Τέμπη - Οι συνθήκες που οδήγησαν στην τραγωδία: Βλάβες, μονοδρομήσεις και κλήσεις σε κινητά

Οι συνθήκες που επικρατούσαν προτού σημειωθεί το τραγικό δυστύχημα το βράδυ της 28^ης Φεβρουαρίου, είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Όπως φαίνεται, υπήρξε αλληλουχία βλαβών, μονοδρομήσεων και καθυστερήσεων δρομολογίων σε διαφορετικά σημεία του σιδηροδρομικού δικτύου, καθώς και τηλεφωνικών κλήσεων μέσω κινητού τηλεφώνου για να αντιληφθεί ο μηχανοδηγός της επιβατικής αμαξοστοιχίας 62 πού βρίσκονταν τα εμπορικά τρένα στη γραμμή.

Σύμφωνα με όσα έχει καταθέσει ο σταθμάρχης Παλαιοφαρσάλου, στις 19.50 του γνωστοποιήθηκε από τον απογευματινό σταθμάρχη της Λάρισας ότι η αμαξοστοιχία του προαστιακού που θα ανέβαινε στη Θεσσαλονίκη εκδήλωσε αμηχανία (βλάβη) στο ύψος του εργοστασίου Ζαχάρεως και χρειάστηκε να μονοδρομηθεί η διαδρομή. Η κυκλοφορία στο διπλό ρεύμα αποκαταστάθηκε όταν μια μηχανή εφεδρείας παλινδρόμησε την αμαξοστοιχία στον σταθμό της Λάρισας, αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα Καθημερινή.

Το Intercity 62 που ανέβαινε προς Θεσσαλονίκη επρόκειτο κανονικά να διασταυρωθεί με το 63, το οποίο ακολουθούσε αντίθετο δρομολόγιο, στο Λιανοκλάδι για να ανταλλάξουν μηχανοδηγούς. Ωστόσο λόγω των συνθηκών που είχαν διαμορφωθεί διασταυρώθηκαν στον σταθμό του Παλαιοφαρσάλου, όπου έγινε αλλαγή του προσωπικού έλξης.

Η αμαξοστοιχία 62 αναχώρησε από εκεί περίπου κατά τις 22.40. Μέχρι τη Λάρισα θα πήγαινε στη γραμμή καθόδου, λόγω άλλης βλάβης που είχε σημειωθεί νωρίτερα εκείνη την ημέρα από την κοπή καλωδίου ηλεκτροκίνησης. Έπειτα θα έπρεπε να μπει κανονικά στην άνοδο.

Οι επικοινωνίες

Σύμφωνα με πληροφορίες της Καθημερινής, ο μηχανοδηγός του Intercity 62, Γιώργος Κουτσούμπας, φέρεται να κάλεσε περίπου στις 22.46, λίγα λεπτά μετά την αναχώρησή του από τον σταθμό του Παλαιοφαρσάλου, νεότερο συνάδελφό του ο οποίος εκείνη την ημέρα οδηγούσε εμπορική αμαξοστοιχία. Η επικοινωνία τους δεν ήταν καλή λόγω αδύναμου σήματος. Μέσα στα επόμενα λεπτά, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, ακολούθησαν δύο κλήσεις του μηχανοδηγού της εμπορικής αμαξοστοιχίας προς τον μηχανοδηγό του Intercity 62, στις οποίες όμως δεν υπήρξε απάντηση.

Το δικό του τρένο σταμάτησε στο Πλατύ. Μια εκδοχή γι’ αυτά τα τηλεφωνήματα, η οποία δεν δύναται να επιβεβαιωθεί, είναι ότι ο οδηγός του επιβατικού τρένου επιχειρούσε να διαπιστώσει τις συνθήκες που επικρατούσαν στο υπόλοιπο δίκτυο, μετά τη Λάρισα, δεδομένων των προβλημάτων που είχαν προκύψει εκείνη την ημέρα.

Η Καθημερινή έγραψε ότι μετά την αναχώρησή του από τη Λάρισα, μετά τις 23.04, ο Κουτσούμπας κάλεσε στο κινητό μηχανοδηγό άλλης εμπορικής αμαξοστοιχίας, ο οποίος εκείνη την ημέρα θα εκτελούσε δρομολόγιο προς Αθήνα. Σε αυτή την περίπτωση ο μηχανοδηγός φέρεται να του απάντησε ότι είχαν αλλάξει βάρδιες εκτάκτως με συναδέλφους τους και το τρένο κατέβαινε με άλλο πλήρωμα. Παράλληλα, αφού ξεκίνησε η μοιραία πορεία της επιβατικής αμαξοστοιχίας ο Κουτσούμπας επικοινώνησε τουλάχιστον τρεις φορές με τον σταθμάρχη για να επιβεβαιώσει τη διαδρομή. Οι επικοινωνίες αυτές έγιναν μέσω ραδιοτηλεφώνου και ενδέχεται να μην είναι οι μοναδικές που ακόμη δεν έχουν βγει στο φως της δημοσιότητας.

