Έλενα Χουλιάρα, AstraZeneca: Βιώσιμα συστήματα υγείας με πολιτικές για τις ανάγκες των ασθενών

Για την AstraZeneca, βιωσιμότητα στην Υγεία σημαίνει διασφάλιση της σταθερής και απρόσκοπτης πρόσβασής των συνανθρώπων μας στις βέλτιστες θεραπείες οποτεδήποτε τις χρειάζονται.

Βιωσιμότητα σημαίνει ακόμη προβλεψιμότητα, καθώς και μακροχρόνιες και ολοκληρωμένες πολιτικές υγείας και φαρμάκου, με πρωτεύοντα ρόλο στην πρόληψη και προαγωγή υγείας.

Και επειδή όλα αυτά μπορεί να ακούγονται θεωρητικά, να θυμίσουμε ότι η AstraZeneca πρωτοστάτησε στη διάρκεια της πανδημίας, καθώς προμήθευσε χωρίς κέρδος περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου κατά του COVID-19 διεθνώς, τα οποία μόνο τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας, έσωσαν πάνω από 6 εκατομμύρια ζωές.

Όμως καθώς οι προκλήσεις είναι διαρκείς, η φαρμακευτική AstraZeneca, μέχρι το 2030 θα έχει διαθέσει ακόμα 20 νέα καινοτόμα φάρμακα. Παράλληλα, χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για να δημιουργήσει νέα φάρμακα σε συντομότερο χρόνο με αποτέλεσμα το 70% των νέων δραστικών ουσιών, να έχει αναπτυχθεί με αυτόν τον τρόπο. Η AstraZeneca, στοχεύει πλέον στην παροχή προσωποποιημένης θεραπείας σε κάθε ασθενή, με το 90% των νέων φαρμάκων να είναι φάρμακα ακριβείας.

Για όλα αυτά τα πολύ σημαντικά βήματα και εγχειρήματα, μιλάει στο CNN Greece, η κυρία Έλενα Χουλιάρα, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος AstraZeneca Ελλάδας και Κύπρου.

Η συνομιλήτριά μας αναφέρεται ακόμη εμφατικά και στο θέμα των ανισοτήτων, τονίζοντας ότι όσο οι δαπάνες της υγείας δεν συνδέονται με τις ανάγκες των ασθενών σε επίπεδο θεραπείας αλλά και πρόληψης, οι ανισότητες θα εντείνονται και η βιωσιμότητα του συστήματος θα απειλείται. Εξίσου σημαντική όμως, είναι και η έκθεση και πρόσβαση του συνόλου του πληθυσμού σε στοχευμένα προγράμματα πρόληψης, καθώς με αυτόν τον τρόπο συνεισφέρουμε αποτελεσματικά στη βιωσιμότητα του συστήματος θεραπεύοντας έγκαιρα τους ασθενείς, όπως υπογραμμίζει. Τέλος για την καινοτομία, η οποία αποτελεί «σημαία» της AstraZeneca, η κυρία Χουλιάρα, επισημαίνει, ότι «Πιστεύουμε στην καινοτομία, πιστεύουμε στα καινοτόμα σκευάσματά μας και θεωρούμε ότι θα πρέπει να αξιολογούνται κατά κύριο λόγο με κριτήριο την αποτελεσματικότητα τους, τα αποδεδειγμένα οφέλη στην υγεία ενός ασθενή και τα όποια οικονομικά οφέλη μπορεί να προκύψουν από την καλή του υγεία».

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Κυρία Χουλιάρα, σας ακούσαμε με ενδιαφέρον στο φετινό Φόρουμ των Δελφών, να τονίζετε ότι η AstraZeneca, συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο για τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας. Τι σημαίνει με υγειονομικούς όρους κυρία Χουλιάρα η βιωσιμότητα στην υγεία, και τι συνεπάγεται για την καθημερινότητα των πολιτών;

Ως μία από τις κορυφαίες εταιρίες του φαρμακευτικού κλάδου παγκοσμίως θεωρώ πως δεν μπορούμε να εξετάζουμε μόνο θέματα φαρμακευτικής πολιτικής. Η AstraZeneca συμμετέχει ενεργά στο διάλογο για τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του συστήματος υγείας συνολικά, γιατί πιστεύουμε πως μόνο σε ένα τέτοιο σταθερό και εύφορο έδαφος, θα μπορέσει ο δικός μας κλάδος να ανθίσει και να παρέχει στους ασθενείς που το έχουν ανάγκη όλα όσα η επιστήμη μπορεί να προσφέρει.

