«Λιτή» η νέα αρχιτεκτονική δομή του ασφαλιστικού συστήματος

Σύμφωνα με πληροφορίες του CNN Greece η πολυσέλιδη έκθεση θα προτείνει παρεμβάσεις για τη μεγαλύτερη σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το ύψος των καταβαλλόμενων συντάξεων, θα εστιάζει στη μείωση του διοικητικού κόστους λειτουργίας του ασφαλιστικού συστήματος και ειδικά στη μείωση του αριθμού των ασφαλιστικών ταμείων, ενώ θα προβλέπει την εξίσωση των παροχών για όλους τους ασφαλισμένους ανεξάρτητα από το πού εργάζονται.

Υπό τη σκιά της επιταγής του Μνημονίου για εξοικονομήσεις 4 δισ. ευρώ από το ασφαλιστικό τους επομένους 36 μήνες και δεδομένων των δυσχερειών που γενούν η υψηλή ανεργία, οι διαρκείς μειώσεις μισθών που συμπαρασύρουν και τις ασφαλιστικές κρατήσεις και η απίσχναση των περιουσιακών στοιχείων (ακίνητα, μετοχές , ομόλογα, κ.α.) των ταμείων, η Επιτροπή Σοφών κλήθηκε να υποβάλει προτάσσεις που θα καταστήσουν βιώσιμο το σύστημα μεσο-μακροπρόθεσμα.

Στη βάση αυτή, το πόρισμα περιλαμβάνει προτάσεις για τη συγχώνευση όλων των Ταμείων σε έναν φορέα, δηλαδή το ΙΚΑ, και εναλλακτικά την ομαδοποίησή τους σε τρεις φορείς (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΟΓΑ). Ειδικά δε για το Δημόσιο οι ενοποιήσεις και οι αλλαγές θα είναι σαρωτικές, καθώς τα 11 Ταμεία του δημόσιου τομέα και το Ταμείο των στρατιωτικών θα συνενωθούν.Ήδη χθες νομοτεχνική βελτίωση που εντάχθηκε στο υπό συζήτηση νομοσχέδιο για τα προαπαιτούμενα προβλέπει πως οι ασφαλισμένοι σε φορείς κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο, οι οποίοι συνταξιοδοτούνται από την 1/9/2015 και μετά, θα συνταξιοδοτούνται με κοινούς κανόνες, με βάση τις ρυθμίσεις του νόμου 3865/2010 (Λοβέρδου - Κουτρουμάνη), σε ότι αφορά στα όρια ηλικίας και στο ύψος της σύνταξης ακόμη και αν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από την 1η Ιανουαρίου του 2015.

Η πλέον κρίσιμη αλλαγή η οποία θα επηρεάσει σημαντικά το ύψος των συντάξεων αφορά στην εισήγηση της Επιτροπής Σοφών για ενιαίο τρόπο υπολογισμού της σύνταξης σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία και στην ενοποίηση των εισφορών και παροχών με κορμό τα όσα ισχύουν σήμερα για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ. Οι ενιαίοι κανόνες για παλιούς και νέους ασφαλισμένους είναι μια αλλαγή που θα επιφέρει ένα μειωμένο κοινό ποσοστό αναπλήρωσης για όλους τους συνταξιούχους και συνεπώς έμμεση περικοπή των συντάξεων.Η δομή της νέας σύνταξης προτείνεται να βασίζεται στις εισφορές του ασφαλισμένου (αναλογική), τακτοποιημένες σε ατομικές μερίδες με βάση κανόνες νοητής κεφαλαιοποίησης, μαζί με τη βασική σύνταξη των 360 ευρώ που θα χορηγείται στα 67 με εισοδηματικά κριτήρια, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα συμπληρωματικών παροχών από επαγγελματικά ταμεία και την ιδιωτική ασφάλιση.

Για την επικουρική σύνταξη υποβλήθηκαν δύο προτάσεις: α) να ενσωματωθεί στην κύρια με στόχο να εξαερωθεί σε λίγα χρόνια καθώς καταργείται η χρηματοδότηση των επικουρικών ταμείων από το ΑΚΑΓΕ, β) να παραμείνει το ενιαίο επικουρικό ταμείο με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Δηλαδή το αναδιανεμητικό σύστημα που ίσχυε έως τώρα να μετατραπεί σε κεφαλαιοποιητικό.

