Η επέλαση των κουνουπιών: Γιατί αυξήθηκε ο κίνδυνος μετάδοσης σοβαρών ασθενειών φέτος

Υπαίτια της αύξησης σε ένα μεγάλο βαθμό, είναι φυσικά και η κλιματική αλλαγή, η οποία έχει αλλάξει καταλυτικά το περιβάλλον και το οικοσύστημα, μετά τη δραματική του επιβάρυνση.

Είναι χαρακτηριστικό, ότι μέχρι στιγμής για το 2023, έχουν καταγραφεί 2 εκατ. περιπτώσεις Δάγκειου πυρετού και 974 θάνατοι σε όλο τον κόσμο -μία ασθένεια, η οποία μεταδίδεται από το κουνούπι τίγρης.

Προς το παρόν στην Ελλάδα αλλά και σε όλη τη Μεσόγειο δεν έχουμε επιδημία, και τα περιστατικά που καταγράφονται είναι εισαγόμενα. Ελλοχεύει, πάντως, ο κίνδυνος να έρθουν και στην περιοχή μας περιστατικά.

Το πρόβλημα σε Γαλλία, Γερμανία & Κύπρο

Ο κίνδυνος σύμφωνα με λοιμωξιολόγους- το CNN Greece μίλησε με επιστήμονα από το πεδίο της Δημόσιας Υγείας, ο οποίος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του- είναι αυξημένος για μετάδοση ασθενειών και διασποράς από όλα τα κουνούπια και φυσικά και τα κουνούπια τίγρεις, τα οποία παρελαύνουν πλέον σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα την περσινή χρονιά, σημειώθηκαν μικροεπιδημίες Δάγκειου πυρετού στη Γαλλία.

Το γεγονός επίσης της κλιματικής αλλαγής, φαίνεται ξεκάθαρα και από το ότι η επιδημία του ιού του Δυτικού Νείλου ανεβαίνει προς τα βόρεια της Ευρώπης, φθάνοντας στη Γερμανία, επισημαίνει ο συνομιλητής μας, προσθέτοντας, ότι «αντίστοιχη διασπορά κουνουπιών προς τα βόρεια της Ευρώπη καταγράφει και το κουνούπι τίγρης».

Η ειδική ποικιλία κουνούπι τίγρης της Αιγύπτου (Aedesaegypti), εδραιώθηκε τον περασμένο χρόνο στην Κύπρο, με έντονο το φόβο για εκδήλωση επιδημίας κίτρινου πυρετού. Είναι πιθανόν δε, να κάνει και νέες επιδρομές.

Το μέτρο σε κάθε περίπτωση που συστήνουν οι επιστήμονες, είναι η ενδελεχής επιτήρηση των κουνουπιών από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας και η παρέμβασή του από το στάδιο ακόμη της προνύμφης.

1.100 κρούσματα από τον Ιό του Δυτ. Νείλου σε μία χρονιά

Να σημειώσουμε, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό ECDC, το 2022 σε όλη την Ευρώπη, καταγράφηκαν 1100 κρούσματα από τον ιό του Δυτικού Νείλου- που μεταδίδεται από το κοινό κουνούπι, ενώ το 2021, είχαν καταγραφεί, 428 περιστατικά.

Όπως αναφέρει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, καθώς η επιδημιολογία του ιού του Δυτικού Νείλου είναι σύνθετη, οι περιοχές κυκλοφορίας του ιού και εμφάνισης κρουσμάτων δεν μπορούν να προβλεφθούν με ασφάλεια. Ως εκ τούτου, o ΕΟΔΥ συνιστά να τηρούμε τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια, σε όλη την επικράτεια, καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών.

Η ανησυχία του ECDC

Πριν μερικές ημέρες, τον ίδιο έντονο προβληματισμό για τη μετάδοση ασθενειών που συνδέονται με τα κουνούπια, εξέφρασε και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC).

Είναι χαρακτηριστικό ότι την προηγούμενη χρονιά, η Ευρώπη κατέγραψε όσα μεταδιδόμενα κρούσματα Δάγκειου Πυρετού, είχαν καταγραφεί τα προηγούμενα 11 χρόνια, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό.

Τον περασμένο χρόνο σημειώθηκαν 71 κρούσματα της νόσου, η οποία συνήθως προκαλεί πυρετό και μυαλγία αλλά μπορεί τα συμπτώματα να είναι και βαρύτερα, ακόμη και μοιραία. Τα κρούσματα σημειώθηκαν κυρίως στη Γαλλία.

Κατά το διάστημα 2010 και 2021 ο αριθμός των κρουσμάτων ήταν 74.

Σε συνέντευξη Τύπου πριν μερικές ημέρες, το ECDC προειδοποίησε ότι υπάρχει αυξανόμενος κίνδυνος εμφάνισης κάποιων ασθενειών που μεταδίδονται με το τσίμπημα κουνουπιού στην περιοχή της Ευρώπης -ανάμεσά τους ο δάγκειος πυρετός, ο ιός Ζίκα, ο ιός Τσικουνγκούνια και ο ιός του Δυτικού Νείλου, γεγονός που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή και την αύξηση των κουνουπιών που είναι φορείς των ιών.