Το υπόδειγμα 1001

Στην απολογία του ο προφυλακισμένος σταθμάρχης της βραδινής βάρδιας στη Λάρισα αναφέρει ότι δεν έδωσε στον μηχανοδηγό του Intercity 62 το υπόδειγμα 1001, σύμφωνα με το πρωτόκολλο. Πρόκειται για γραπτή οδηγία που υποδεικνύει το πώς και πού θα κινηθεί ένα τρένο σε περίπτωση κόκκινης σηματοδότησης.

Σύμφωνα με την κατάθεση του σταθμάρχη Παλαιοφαρσάλου, το υπόδειγμα συντάσσεται εγγράφως σε τρία αντίτυπα. Τα δύο δίνονται στον μηχανοδηγό και στον προϊστάμενο της αμαξοστοιχίας και το τρίτο καταχωρίζεται στο βιβλίο του σταθμάρχη. Βάσει της ίδιας κατάθεσης, σε αντίστοιχες περιπτώσεις στο υπόδειγμα ή στην επικοινωνία μέσω ραδιοτηλεφώνου λέγεται στον εκάστοτε μηχανοδηγό εάν κινείται στην άνοδο ή στην κάθοδο. Αυτό δεν φαίνεται να έχει ειπωθεί από τον σταθμάρχη της Λάρισας, βάσει και των ηχογραφημένων συνομιλιών που έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας. Δεν αναφέρθηκε δηλαδή ότι έπρεπε να «κινείται σε διπλή γραμμή ανόδου».

Tα σταθερά τηλέφωνα του κάθε σταθμού καταγράφονται τοπικά και τα σχετικά με τα τηλεγραφήματα και τις συνομιλίες στα ραδιοτηλέφωνα καταγράφονται στα κεντρικά του ΟΣΕ.

Έρευνα σε βάθος 15ετίας

Οι δικαστικές έρευνες μετά το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, επεκτείνονται σε βάθος χρόνου, ώστε να διερευνηθούν λάθη, αμέλειες και τυχόν παραλείψεις. Τη Δευτέρα (13/3), ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος ζήτησε να ανοίξουν όλοι οι φάκελοι της τελευταίας 15ετιας.

Έτσι, παράλληλα, με τον ποινικό φάκελο της υπόθεσης, στο «μικροσκόπιο» της Δικαιοσύνης μπαίνουν και οι συμβάσεις του Οργανισμού Σιδηροδρόμων σε βάθος 15ετίας.

Ειδικότερα, ο κ. Ντογιάκος ζήτησε από τον διοικητή του ΟΣΕ να του διαβιβάσει όλους τους φακέλους για θανατηφόρα σιδηροδρομικά δυστυχήματα που έγιναν την τελευταία 15ετία σε όλο το δίκτυο.

Στο σχετικό έγγραφό του ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός της χώρας αναφέρει πως ο Οργανισμός υποχρεούται να ενημερώσει την εισαγγελική αρχή, πόσα θανατηφόρα σιδηροδρομικά δυστυχήματα έγιναν τα τελευταία 15 χρόνια, που έγιναν, πόσα θύματα είχαν και τι έγινε με την αναζήτηση ποινικών ευθυνών για τους υπαίτιους.

Ο προιστάμενος της Αρχής Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες Χαρ. Βουρλιώτης, ερωτηθείς σχετικά, διαβεβαίωσε σε χθεσινή εκδήλωση πως «Ό,τι μεμπτό υπάρχει θα βρεθεί».

«Οποιαδήποτε οικονομική ατασθαλία ή παρανομία που έγινε τα τελευταία 15 χρόνια στις συμβάσεις του ΟΣΕ θα εντοπιστεί ενώ ο έλεγχος θα αφορά δεκάδες πρόσωπα σε θέσεις ευθύνης τόσο στον ΟΣΕ όσο και σε επιχειρήσεις που συναλλάσσονται με τον Οργανισμό».

