Ποιος πρέπει να πληρώσει για τη Νοτρ Νταμ; Ένα ερώτημα για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης

Τετάρτη, 17 Απριλίου 2019 13:25

Η Παναγία των Παρισίων κάηκε. Εντάξει, shit happens που λένε και οι Αγγλοσάξωνες. Πάει αυτό, έγινε. Το ζήτημα, τώρα, είναι ποιος θα πληρώσει για την ανακατασκευή της. Ένα ερώτημα που ήδη έχει προκαλέσει σφοδρή αντιπαράθεση και μάς προσγειώνει με τον πλέον συμβολικό τρόπο απ’ ευθείας στην καρδιά της Ευρωπαϊκής -αλλά και παγκόσμιας υπό μια έννοια- πολιτικής των τελευταίων ετών.

Είδα ένα tweet, του Γάλλου συγγραφέα Ολιβιέ Πουριόλ και νομίζω ότι σε τέσσερις γραμμές συνοψίζει θαυμάσια την κατάσταση: «Victor Hugo remercie tous les généreux donateurs prêts à sauver Notre-Dame de Paris et leur propose de faire la même chose avec Les Misérables».

«Ο Βίκτωρ Ουγκό ευχαριστεί όλους τους γενναιόδωρους δωρητές που είναι έτοιμοι να σώσουν την Παναγία των Παρισίων και τους προτείνει να κάνουν το ίδιο με τους Άθλιους».

Victor Hugo remercie tous les généreux donateurs prêts à sauver Notre-Dame de Paris et leur propose de faire la même chose avec Les Misérables.
— ollivier pourriol (@opourriol) April 16, 2019

Η ευφυής αναφορά στα δύο έργα του Ουγκό, αλλά και στο συμβολισμό το δεύτερου, θέτει το δίλλημα που αν απαντηθεί, απαντάται ουσιαστικά και το βασικό ζήτημα που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη κυρίως, αλλά και όχι μόνο: Μέσα σε τέτοιες πολιτικές λιτότητας και εκατομμύρια ανθρώπους να εξαναγκάζονται να ζουν σε συνθήκες οριακής φτώχειας στην «πολιτισμένη» και «προηγμένη» Ευρώπη, πρέπει να ξηλωθούμε για το «σπασμένο μάρμαρο» της Νοτρ Νταμ; Και, στην τελική ανάλυση, είναι πιο σημαντικά τα μνημεία από τις ανθρώπινες ζωές;

Ο Εμανουέλ Μακρόν, που πλακώνεται κάθε μέρα με τα «κίτρινα γιλέκα» αποφασισμένος ων να εφαρμόσει μέχρι κεραίας τις πολιτικές λιτότητας, βγήκε κλαίγοντας και ζητούσε λεφτά από τους πλούσιους για να ξαναφτιάξει την Παναγία των Παρισίων.

Οι πλούσιοι ανταποκρίθηκαν άμεσα και με πολλή χαρά. Ο Φρανσουά-Ανρί Πινό -της Γκούτσι, της Σάλμα Χάγιεκ και όχι μόνο- έδωσε 100 εκατομμύρια. Μην συγχίζστε, ο συγκεκριμένος έχε περιουσία 30 δισεκατομμυρίων, δεν θα του λείψουν τα 100 εκατομμύρια. Ακόμα καλύτερο γίνεται στην περίπτωση του Μπερνάρ Αρνό, της LVMH (τσαντούλες Louis Vuitton, ανάμεσα στα άλλα), που είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ευρώπης, με 91 δισεκατομμύρια περιουσία, και θα δώσει 200 εκατομμύρια. Ο Πινό και ο Αρνό, ανάμεσά τους, έχουν περισσότερα λεφτά από την Κροατία. Ή τη Σλοβακία. Ή τη Σερβία. Αλλά εντάξει, αυτά συμβαίνουν κι αλλού.