Σήμερα, η φαρμακευτική καινοτομία έχει να επιδείξει τεράστια πρόοδο, που μεταφράζεται σε σύγχρονες θεραπείες που σώζουν ζωές και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να διασφαλίσουμε ένα πλαίσιο αποτελεσματικής λειτουργίας όλων των φορέων, που εμπλέκονται στον τομέα της Υγείας ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα της καινοτομίας και η πρόσβαση όλων μας σε αυτή.

Για την AstraZeneca, βιωσιμότητα στην Υγεία σημαίνει διασφάλιση της σταθερής και απρόσκοπτης πρόσβασής των συνανθρώπων μας στις βέλτιστες θεραπείες οποτεδήποτε τις χρειάζονται. Ταυτόχρονα, εξίσου σημαντική είναι και η έκθεση και πρόσβαση του συνόλου του πληθυσμού σε στοχευμένα προγράμματα πρόληψης. Με αυτόν τον τρόπο συνεισφέρουμε αποτελεσματικά στη βιωσιμότητα του συστήματος θεραπεύοντας έγκαιρα τους ασθενείς και θωρακίζοντας τους υγιείς.

Σε κάθε περίπτωση, την απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις καλούνται να τις δώσουν οι ειδικοί. Από την πλευρά μας, στην AstraZeneca, πρωτοπορούμε και στον τομέα αυτό.

Έτσι, το 2020 -αμέσως με το ξέσπασμα της πανδημίας - ιδρύσαμε τη διεθνή συνεργασία PHSSR (Partnership for Health System Sustainability and Resilience) με το London School of Economics και το World Economic Forum. Σκοπός της ήταν και είναι να απαντήσει στο ερώτημα εάν υπάρχει τρόπος -και ποιος- να αναδιαρθρώσουμε καλύτερα τα συστήματα υγείας των χωρών για να αντέχουν κλυδωνισμούς και να ανακάμπτουν γρήγορα. Και στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας, πράγματι, συνεργάζονται όλοι οι εμπλεκόμενοι. Στην Ελλάδα, επικεφαλής της σχετικής μελέτης είναι ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής κ. Κώστας Αθανασάκης πλαισιωμένος από την ομάδα του και 20 κορυφαίους εκπρόσωπους από όλο το φάσμα του τομέα της υγείας.

Από τα συμπεράσματα της μελέτης για την Ελλάδα, θα ήθελα να εστιάσω σε δύο σημεία, τα οποία θεωρώ ότι αποτελούν και προαπαιτούμενο, επί της αρχής, για να πετύχουμε τον στόχο μας:

Πρώτον, χρειαζόμαστε μακροχρόνιες και ολοκληρωμένες πολιτικές υγείας και φαρμάκου. Πολιτικές που θα αυξάνουν την προβλεψιμότητα του τομέα.

Και δεύτερον, οι πολιτικές αυτές πρέπει να έχουν ως βάση τη ζήτηση, τις ανάγκες δηλαδή των ασθενών και όχι την προσφορά.

Ξεκινώντας από εκεί, θα μπορέσουμε να επιτύχουμε βιωσιμότητα στον τομέα της δημόσιας υγείας και κατά συνέπεια σε όλους εμάς.

Πριν από μερικές εβδομάδες, ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και επικεφαλής του ΙΠΟΚΕ – Ινστιτούτο Πολιτικών Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών κ. Γιάννης Υφαντόπουλος παρουσίασε μελέτη του Ινστιτούτου, στην οποία καταδεικνύονται οι μεγάλες ανισότητες των Ελλήνων πολιτών στην υγεία και οι ανεκπλήρωτες υγειονομικές τους ανάγκες σε σύνολο των 27 χωρών της ΕΕ. Σύμφωνα μάλιστα με τη μελέτη, προκύπτει ότι οι φτωχοί πληρώνουν περισσότερα, χωρίς φυσικά να απολαμβάνουν την ποιότητα ζωής που θα έπρεπε. Ποιες πολιτικές θα πρέπει να ακολουθήσουμε στη χώρα μας, για να μπορέσουμε να μειώσουμε τελικά τις ανισότητες και να δημιουργήσουμε μία κουλτούρα πρόληψης και προαγωγής υγείας;

Ο τίτλος της μελέτης στην οποία αναφέρεστε είναι «Ο αντίκτυπος της υπο-επένδυσης στο Φάρμακο & τις Υπηρεσίες Υγείας» και αυτή η υπο-επένδυση είναι κάτι στο οποίο θα ήθελα να σταθώ.

