Γρίπη πτηνών: Βρισκόμαστε μπροστά στο ενδεχόμενο μιας νέας πανδημίας

Διαβάζοντας την έκθεση του ΠΟΥ και με δεδομένο ότι τα νέα που έρχονται από την Κίνα δείχνουν ότι η χώρα βρίθει από κρούσματα της νόσου, επικοινωνήσαμε με τον αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Υγιεινής και Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Γκίκα Μαγιορκίνη, για να συζητήσουμε τα νέα δεδομένα που προκαλούν προβληματισμό.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συγκεκριμένα, εξέφρασε την Πέμπτη 18 Απριλίου την «τεράστια ανησυχία του» για την αυξανόμενη εξάπλωση του στελέχους H5N1 της γρίπης των πτηνών σε άλλα είδη, ανάμεσά τους και άνθρωποι.

«Παραμένει πιστεύω, αιτία τεράστιας ανησυχίας», δήλωσε ο Τζέρεμι Φάραρ επικεφαλής επιστήμονας του ΠΟΥ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τη Γενεύη. Ο φόβος είναι ότι ο ιός Η5Ν1, που στους ανθρώπους οι οποίοι μολύνθηκαν μετά την επαφή τους με άρρωστα ζώα είχε «εξαιρετικά υψηλό ποσοστό θνησιμότητας», θα προσαρμοστεί και θα είναι ικανός να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Προς το παρόν, πάντωςμ δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Η5Ν1 έχει μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Να σημειώσουμε ότι από την αρχή του 2023 ως την 1η Απριλίου 2024 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ανακοίνωσε ότι κατέγραψε σε 23 χώρες συνολικά 889 κρούσματα της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους και 463 θανάτους, δηλαδή ποσοστό θνησιμότητας 52%.

Νέα πανδημία

Δεν αποκλείεται να είναι η νέα πανδημία, απαντά ο καθηγητής από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής, ο οποίος ωστόσο εμφανίζεται αρκετά ψύχραιμος. «Υπάρχει ανησυχία για τη γρίπη των πτηνών, το αναφέρω και στο βιβλίο μου αυτό άλλωστε, ωστόσο το γεγονός ότι ο ιός αυτός δεν είναι καλά προσαρμοσμένος στον άνθρωπο, μας ανακουφίζει αρκετά», μας λέει ο κ. Μαγιορκίνης.

Αυτή τη στιγμή λοιπόν, η γρίπη των πτηνών μεταδίδεται από τα πτηνά στον άνθρωπο, αλλά όχι ακόμη από άνθρωπο σε άνθρωπο. Βεβαίως αν την κολήσεις είναι πολύ βαριά, ωστόσο ο δείκτης αναπαραγωγής ο λεγόμενος R είναι κάτω του 1, όταν ο δείκτης για τη γρίπη των χοίρων είναι γύρω στο 1,5 με 2 και για την ιλαρά είναι 18 - δηλαδή πολύ μεταδοτική, που σημαίνει ότι ένας άνθρωπος με ιλαρά μπορεί να μεταδώσει τη νόσο σε 18 ακόμη άτομα.

Ο λόγος που δεν μεταδίδεται εύκολα η γρίπη των πτηνών, όπως μας εξηγεί ο καθηγητής Μαγιορκίνης, είναι ότι σύμφωνα με μελέτη, οι υποδοχείς των κυττάρων που είναι φιλικοί με τον ιό, βρίσκονται στο κατώτερο και πιο βαθύ μέρος του πνεύμονα και επίσης, το γεγονός αυτό, δεν πολλαπλασιάζει τον ιό στη μύτη, δηλαδή δεν έχει μεγαλο φορτίο στη μύτη.

Βεβαίως η ερώτηση είναι γιατί ο ΠΟΥ αποφάσισε τώρα να στείλει σήμα κινδύνου;

Όπως εξηγεί ο συνομιλητής μας, παρατηρήθηκε στην Αμερική ότι από τη γρίπη των πτηνών, μολύνονται οι αγελάδες, που σημαίνει ότι βρίσκεται ένα βήμα πιο κοντά στον άνθρωπο και ήδη έχουν μολυνθεί αρκετά θηλαστικά.