Ακόμα περισσότερα λεφτά και από όλους τους παραπάνω έχει η Καθολική Εκκλησία, η οποία επί του παρόντος περιορίζεται να «προσεύχεται» για τη Νοτρ Νταμ, όπως γενικώς κάνουν οι Εκκλησίες σε τέτοιες περιπτώσεις. Για λεφτά, ούτε λόγος. Εξάλλου αυτό είναι μια παγκόσμια πρακτική, κι εδώ οι Ναοί χτίζονται με εράνους από το ποίμνιο, την ώρα που ακριβώς δίπλα τους απλώνεται ακίνητη περιουσία της οικείας Μητρόπολης που φτάνει ως εκεί που κόβει το μάτι. Ας μην εστιάσουμε εκεί, όμως, επειδή το θέμα θα γίνει αυστηρά θρησκευτικό και δεν πρέπει. Θα μπορούσε να έχει καεί ο Πύργος του Άιφελ.

Πάλι την ίδια κουβέντα θα κάναμε…

Το βασικό θέμα, λοιπόν, είναι το εξής: Στη Γαλλία των 140.000 άστεγων -30.000 από τους οποίους είναι παιδιά- και των 9 εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, υπάρχουν δύο άνθρωποι που διαθέτουν σε ντε τε 300.000 εκατομμύρια για την οροφή μιας εκκλησίας, αλλά δεν υπάρχουν λεφτά για να φάνε οι πεινασμένοι.

Το αυτό συμβαίνει και παντού.

Δεν είναι παράλογο, λοιπόν, που όλο αυτό προκαλεί αντιπαράθεση, είναι;

Δεν είπε κανείς βέβαια να παρατήσουμε τα μνημεία στην τύχη τους. Όλα αποτελούν μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς του ανθρώπινου είδους, ακόμα και τα πιο αισθητικά τερατώδη και μεγαλομανιακά από αυτά, όπως οι Πυραμίδες της Γκίζας. Έτσι κι αλλιώς τα τεράστια σε διαστάσεις μνημεία είναι προϊόντα ανθρώπινης -προσωπικής, θρησκευτικής, ηγεμονικής ή άλλης- μεγαλομανίας, αυτό είναι λυμένο. Δεν παύουν να είναι η ιστορία μας όμως.

Από την άλλη, να βρίσκουμε λεφτά για τα μνημεία και να μην βρίσκουμε για τους ανθρώπους, είναι ελαφρώς γκροτέσο και μάλλον ενδεικτικό μιας μοντέρνας μεγαλομανίας, που δεν χτίζει Κυκλώπεια μνημεία για να μείνει στην ιστορία, χτίζει όμως Κυκλώπειες περιουσίες με τις οποίες φροντίζει για το προσωπικό της ευ ζειν και την υστεροφημία της.

AP Photo/Thibault Camus

Είναι προφανές ότι το θέμα είναι πολιτικό, ή μάλλον είναι θέμα ιδεολογικού προσανατολισμού, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Θέλετε να το θέσουμε σε όρους αριστερής vs νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας; Ας το κάνουμε, έτσι κι αλλιώς αυτό είναι το δίπολο. Οι πολιτικές, ορμώμενες από τις αντίστοιχες ιδεολογικές αφετηρίες, που προάγουν τη δημιουργία κολοσσιαίων προσωπικών περιουσιών και κόπτονται για τη σωτηρία των μνημείων, αλλά βάζουν κόκκινες γραμμές στην κοινωνική μέριμνα, είναι αυτές που έχουν φέρει την Ευρώπη στο λεπτό σύνορο μεταξύ αγανάκτησης και γενικευμένης αναταραχής. Είναι επίσης εκείνες που στρώνουν με ροδοπέταλα το δρόμο στους πάσης φύσεως λαϊκισμούς. Αναπόφευκτη η μίνι πολιτική κατακλείδα.

Αντί επιλόγου θα πρότεινα μια ματιά στην παραπάνω φωτογραφία: Άστεγοι κάτω από τις γέφυρες του Σικουάνα, στη σκιά την Νοτρ Νταμ.

Ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν είναι σκιά όμως. Δεν ορίζεται από τις πέτρες, αλλά από εκείνους που τις εμπνέονται και τις σκαλίζουν και τις τοποθετούν τη μία πάνω από την άλλη.

Είναι ζων. Και πρέπει να παραμείνει.