Η οικονομία της χώρας αναμφίβολα επηρεάζει και τα οικονομικά μεγέθη του τομέα της Υγείας. Η θέσπιση εθνικών δημοσιονομικών στόχων και περιορισμών, ειδικά την τελευταία δεκαετία, αναπόφευκτα μας οδήγησε στην θέσπιση αντίστοιχων, κλειστών, συχνά αυθαίρετων, προϋπολογισμών στην υγεία. Αυτά τα όρια, από το πιο συγκεκριμένο, για ένα φάρμακο, μέχρι και τον εθνικό προϋπολογισμό, για το σύνολο του τομέα υγείας μας ανάγκασαν να λειτουργούμε με μόνη παράμετρο μεταρρύθμισης τη βέλτιστη διαχείριση των ήδη διαθέσιμων, περιορισμένων πόρων, χωρίς να εξετάζουμε μια πιθανή αύξησή τους.

Βρισκόμαστε όμως σε μία περίοδο που πρέπει πλέον να εξετάσουμε αν αυτά τα οικονομικά μεγέθη είναι αρκετά. Ικανά να εξασφαλίσουν σε όλους τους συμπολίτες μας ίση και απρόσκοπτη πρόσβαση στις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας και καινοτόμες φαρμακευτικές θεραπείες που σώζουν ζωές όταν τις χρειάζονται. Αυτό είναι ένα ερώτημα που δεν το έχουμε αναλύσει ποτέ σε βάθος. Και όσο οι δαπάνες της υγείας δεν συνδέονται με τις ανάγκες των ασθενών σε επίπεδο θεραπείας αλλά και πρόληψης, οι ανισότητες θα εντείνονται και η βιωσιμότητα του συστήματος θα απειλείται.

Πράγματι ο καθηγητής κύριος Υφαντόπουλος καταλήγει πως τα οικονομικά αδύναμα νοικοκυριά καταλήγουν να καταβάλλουν μεγαλύτερες δαπάνες υγείας. Ένας από τους λόγους στους οποίους αποδίδει την παρατήρηση αυτή είναι η μικρότερη τους έκθεση σε ενημέρωση για πρόληψη. Η ανάδειξη αυτής της ανάγκης νομίζω επιβεβαιώνει την θέση της εταιρίας μας όπως ανέφερα και προηγουμένως.

Ένα οργανωμένο κράτος με ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας χρειάζεται συνολική πολιτική υγείας, που να ξεκινά από την εκπαίδευση του πληθυσμού στην πρόληψη προτού χρειαστεί κανείς να φτάσει στη θεραπεία. Χαίρομαι που βλέπω ότι -και με τη βοήθεια των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης- γίνονται τεράστια βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση. Και αποτελεί μία προτεραιότητα για εμάς. Εστιάζουμε και στηρίζουμε την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση των ασθενειών που εμπίπτουν στις θεραπευτικές κατηγορίες στις οποίες δραστηριοποιούμαστε, και έχουμε μάλιστα σπουδαίο έργο να παρουσιάσουμε με μελέτες και δράσεις, μεταξύ άλλων για την Χρόνια Νεφρική Νόσο και τον Καρκίνο του Πνεύμονα.

Αφήνοντας πίσω μας μία σοβαρή και πρωτοφανή υγειονομική κρίση, στη διάρκεια της οποίας ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας έβαλε για ακόμη μία φορά τεράστια πλάτη, παρά τη μειωμένη δαπάνη τα τελευταία 9 σχεδόν χρόνια, ποια τα διδάγματα που κρατάτε;

