφήσουμε την ευκαιρία να πάει χαμένη.

Ο Π. Ξυδώνας είναι Καθηγητής στην ESSCA Grande École. Ο Χ. Δούκας είναι Αναπλ. Καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.