Ακατάλληλα 15 από τα 18 τούνελ των σιδηροδρόμων

Την ίδια ώρα, ελλείψεις, προβλήματα ασφαλείας και ακαταλληλότητα σε 15 από τις 18 σήραγγες του ελληνικού σιδηροδρομικού δικτύου μήκους άνω των 1.000 μέτρων εντοπίστηκαν στις αυτοψίες που πραγματοποιούν εδώ και περίπου ένα χρόνο η Πυροσβεστική, σε συνεργασία με υπαλλήλους του ΟΣΕ.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του ΣΚΑΪ, μέχρι τον Ιανουάριο του 2023 είχε ολοκληρωθεί ο έλεγχος στις 15 από τις 18 σήραγγες και από αυτούς τους ελέγχους έχουν κριθεί ακατάλληλα τα 15 από τα 18 τούνελ των σιδηροδρόμων όπως «δείχνει» αυτοψία της Πυροσβεστικής.

Όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ, φέρεται πως στις σήραγγες αυτές υπάρχει απουσία πυροσβεστικού υλικού, ενώ δεν υπάρχει μέριμνα για πρόσβαση των σωστικών συνεργείων στο σημείο σε περίπτωση ατυχήματος. Καταγράφεται, επίσης δυσκολία στην επικοινωνία εντός του τούνελ, κάτι που σημαίνει ότι τα σωστικά συνεργεία δεν έχουν τη δυνατότητα επικοινωνίας είτε με το προσωπικό του τρένου, είτε με τους επιβάτες όταν βρίσκονται μέσα σε τούνελ. Ενώ εντοπίζεται πρόβλημα στον φωτισμό έκτακτης ανάγκης και εν γένει στις εξόδους διαφυγής, όπως και στον εξαερισμό.

Σημειώνεται ότι το 2015 είχε πιάσει φωτιά μια εμπορική αμαξοστοιχία μέσα στο τούνελ των Τεμπών. Τότε, οι εκπρόσωποι της πυροσβεστικής που είχαν συμμετάσχει στην κατάσβεση είχαν καταγγείλει εκ των υστέρων πως όταν πήγαν μέσα στο τούνελ αφενός δεν λειτουργούσε το υδροδοτικό, δηλαδή δεν είχαν νερό για να κάνουν την κατάσβεση και αφετέρου δεν λειτουργούσε και ο εξαερισμός. Μάλιστα, έκαναν και αναφορά λέγοντας πως έχει επισημανθεί αυτό από το 2010 κατά την διάρκεια μιας άσκησης της ΕΜΑΚ. Δηλαδή από το 2010 μέχρι σήμερα το πρόβλημα παραμένει και είναι πολύ σοβαρό.

Παράλληλα από το ρεπορτάζ προκύπτει πως δεν υπάρχει νομοθεσία που να καθορίζει τα μέτρα ασφάλειας. Για κάθε μία από τις αυτοψίες η Πυροσβεστική έχει υποβάλλει κάποια επικαιροποιημένα σχέδια, ενώ έχει κάνει και ένα σχετικό έγγραφο προς την ηγεσία της κυβέρνησης και το αρμόδιο υπουργείο.

Επίκεινται και νέες διώξεις - Στον εφέτη ανακριτή τρεις κατηγορούμενοι

Σήμερα, ο εφέτης ανακριτής αναμένεται να καλέσει εκ νέου τον προϊστάμενο επιθεώρησης και τους δύο σταθμάρχες της απογευματινής βάρδιας, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες επίκεινται και νέες διώξεις.

Ακόμα διερευνώνται πιθανές ποινικές ευθύνες στους γιατρούς που χορήγησαν την αναρρωτική άδεια στον προϊστάμενο επιθεώρησης και η οποία ξεκινούσε στις 2 Μαρτίου.

Παράλληλα, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Mega, οι Αρχές ερευνούν ακόμα και το ενδεχόμενο να μην ήταν στη θέση του ο σταθμάρχης Λάρισας.

Συγκεκριμένα, το τρένο φεύγει στις 23:06 και εάν είναι στη θέση ο σταθμάρχης θα μπορούσε να δει τις λυχνίες με κόκκινο χρώμα και να ειδοποιήσει τους μηχανοδηγούς ώστε να σταματήσει.

Επίσης, δεν έγινε η μεταφορά του έγγραφου – υπομνήματος 1001 χέρι με χέρι αλλά έδωσε λάθος το τηλεγράφημα.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο σταθμάρχης θα μπορούσε να επικοινωνήσει με τους μηχανοδηγούς ακόμα και εάν δεν βρίσκεται στα σταθμαρχείο, μέσω μίας φορητής συσκευής που έχουν οι σιδηροδρομικοί.

Όλα αυτά είναι υπό έρευνα και θα διαπιστωθούν όταν θα γίνει η άρση τηλεφωνικού απορρήτου.