Ευλογιά πιθήκων: Ο συχνότερος τρόπος μετάδοσης - Πόσο μολυσματική είναι, πόσο προστατεύει το εμβόλιο

Μιλώντας το πρωί της Τετάρτης στον ΣΚΑΪ, ο κ. Μαγιορκίνης εξήγησε, ότι βασικός τρόπος μετάδοσης της νόσου είναι τα εξανθήματα, ενώ δεν μεταδίδεται με σταγονίδια, αλλά με τη σωματική επαφή. Εάν κάποιος δεν έχει εξανθήματα, κατά τον καθηγητή, είναι πολύ χαμηλή η πιθανότητα τα μεταδώσει τη νόσο.

Όσον αφορά στα εμβόλια, όπως είπε, θα χορηγούνται σε όσους είναι στενή επαφή κρούσματος και στους υγειονομικούς που τους περιθάλπουν. «Και θα μπορεί να προσφέρεται και στις επαφές των στενών επαφών», πρόσθεσε.

Πάντως, επισήμανε ότι οι ευπαθείς ομάδες, άνω των 65 ετών, είναι προστατευμένες, καθώς έχουν εμβολιαστεί για την ευλογιά.

«Από το 1970 μέχρι το 1980 ο εμβολιασμός για την ευλογιά έχει ατονήσει, γιατί δεν κυκλοφορούσε στην κοινότητα. Ωστόσο, ο κόσμος που δεν έχει κάνει το εμβόλιο, δεν πρέπει να ανησυχεί», είπε, τονίζοντας πως, θα πρέπει να είναι σε εγρήγορση και σε περίπτωση που βγάλουν κάποιο εξάνθημα, να πάνε στο νοσοκομείο.

Ποιοι θα εμβολιάζονται - Η απόφαση της Επιτροπής Εμβολιασμών

Δεν πρέπει να γίνει μαζικός εμβολιασμός, αλλά επιλεκτικός, σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής Εμβολιασμών, η οποία συνεδρίασε την Τρίτη, εξετάζοντας τα επιστημονικά και επιδημιολογικά δεδομένα που προέκυψαν μετά την εμφάνιση κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων.

Επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες του CNN Greece, η επιτροπή αποφάσισε πως θα πρέπει να εμβολιαστούν οι υγειονομικοί που διαχειρίζονται τους ασθενείς, αλλά και οι στενές επαφές των κρουσμάτων.

Αναλυτικότερα, στην ανακοίνωσή της, μετά τη συνεδρίαση της Τρίτης, η Επιτροπή αναφέρει:

Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών (ΕΕΕ) στη σημερινή συνεδρίασή της εξέτασε τα υπάρχοντα επιστημονικά και επιδημιολογικά δεδομένα αναφορικά με την εμφάνιση κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων (monkeypox).

H ευλογιά των πιθήκων είναι σπάνια ιογενής εξανθηματική νόσος. Μεταδίδεται από άγρια ζώα (κυρίως τρωκτικά) που βρίσκονται σε περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής. Σπανίως η μετάδοση της νόσου γίνεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της επαφής με δερματικές βλάβες ή σωματικά υγρά, καθώς και μέσω αναπνευστικών σωματιδίων μετά από παρατεταμένη στενή επαφή σε μικρή απόσταση. Η μεταδοτικότητα της νόσου είναι μικρή. Η ανάρρωση από τη νόσο είναι συνήθως πλήρης μέσα σε λίγες εβδομάδες καθώς η νόσηση είναι συνήθως ήπια και αυτοπεριοριζόμενη.

Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων είναι συγγενικός με τον ιό της ευλογιάς, νόσου που έχει εκριζωθεί από τον πλανήτη από το 1980 μετά από ένα επιτυχημένο παγκόσμιο πρόγραμμα εμβολιασμού. Στη χώρα μας ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς (δαμαλισμός) σταμάτησε τη δεκαετία του 1970. Άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών έχουν κατά πάσα πιθανότητα εμβολιαστεί και αναμένεται να έχουν κάποιο βαθμό προστασίας έναντι της ευλογιάς των πιθήκων, παρά το γεγονός ότι τα υπάρχοντα δεδομένα δεν επιτρέπουν ακριβείς εκτιμήσεις.

