Η διαχρονική ακτινοβολία του ελληνικού πολιτισμού

Γράφει η Αικατερίνη Τζιτζικώστα, Πρόεδρος Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCΟ

Η έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821 δεν ήταν ένα συμπτωματικό γεγονός. Είχαν προηγηθεί αρκετές δεκαετίες, κατά τη διάρκεια των οποίων το υπόδουλο Γένος είχε αφυπνισθεί και ετοιμαζόταν μεθοδικά για τη δημιουργία ενός εθνικού κράτους στα πρότυπα του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης.

Ο ένοπλος αγώνας για την Εθνική Παλιγγενεσία υπήρξε ο απότοκος μιας πρωτόγνωρης – όχι μόνο για τον Ελλαδικό χώρο, αλλά και για όλα τα Βαλκάνια – πνευματικής άνθησης των Ελλήνων της οθωμανικής επικράτειας και της Διασποράς. Πολύ πριν ηχήσουν τα όπλα, οι υπόδουλοι Έλληνες εστίασαν στα στοιχεία αυτά που διαμόρφωσαν την εθνική ταυτότητα: την Παιδεία, τον αρχαίο και νεότερο Πολιτισμό, την οικονομική ανάπτυξη, την παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους τους ανθρώπους, με στόχο την ευμάρεια και τη δημοκρατία.

Διακόσια χρόνια μετά, οι αξίες αυτές παραμένουν ζωντανές για την Ελλάδα και για όλο τον δυτικό κόσμο. Αυτές τις αξίες, επίσης, έχει ενστερνιστεί από την ίδρυσή της η UNESCO και αυτές ακριβώς τις αξίες υπηρετεί σταθερά και με συνέπεια η Ελληνική Εθνική Επιτροπή, προσπαθώντας να αναδείξει τη θετική εικόνα της Ελλάδας και την παγκόσμια εμβέλεια του Ελληνικού Πολιτισμού, με πλούσια δραστηριότητα στα συλλογικά όργανα και τις πρωτοβουλίες του Οργανισμού.

Η διαχρονική ακτινοβολία του Ελληνικού Πολιτισμού, αυτή που ανέδειξε την ιστορική συνέχεια του Ελληνικού Κράτους από την ίδρυσή του έως σήμερα, είναι απόλυτη προτεραιότητα για την Ελληνική Εθνική Επιτροπή. Με συντονισμένες δράσεις, έχουμε συμβάλει στην εγγραφή 18 Ελληνικών Μνημείων στον Διεθνή Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, καθώς και οκτώ στοιχείων στον Ενδεικτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προωθώντας μια ολιστική προσέγγιση της ουσίας του ελληνικού πολιτισμού: ο ευρύς χαρακτήρας του δεν περιορίζεται μόνο στα εμβληματικά μνημεία του αρχαιοελληνικού και βυζαντινού παρελθόντος μας, αλλά και στις ζωντανές εκφράσεις και παραδόσεις των Ελλήνων εντός και εκτός συνόρων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ήθη, έθιμα, μουσικές, χοροί, παραδοσιακές τεχνικές κλπ. Πιστεύοντας δε ότι ο πολιτισμός δεν μπορεί να ιδωθεί χωρίς το ανθρωπολογικό και το περιβαλλοντικό του συγκείμενο, η Ελληνική Εθνική Επιτροπή συνέβαλε στην ένταξη πέντε περιοχών της Ελλάδας στο Πρόγραμμα «Παγκόσμια Γεωπάρκα UNESCO», καθώς και στην ανακήρυξη τριών περιοχών ως «Αποθέματα Βιόσφαιρας UNESCO».

