Τηλεργασία: Νοσταλγούν οι Έλληνες το γραφείο τους; - Ποια η ευρωπαϊκή εμπειρία

Όπως προκύπτει από τη μεγάλη πανελλαδική έρευνα της εταιρείας δημοσκοπήσεων PULSE RC για το εργασιακό τοπίο μετά τη λήξη της πανδημίας, που έγινε με πρωτοβουλία της εταιρείας στρατηγικής επικοινωνίας SOCIALDOO, μπορεί η τηλεργασία να επιλέγεται ως πρόσφορη εναλλακτική λύση για λόγους υγειονομικής προφύλαξης εν μέσω της πανδημίας, ωστόσο δεν φαίνεται να υπάρχει πρόσφορο κλίμα μεταξύ των εργαζομένων για να υποκαταστήσει τη φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας μακροπρόθεσμα.

Την ώρα που ενισχύεται το πρωτοποριακό κίνημα των ψηφιακών νομάδων, για την πλειονότητα των Ελλήνων εργαζόμενων η εργασία στο γραφείο παραμένει κυρίαρχη επιλογή, με πολλά και ισχυρά κίνητρα. Πέραν της ανάγκης κοινωνικοποίησης, οι ερωτώμενοι αναγνωρίζουν ως πιο δημιουργική και αποτελεσματική την εργασία στο γραφείο, επιθυμώντας την επιστροφή στις κανονικές συνθήκες απασχόλησης.

Ερμηνεύοντας τα στοιχεία, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η εργασία είναι ένας σημαντικός πυλώνας της ζωής του Ελληνα και προτιμά να έχει διακριτά χαρακτηριστικά από την προσωπική του ζωή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα διεξήχθη στο τέλος του περασμένου Οκτωβρίου, πριν την επιβολή του αυστηρού γενικευμένου lockdown, και ως εκ τούτου δεν αποτυπώνει το μέγεθος της κόπωσης που επήλθε το τελευταίο διάστημα στους εργαζόμενους από την παρατεταμένη παραμονή τους στο σπίτι.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις του ενεργού οικονομικά τμήματος του δείγματος (απασχολούμενοι και άνεργοι). Αν και, κατά την άποψη τους, η τηλε-εργασία μπορεί να υποκαταστήσει την εργασία στο γραφείο σε «μέτριο» (41%) έως «μεγάλο/μέγιστο βαθμό» (34%) η φυσική παρουσία στα γραφεία εξακολουθεί να έχει πλεονεκτήματα για τον εργαζόμενο και την επιχείρηση, σύμφωνα με το (συντριπτικό) 80% των οικονομικά ενεργών συμμετεχόντων».

Γραφείο και πάλι γραφείο

Είναι χαρακτηριστικό ότι στο σχετικό ερώτημα για τη «δυνατότητα επιλογής» μετά τη λήξη της πανδημίας οι έξι στους δέκα (59%) δηλώνουν ότι θα επέλεγαν την «εργασία στο γραφείο», έναντι τριών στους δέκα που θα επέλεγαν «το σπίτι».

Αναλυτικότερα:

Η τηλε-εργασία, δηλαδή η εργασία από απόσταση, μπορεί να υποκαταστήσει την εργασία στο γραφείο σε «μέτριο» (σύμφωνα με το 41%) έως «μεγάλο/μέγιστο βαθμό» (34%) – ενώ το 24% επέλεξε σε «μικρό βαθμό έως καθόλου».

Αν και η εργασία από απόσταση χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά, η φυσική παρουσία στο γραφείο έχει πλεονεκτήματα για τον εργαζόμενο και για την επιχείρηση, σύμφωνα με το συντριπτικό 80% των οικονομικών ενεργών συμμετεχόντων. Επτά στους δέκα θεωρούν πιο παραγωγική την εργασία στο γραφείο.

Επίσης, η επιλογή της «εργασίας στο γραφείο» υπερέχει συντριπτικά στις απαντήσεις των ερωτημάτων:

• «Ποιο από τα δύο θα βοηθούσε περισσότερο στη συνεργασία σας με συναδέλφους και συνεργάτες;» 79% έναντι 9%.
• «Ποιο βοηθά καλύτερα την προσέγγιση των στόχων και του οράματος της επιχείρησης;» 73% έναντι 12%.
• «Που θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον να δουλεύετε;» 68% έναντι 20%.
• «Ποιο από τα δύο θα σας έκανε να νοιώθετε μεγαλύτερη σιγουριά και ασφάλεια για τη δουλειά σας;» 68 έναντι 17%.