Τα μέτρα προφύλαξης περιλαμβάνουν την τήρηση των μέτρων ατομικής υγιεινής και την αποφυγή της στενής επαφής με ύποπτα κρούσματα. Σχετικές οδηγίες έχουν εκδοθεί από τον Εθνικό Οργανισμό Δημόσιας Υγείας.

Ειδικό εμβόλιο έναντι του ιού της ευλογιάς των πιθήκων ως σήμερα δεν υπάρχει ωστόσο το εμβόλιο έναντι της ευλογιάς αναμένεται να παρέχει προστασία. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων έχει αδειοδοτήσει το τροποποιημένο εμβόλιο κατά της ευλογιάς (Imvanex), το οποίο περιέχει ζώντες εξασθενημένους μη πολλαπλασιαζόμενους ιούς. Το εμβόλιο αυτό μπορεί να χορηγηθεί υποδορίως σε δύο δόσεις, με μεσοδιάστημα 4 εβδομάδων από την ηλικία των 18 ετών όπως και σε ανοσοκατασταλμένα άτομα.

‘Ενδειξη μαζικού εμβολιασμού για την προστασία από την ευλογιά των πιθήκων δεν υπάρχει, λόγω των επιδημιολογικών και κλινικών χαρακτηριστικών της νόσου.

Ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει επιλεκτικά:

-Μετά από έκθεση σε άτομα που είχαν στενή επαφή με κρούσμα όπως άτομα του στενού περιβάλλοντος και ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Η χορήγηση του εμβολίου θα πρέπει να γίνει εντός 4 ημερών από την έκθεση.

-Προληπτικά σε άτομα που εργάζονται σε χώρους με αυξημένο επαγγελματικό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, όπως ερευνητικά εργαστήρια.

Εξετάζεται από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης European Health Emergency Preparedness and Response Authority (HERA) η δυνατότητα κοινής προμήθειας εμβολίων με ταχείες διαδικασίες για τις ενδεχόμενες ανάγκες κάθε χώρας.

Η ΕΕΕ εκτιμά ότι με τα μέχρι σήμερα δεδομένα ο κίνδυνος από την ευλογιά των πιθήκων για το γενικό πληθυσμό της χώρα μας είναι πολύ μικρός. Η ΕΕΕ παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις και τα επιστημονικά δεδομένα και θα επικαιροποιεί ανάλογα τις συστάσεις της.

Αξίζει όμως να σημειωθεί, ότι στην Ελλάδα ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς έχει ολοκληρωθεί από τη δεκαετία του ’70.

Το εμβόλιο που διατίθεται στην ΕΕ, από τη φαρμακοβιομηχανία Bavarian Nordic's Imvanex, της Δανίας δεν είναι εγκεκριμένο για χρήση κατά της ευλογιάς των πιθήκων ενώ δεν υπάρχουν δεδομένα ασφάλειας για τη χρήση του σε άτομα με ανοσοκαταστολή ή σε μικρά παιδιά. Και οι ομάδες αυτές, είναι εκείνες που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από τη νόσο, σύμφωνα με το ECDC.

Το εμβόλιο είναι επίσης διαθέσιμο στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι υγειονομικές αρχές έχουν συστήσει παρόμοια στρατηγική.

Ενθαρρυντικά -αλλά ανεπαρκή- αποτελέσματα από την πρώτη χρήση φαρμάκου κατά της ευλογιάς

Ένα αντιικό φάρμακο που είχε αναπτυχθεί κατά της ευλογιάς, το tecovirimat, μπορεί πιθανώς να βοηθήσει και κατά της ευλογιάς των πιθήκων, όπως δείχνει η πρώτη χρήση του που είχε γίνει στη Βρετανία, σε ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με τη νόσο μεταξύ 2018-2021. Όμως τα ευρήματα κρίνονται ανεπαρκή λόγω του μικρού αριθμού των ασθενών, γι' αυτό χρειάζεται περαιτέρω έρευνα.