Επίσης προτείνεται οι εισφορές να προσαρμοστούν στα πρότυπα του ΙΚΑ. Αυτό σημαίνει ότι σε άλλες περιπτώσεις θα αυξηθούν (π.χ. ΟΓΑ) και σε άλλες θα μειωθούν (ΔΕΚΟ). Στον ΟΑΕΕ οι εισφορές θα συνδεθούν με το πραγματικό εισόδημα (τζίρος).

Διασταυρωμένες πληροφορίες αναφέρουν πως για τις περικοπές των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων η Επιτροπή Σοφών συγκλίνει σε μικρές μειώσεις στο σύνολο των συντάξεων. Ωστόσο οι πληροφορίες θέλουν την πολιτική ηγεσία του υπουργείου να επιλέγει οι περικοπές να είναι υψηλότερες σε ποσοστό, αλλά να ισχύσουν μόνο για τις συντάξεις πάνω από τα 1.000 ευρώ τον μήνα.

Πρέπει να σημειωθεί πως ΔΝΤ, ΕΕ και ΕΚΤ αναμένουν με «αδημονία» το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών προκειμένου να διαπιστώσουν το εάν πράγματι μπορεί να αποτελέσει την απαραίτητη βάση για να εξασφαλιστούν οι δημοσιονομικές εξοικονομήσεις που προβλέπει το Μνημόνιο.

Η μεταρρύθμιση άργησε 18 χρόνια

Το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών αφορά στην ουσία στον σχεδιασμό μιας νέας αρχιτεκτονικής δομής του συστήματος και στην ενίσχυση του κεφαλαιοποιητικού του χαρακτήρα. Το παράδοξο είναι πως παρεμφερείς προτάσεις είχαν διατυπωθεί και στο περίφημο πόρισμα της «Επιτροπής Σπράου», το οποίο είχε παρουσιαστεί το 1997 και είχε ξεσηκώσει πλήθος αντιδράσεων . Τελικά η απόπειρα εφαρμογής του εν λόγω πορίσματος το 2001 οδήγησε σε πολιτική κρίση την κυβέρνηση Σημίτη και αντί αυτού προτιμήθηκαν πιο ανώδυνες παρεμβάσεις.

Υπό το βάρος της δημογραφικής πίεσης - το οποίο εξακολουθεί και σήμερα να υφίσταται- η έκθεση Σπράου πρότεινε την αύξηση των εισφορών των ασφαλισμένων και των εργοδοτών, τη θεσμοθέτηση νέων πόρων για την οικονομική ενίσχυση του συστήματος, τη μείωση των μέσων συντάξεων, τον περιορισμό των συντάξεων αναπηρίας, την επιμήκυνση του εργασιακού βίου, τη σταδιακή κατάργηση των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, αλλά και τη σταδιακή εξίσωση των ορίων συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών !

Τελικά το Μνημόνιο οδήγησε στην εφαρμογή όλων σχεδόν των παραπάνω. Είναι χαρακτηριστικό πως η σύνταξη που λαμβάνουν σήμερα όσοι συνταξιοδοτούνται, διαμορφώνεται με βάση τις μειωμένες αποδοχές που παίρνουν οι εργαζόμενοι από το 2011 και μετά. Σε σχέση δε με τις κατώτατες συντάξεις ήδη από το 2010 ο περίφημος νόμος Λοβέρδου προβλέπει την καθιέρωση του βασικού ποσού των 360 ευρώ και της αναλογικής σύνταξης. Στην περίπτωση που τα οικονομικά των ταμείων δεν βελτιωθούν εγκυμονεί ο κίνδυνος στο άμεσο μέλλον εκατομμύρια ασφαλισμένοι να λαμβάνουν μόνον την βασική εγγυημένη αυτή σύνταξη.

Μια ακόμη σημαντική λεπτομέρεια. Το «νομοσχέδιο Γιαννίτση» που αποσύρθηκε εσπευσμένα από την Κυβέρνηση Σημίτη προ 14 ετών προέβλεπε ουσιαστικά την κατάργηση των δικαιωμάτων των παλαιών ασφαλισμένων και την εξομοίωση τους με αυτά των νέων (δηλαδή όσων έχουν ασφαλισθεί μετά το 1993). Το πόρισμα της Επιτροπής Σοφών έρχεται σήμερα να κινηθεί ακριβώς προς την ίδια κατεύθυνση.