Σίγουρα κρατώ ότι η επιστήμη και η φαρμακευτική καινοτομία -με την AstraZeneca πρωταγωνίστρια- έδωσαν και κέρδισαν μία εξαιρετικά δύσκολη μάχη μέσα σε εντυπωσιακά μικρό χρονικό διάστημα. Το δικό μας παράδειγμα είναι πως προμηθεύσαμε χωρίς κέρδος περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίου διεθνώς, εκτιμάται ότι μόνο τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας έσωσαν πάνω από 6 εκατομμύρια ζωές. Πλέον καλούμαστε στους ίδιους χρόνους να αντιμετωπίσουμε αντίστοιχες ίσως και μεγαλύτερες προκλήσεις. Μπορεί να μη βρίσκονται κάθε μέρα στην επικαιρότητα, βρίσκονται όμως σταθερά στην δική μας καθημερινότητα. Και η μόνη ουσιαστική απάντηση που διαθέτουμε είναι η επιστήμη, η καινοτομία και η επικέντρωση μας στους ασθενείς.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τη φαρμακευτική δαπάνη, στην οποία αναφερθήκατε, δυστυχώς στην Ελλάδα, υπάρχει μία σειρά δεδομένων εξαιρετικά ανησυχητικών για την καινοτομία στο φάρμακο. Εστιάζω στο βασικότερο κατά την άποψή μου. Όταν αξιολογούνται τα καινοτόμα φάρμακα, ο μόνος παράγοντας που λαμβάνεται σήμερα υπ’ όψιν είναι η τιμή τους. Και αυτό είναι προφανώς λάθος. Ποτέ, ακόμα και στην καθημερινή μας ζωή, δεν αξιολογούμε οποιοδήποτε προϊόν μόνο από την τιμή του χωρίς να συνυπολογίσουμε τα οφέλη που μας προσφέρει. Στη φαρμακευτική αγορά δυστυχώς, τα οφέλη στην υγεία και οι άμεσες και έμμεσες εξοικονομήσεις και οφέλη στο σύστημα υγείας, που μπορεί να μας προσφέρει ένα καινοτόμο σκεύασμα συνυπολογίζονται ελάχιστα έως καθόλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τεράστιες συνολικές επιστροφές για τη φαρμακοβιομηχανία και ακόμα μεγαλύτερες στα καινοτόμα φάρμακα που αναμένεται να φτάσουν φέτος το 70% της τιμής τους. Αυτό προφανώς θέτει σε κίνδυνο τη μακροχρόνια βιωσιμότητα όλου αυτού του κλάδου και κυρίως θέτει σε κίνδυνο την απρόσκοπτη πρόσβαση της χώρας μας σε νέες θεραπείες. Πιστεύουμε στην καινοτομία, πιστεύουμε στα καινοτόμα σκευάσματά μας και θεωρούμε ότι θα πρέπει να αξιολογούνται κατά κύριο λόγο με κριτήριο την αποτελεσματικότητα τους, τα αποδεδειγμένα οφέλη στην υγεία ενός ασθενή και τα όποια οικονομικά οφέλη μπορεί να προκύψουν από την καλή του υγεία.

Ποια η στρατηγική της AstraZeneca τα επόμενα 5 χρόνια, τι προβλέπει το χαρτοφυλάκιό σας σε θέματα καινοτομίας, νέων θεραπειών και συμμαχιών, εάν μπορείτε να το ανακοινώσετε και πώς βλέπετε την πορεία του ελληνικού υγειονομικού μας συστήματος;

Στην AstraZeneca θα συνεχίσουμε να αναδεικνύουμε τις δυνατότητες που μας δίνει η επιστήμη. Μέχρι το 2030 θα έχουμε διαθέσει ακόμα 20 νέα καινοτόμα φάρμακα. Επενδύουμε σταθερά το ένα τέταρτο των συνολικών ετήσιων εσόδων μας στην έρευνα και την ανάπτυξη, μέγεθος που το προηγούμενο έτος άγγιξε τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια. Χρησιμοποιούμε την τεχνητή νοημοσύνη για να μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε νέα φάρμακα σε συντομότερο χρόνο με αποτέλεσμα το 70% των νέων δραστικών ουσιών μας να έχει αναπτυχθεί με αυτόν τον τρόπο. Στοχεύουμε πλέον στην παροχή προσωποποιημένης θεραπείας σε κάθε ασθενή με το 90% των νέων μας φαρμάκων να είναι φάρμακα ακριβείας.

Αναφορικά, τώρα, με το μέλλον του συστήματος υγείας, θα προσπαθήσω να εστιάσω στην αισιόδοξη πλευρά του θέματος. Σίγουρα υπάρχουν αδυναμίες, το καλό είναι πως πλέον τις έχουμε σε μεγάλο βαθμό, αναγνωρίσει. Σήμερα έχουμε τον τρόπο και τα εργαλεία να δράσουμε προς την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας του συστήματος. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις του PHSSR στα οποία αναφέρθηκα αποτελούν βάση για τη διαμόρφωση των αντίστοιχων πολιτικών. Αυτό που δεν έχουμε είναι χρόνο. Η πολιτεία οφείλει, να αξιοποιήσει τα δεδομένα και συμπεράσματα που οι ειδικοί της χώρας μας έχουν να προσφέρουν, οφείλει να καταρτίσει σε συνεργασία με όλους τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της υγείας, ένα εξειδικευμένο, ολοκληρωμένο και μέσο/μακροχρόνιο πλάνο στρατηγικής, που να αντιμετωπίζει τις γνωστές σε όλους αδυναμίες του συστήματος και να αυξάνει την προβλεψιμότητα του τομέα. Οφείλουμε όλοι να κινηθούμε άμεσα, προκειμένου τα τεράστια οφέλη που απορρέουν από την καινοτόμο επιστημονική έρευνα να είναι προσβάσιμα σε όλους. Συνεπώς, ο βαθμός βιωσιμότητας αλλά και ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας εξαρτάται από το πόσο γρήγορα και αποφασιστικά θα υλοποιήσουμε τις απαιτούμενες πολιτικές.