«Αν αυτό συνεχιστεί μπορούμε να περιμένουμε ότι θα δούμε περισσότερα κρούσματα και πιθανόν θανάτους από ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός, ο ιός Τσικουνγκούνια και ο ιός του Δυτικού Νείλου», λέει η Αντρέα Αμόν, διευθύντρια του ECDC.

«Οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν στους τρόπους ελέγχου των πληθυσμών των κουνουπιών, στην ενίσχυση της παρακολούθησης και στην αύξηση των προσωπικών προστατευτικών μέτρων» τονίζει χαρακτηριστικά η ίδια.

Σύμφωνα με την υπηρεσία του ECDC, το κουνούπι τίγρης (Aedesalbopictus), το οποίο μεταφέρει τον ιό Τσικουνγκούνια, τον κίτρινο πυρετό και τον δάγκειο πυρετό, κινείται βορειότερα και δυτικά στην Ευρώπη.

Ενώ τα ποσοστά κάποιων νόσων μεταδιδόμενων από τα κουνούπια στην Ευρώπη δεν έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια ή ακόμη και έχουν μειωθεί λίγο (π.χ του ιού Ζίκα και της ελονοσίας), τα ποσοστά άλλων -όπως ο δάγκειος πυρετός- έχουν αυξηθεί «εντυπωσιακά», προσθέτει το ECDC.

Τα ποσοστά του Δάγκειου πυρετού αυξάνονται παγκοσμίως. Αυτό τον χρόνο η νόσος εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην πρωτεύουσα του Σουδάν και πρόσφατα το Περού κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης στις περισσότερες περιοχές εξαιτίας της αύξησης των κρουσμάτων.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποίησε επίσης για το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης των μολύνσεων εξαιτίας του κλιματικού φαινομένου Ελ Νίνιο, που επηρεάζει τα καιρικά φαινόμενα παγκοσμίως.

Οι συστάσεις του ΕΟΔΥ για τα κουνούπια

Εξάλλου, στις 30 Μαΐου 2023, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, εξέδωσε ανακοίνωση, σχετικά με το έχουμε να περιμένουμε και πώς να προστατευτούμε από τα κουνούπια.

Αναφέρει ειδικότερα ο Οργανισμός:

«Καθώς ξεκίνησε η περίοδος κυκλοφορίας των κουνουπιών, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) συνιστά να λαμβάνετε μέτρα για να προφυλάσσεστε από τα κουνούπια, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, σε περίπτωση επανακυκλοφορίας του ιού».

Ο ιός του Δυτικού Νείλου μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα μολυσμένων «κοινών» κουνουπιών. Τα κουνούπια μολύνονται από μολυσμένα πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών). Οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δε μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό σε άλλα κουνούπια.

Η πλειοψηφία των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ πολύ λίγα άτομα (< 1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το νευρικό σύστημα (κυρίως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα). Άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (άνω των 50 ετών) και άτομα με ανοσοκαταστολή / χρόνια υποκείμενα νοσήματα κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά.

Κρούσματα της λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου εμφανίζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως, όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, σε ετήσια βάση, κατά τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες. Από το 2010 και μετά, εμφανίζονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο και στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, θεωρείται πιθανή και αναμενόμενη η επανεμφάνιση περιστατικών (και) στη χώρα μας, κατά την τρέχουσα περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών (όπως και σε κάθε περίοδο μετάδοσης).

Τα κρίσιμα & αναγκαία μέτρα

Καθώς η επιδημιολογία του ιού είναι σύνθετη, οι περιοχές κυκλοφορίας του ιού και εμφάνισης κρουσμάτων δεν μπορούν να προβλεφθούν με ασφάλεια.

Ως εκ τούτου, o ΕΟΔΥ συνιστά να τηρείτε τα ατομικά μέτρα προστασίας από τα κουνούπια, σε όλη την επικράτεια, καθ’ όλη την περίοδο κυκλοφορίας των κουνουπιών:

• Χρησιμοποιείτε εγκεκριμένα εντομοαπωθητικά σώματος και περιβάλλοντος (σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσης), σήτες, κουνουπιέρες, κλιματιστικά/ ανεμιστήρες, κατάλληλα (μακριά) ρούχα.
• Μην αφήνετε στάσιμα νερά πουθενά (έτσι, συμβάλετε ουσιαστικά στον περιορισμό των εστιών αναπαραγωγής των κουνουπιών στους ιδιωτικούς χώρους).
• Ειδικά τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, άτομα με ανοσοκαταστολή και άτομα με χρόνια υποκείμενα νοσήματα πρέπει να τηρούν σχολαστικά τα μέτρα προστασίας από κουνούπια, καθώς κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά.

Όπως σε κάθε περίοδο μετάδοσης, ο ΕΟΔΥ διενεργεί ενισχυμένη επιδημιολογική επιτήρηση της νόσου, ενημερώνει τους επαγγελματίες υγείας και δημόσιας υγείας, διερευνά άμεσα τα περιστατικά και ενημερώνει τις αρμόδιες εθνικές αρχές και τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, με στόχο την έγκαιρη εφαρμογή στοχευμένων μέτρων απόκρισης και πρόληψης, σε τοπικό επίπεδο.

Για την περίοδο 2023, ο ΕΟΔΥ ενημέρωσε ήδη τους επαγγελματίες υγείας πανελλαδικά για την ανάγκη εγρήγορσής τους για τη νόσο.