«Γιατί όμως παρατηρήθηκε αυτό το φαινόμενο τώρα;», τον ρωτάμε. «Διότι, ή δεν είχαμε μελετήσει σε βάθος το θέμα ή δόθηκε τώρα μεγαλύτερη έκταση. Πάντως ήδη απο πέρυσι μας απασχολεί το ζήτημα της γρίπης των πτηνών, διότι έχουν μολυνθεί αρκετά θηλαστικά σε περιοχές του κόσμου».

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Χρονικό των ιών» ο καθηγητής Μαγιορκίνης: «Η ιατρική τον 20ό αιώνα «χαλιναγώγησε» τις περισσότερες από τις ανίατες θανατηφόρες μεταδοτικές ασθένειες του παρελθόντος. Για κάποιες προσέφερε πλήρη ίαση, ενώ για άλλες χρόνια διαχείριση και αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Όμως, η πρόσφατη πανδημία της COVID-19 μάς υπενθύμισε ότι η καθημερινότητά μας μπορεί να διαταραχθεί δραματικά από νέες και άγνωστες μεταδοτικές ασθένειες. Έτσι θυμηθήκαμε πώς ένας ιός μπορεί να οδηγήσει τα συστήματα υγείας στα όρια της κατάρρευσης και να μας υποχρεώσει να λάβουμε μέτρα υγειονομικής προστασίας. Αναφέρω τη λέξη «θυμηθήκαμε» γιατί ο άνθρωπος, όπως και οι υπόλοιπες μορφές ζωής στον πλανήτη μας, συναντάει και μολύνεται από άγνωστους για αυτόν ιούς επί εκατομμύρια χρόνια».

Είναι άραγε η γρίπη των πτηνών η νέα πανδημία;

Αναφορικά με το εάν θα μπορούσε τελικά η γρίπη των πτηνών να είναι η νέα πανδημία, ο καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης, υπογραμμίζει ότι για να συμβεί αυτό, πρέπει να αλλάξει η βιολογία του ιού και να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Στο κομμάτι αυτό, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν η τυχαιότητα, η πιθανότητα και το... χάος.

Πάντως ο ιός αξίζει να πούμε πώς δεν είναι τόσο θανατηφόρος γιατί εκατομμύρια χρόνια αλληλεπιδρούμε με τους ιούς αυτούς, όπως προσθέτει ο συνομιλητής μας.

Το αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να προσαρμοστεί

Τα καλά νέα είναι πώς διαθέτουμε εμβόλια, για την ακρίβεια έχουμε τα αντιγριπικά εμβόλια, τα οποία πολύ σύντομα μπορούμε να εμπλουτίσουμε με νέα στελέχη και να αποκτήσουμε επομένως ένα νέο εμβόλιο κατά της γρίπης των πτηνών, όπως επίσης διαθέτουμε και αντιγριπικά και αντιικά φάρμακα, επισημαίνει εμφατικά ο κ. Μαγιορκίνης.

Αναφορικά με το εάν κάποια τρόφιμα, όπως το γάλα, ή τα αυγά, είναι ασφαλή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, αν και υπάρχει ένα είδος εμπάργκο εισαγωγών γάλακτος από Πολιτείες με κρούσματα προς άλλες που δεν έχουν, δεν υπάρχει μεγάλη επίπτωση στην παραγωγή. Η πιθανότητα τα αυγά των μολυσμένων ζώων να περάσουν στην κατανάλωση είναι πολύ μικρή, τονίζουν οι επιστήμονες στις ΗΠΑ.

Η παστερίωση και η θερμική επεξεργασία του γάλακτος που αγοράζουμε στο εμπόριο είναι αποτελεσματικές μέθοδοι.

Οι επιστήμονες, όπως αναφέρει το Associated Press, τονίζουν ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να προσβληθούν από τον ιό καταναλώνοντας τρόφιμα που έχουν παστεριωθεί ή υποστεί θερμική επεξεργασία ή τρόφιμα που έχουν μαγειρευτεί σωστά.

Φυσικά συνίσταται να μην πωλείται το γάλα από τα μολυσμένα ζώα - ή όσα είναι εκτεθειμένα στον ιό - και να μην χρησιμοποιείται στην τυροκομία.