Το φάρμακο που χορηγήθηκε πέρυσι, φαίνεται να μειώνει τη διάρκεια των συμπτωμάτων της ευλογιάς των πιθήκων. Από την άλλη, η μελέτη παρέχει ενδείξεις ότι οι άνθρωποι που μολύνονται από την ιό της ευλογιάς των πιθήκων, παραμένουν μεταδοτικοί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι είχε προηγουμένως θεωρηθεί, καθώς μερικοί συνεχίζουν να βγαίνουν θετικοί στα διαγνωστικά τεστ, με τον ιό να ανιχνεύεται ακόμη στο ανώτερο αναπνευστικό σύστημα τους, παρόλο που τα δερματικά εξανθήματα τους έχουν πια θεραπευτεί (η παρουσία εξανθήματος θεωρείτο βασική ένδειξη για την μεταδοτικότητα).

Η μελέτη επτά περιπτώσεων ευλογιάς των πιθήκων (monkeypox) της περιόδου 2018-21, που έγινε από τους Βρετανούς επιστήμονες, με επικεφαλής τον δρα Χιου 'Αντλερ του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Λίβερπουλ, και η οποία δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό «The Lancet Infectious Diseases», αφορά τα πρώτα γνωστά περιστατικά μετάδοσης μεταξύ ανθρώπων σε χώρα εκτός της Αφρικής. Όλοι οι ασθενείς ανέρρωσαν μετά την παραμονή τους σε απομόνωση σε βρετανικά νοσοκομεία.

Στους ασθενείς είχαν χορηγηθεί από το στόμα δύο διαφορετικά αντιικά φάρμακα (brincidofovir και tecovirimat), που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά της ευλογιάς, ενώ έχουν εμφανίσει και θετικά αποτελέσματα σε ζώα με ευλογιά των πιθήκων. Μόνο το δεύτερο φάνηκε σχετικά αποτελεσματικό, μειώνοντας τη διάρκεια των συμπτωμάτων και του χρόνου που ένας ασθενής είναι μολυσματικός. Το brincidofovir δεν παρατηρήθηκε να έχει κάποιο πειστικό κλινικό όφελος κατά της ευλογιάς των πιθήκων.

Όμως, λόγω του μικρού αριθμού των ασθενών, οι ερευνητές τόνισαν ότι χρειάζεται επειγόντως περαιτέρω έρευνα πάνω στο tecovirimat και σε άλλα αντιικά φάρμακα για τη θεραπεία της ευλογιάς των πιθήκων, καθώς ολοένα περισσότερα περιστατικά ανιχνεύονται στην Ευρώπη και αλλού. Όπως επεσήμαναν, είναι αδύνατο από μια τόσο μικρή ομάδα ασθενών να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα για την αντιική αποτελεσματικότητα του tecovirimat κατά της ευλογιάς των πιθήκων. Επιπλέον, κανένας από τους νοσηλευθέντες ασθενείς δεν είχε εμφανίσει σοβαρά συμπτώματα ή επικίνδυνες επιπλοκές όπως πνευμονία ή σήψη, αλλά όλοι νόσησαν ήπια και ανέρρωσαν τελικά.

Προς το παρόν, δεν υπάρχει εγκεκριμένη θεραπεία ειδικά για την ευλογιά των πιθήκων (που έως τώρα τουλάχιστον θεωρείτο σπάνια και σχεδόν ποτέ δεν είχε διαγνωστεί εκτός Αφρικής), αλλά μόνο για τη συγγενική ευλογιά. Γι' αυτό, άλλωστε, έχουν γίνει ελάχιστες μελέτες πάνω στην ευλογιά των πιθήκων στις ανεπτυγμένες χώρες.

Πάντως ο δρ 'Αντλερ επεσήμανε ότι «ιστορικά η ευλογιά των πιθήκων δεν μεταδιδόταν πολύ αποτελεσματικά μεταξύ των ανθρώπων και γενικά ο κίνδυνος για τη δημόσια υγεία είναι χαμηλός».