Η ενίσχυση της εκπαίδευσης πάνω σε διεθνώς ισχύουσες καλές πρακτικές, είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες δράσεων της UNESCO. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελληνική Εθνική Επιτροπή έχει δημιουργήσει Δίκτυο Συνεργαζόμενων Σχολείων UNESCO (ASPnet), που αριθμεί σήμερα συνολικά 150 σχολικές μονάδες όλων των βαθμίδων σε όλη τη χώρα, μέσα από το οποίο υλοποιεί πιλοτικές δράσεις με στόχο να καταστήσει τους νέους ανθρώπους ικανούς να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τις προκλήσεις ενός περίπλοκου και συνεχώς αναπτυσσόμενου κόσμου, αξιοποιώντας καινοτόμες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, μεθόδους και υλικά. Παράλληλα, είμαστε υπερήφανοι γιατί έχουμε εντάξει 14 ελληνικές πόλεις στο Δίκτυο Πόλεων Μάθησης (Learning Cities) της UNESCO – αριθμός που φέρνει την Ελλάδα στην πρώτη θέση συμμετοχών σε όλη την Ευρώπη. Επιπροσθέτως, τιμάμε εμπράκτως τους εκπαιδευτικούς, θεσπίζοντας από το 2013 τα «Βραβεία Εκπαιδευτικής Προσφοράς σε Παραμεθόριες Περιοχές» για το υποδειγματικό έργο, τις πρωτοβουλίες και την καινοτόμο διδασκαλία εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε δυσπρόσιτες περιοχές της Ελλάδας.

Σημαντική είναι η δραστηριοποίησή μας και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την επιστημονική έρευνα, καθώς η Επιτροπή έχει ιδρύσει 14 Έδρες UNESCO σε εννέα ελληνικά ΑΕΙ και ερευνητικά ιδρύματα, με αντικείμενα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος, τη διπλωματία και τις διεθνείς σχέσεις, τη διαπολιτισμική πολιτική, τις τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας, την ιατρική και τις επιστήμες υγείας, την προστασία των οικοσυστημάτων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ισότητα των φύλων κ.α. Μάλιστα, από το 2006 θεσμοθετήσαμε τα «Ελληνικά Βραβεία L’OREAL – UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήμη», επιβραβεύοντας γυναίκες ερευνήτριες για τη συνεισφορά τους στους τομείς των Βιοεπιστημών και των Φυσικών Επιστημών.

Η τελευταία αυτή δράση μας, εντάσσεται στη γενικότερη πολιτική της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την αναβάθμιση του ρόλου της γυναίκας στην ελληνική και την ευρύτερη βαλκανική κοινωνία. Κορύφωση αυτής της προσπάθειας αποτελεί και η δημιουργία του Κέντρου UNESCO για τις Γυναίκες και την Ειρήνη στα Βαλκάνια το 1993 - στα πέτρινα χρόνια δοκιμασίας των Βαλκανίων – με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Από τότε μέχρι σήμερα συνεχίζουμε αδιάκοπα να δίνουμε καθημερινές μάχες, με δράσεις που τονώνουν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, φέρνουν κοντά τις γυναίκες των Βαλκάνιων και στέκονται ως ανάχωμα στη βία κατά των γυναικών. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο ενδυναμώνουμε τον ρόλο της γυναίκας στη Νοτιανατολική Ευρώπη, αλλά ενισχύουμε παράλληλα τη φιλία και τη συνεργασία ανάμεσα στους λαούς της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, προωθώντας την ειρήνη και τη δημοκρατία, ένα εγχείρημα που έχει τις ρίζες του στο όραμα του Ρήγα, αλλά σε μεγάλο βαθμό παραμένει ακόμα αδικαίωτο.

Οι αξίες και τα ιδανικά που αφύπνισαν τους Έλληνες πριν από 200 χρόνια και ενέπνευσαν τον αγώνα τους για την κοινωνική, πνευματική και πολιτική ελευθερία, είναι ακόμα ζωντανά και επίκαιρα, όσο ποτέ άλλοτε. Σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, στον οποίο ο δυτικός τρόπος ζωής και σκέψης δοκιμάζεται καθημερινά σε πολλά επίπεδα, η παιδεία, ο πολιτισμός, η επιστημονική γνώση και το όραμα για μια καλύτερη, δικαιότερη, πιο δημοκρατική και ανοικτή κοινωνία, είναι οι βασικοί πυλώνες των δράσεων της UNESCO. Αυτές τις αρχές δεσμευόμαστε ως Ελληνική Εθνική Επιτροπή να υπηρετήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις, χαράσσοντας τον δρόμο για ένα πιο λαμπρό μέλλον για την Ελλάδα και τα Βαλκάνια.

Δείτε εδώ το μεγάλο αφιέρωμα του CNN Greece στην επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821