Παρότι πιο ενισχυμένη αποτυπώνεται η επιλογή της «εργασίας από το Σπίτι» στο δίλημμα: «Ποιο θα βοηθούσε περισσότερο στις σχέσεις σας με μέλη της οικογένειας σας;» κι εδώ περισσότεροι επιλέγουν «γραφείο» (47%) έναντι 38% «σπίτι».

Σχεδόν ισόπαλες καταγράφονται οι δύο επιλογές – με οριακή υπεροχή της «Εργασίας από το σπίτι» στο δίπολο: Ποιο από τα δύο θα λέγατε ότι είναι πιο αποδοτικό οικονομικά για εσάς;»: 40% «στο Γραφείο» – 42% «από το Σπίτι».

Η ευρωπαϊκή εμπειρία

Την ώρα που η Γερμανία εξετάζει το ενδεχόμενο να καταστεί εν μέρει υποχρεωτική η τηλεργασία, σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες το homeoffice είναι ήδη ο κανόνας. Ορισμένες προβλέπουν μάλιστα τσουχτερά πρόστιμα.

«Μου επιτρέπουν μόλις τέσσερις μέρες homeoffice και είμαι στα πρόθυρα παραίτησης», έγραψε κάποιος στο twitter. Άλλοι εκφράζουν την οργή και αγανάκτησή τους για τους εργοδότες τους και τις πιέσεις που υφίστανται προκειμένου να συνεχίσουν να πηγαίνουν στο γραφείο παρά το φόβο της μόλυνσης.

Όπως αναφέρει η Deutsche Welle, χιλιάδες εργαζόμενοι στη Γερμανία εκφράζονται εδώ και εβδομάδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπό το hashtag #MachtBureoszu (κλείστε τα γραφεία), αξιώνοντας να κατοχυρωθεί νομικά το δικαίωμα στην τηλεργασία.

Σύμφωνα με δημοσκόπηση που διενήργησε το Civey για λογαριασμό του Spiegel, το 50% των πολιτών εκφράζονται υπέρ του υποχρεωτικού χαρακτήρα της τηλεργασίας.

Υπέρ της τηλεργασίας έχει ταχθεί αναφανδόν και ο Ομοσπονδιακός Πρόεδρος Σταϊνμάγερ, καλώντας τους εργαζομένους να μην πηγαίνουν στο γραφείο «εάν αυτό δεν είναι απαραίτητο». Ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Ιατρικού Συλλόγου Μοντγκόμερι αξιώνει μάλιστα την επιβολή προστίμων σε επιχειρήσεις που δεν επιδεικνύουν κωλυσιεργία. Για πολλούς ίσως να ακούγεται υπερβολικό. Σε πολλές χώρες όμως ισχύει ήδη ένα αυστηρότατο πλαίσιο.

Ήδη από τις 14 Οκτωβρίου όλοι οι εργαζόμενοι στη Γαλλία είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται στο σπίτι τους, εφόσον βεβαίως το επιτρέπει η φύση της δουλειάς τους. Λίγο αργότερα ακολούθησε και το Βέλγιο.

Η υποχρεωτική τηλεργασία δεν απορρέει από τον αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης στο χώρο εργασίας, αλλά επιβλήθηκε κυρίως για να αποφεύγεται ο συνωστισμός και συγχρωτισμός στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Εξαιρέσεις ισχύουν στη Γαλλία για αρχιτέκτονες και πολιτικούς μηχανικούς που χρειάζονται ειδικό εξοπλισμό. Αυτοί μπορούν να εργάζονται για ορισμένες ώρες και στα γραφεία τους.

Στο Βέλγιο ο μοναδικός αστερίσκος υπαγορεύει ότι πρέπει να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης. Παρά τους σχετικούς περιορισμούς όμως ένα μεγάλο μέρος των Βέλγων συνεχίζει να πηγαίνει κανονικά στο γραφείο τους. Γι΄ αυτό και η κυβέρνηση ξεκίνησε με εντατικούς, αιφνιδιαστικούς ελέγχους στις επιχειρήσεις. Τα πρόστιμα είναι υψηλά και φτάνουν έως και τις 48.000 ευρώ.

Στη Σκωτία το homeoffice είναι επίσης υποχρεωτικό εδώ και λίγες μέρες. Στόχος είναι η τηλεργασία να γίνει ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. «Με τους ισχύοντες κανόνες χρειάζεται κανείς μια πολύ σοβαρή δικαιολογία για να εγκαταλείψει το σπίτι. Η δικαιολογία της δουλειάς ισχύει μόνο όταν αυτή δεν μπορεί να γίνει από το σπίτι», αναφέρεται στα νέα μέτρα που ανακοίνωσε το περασμένο Σάββατο η κυβέρνηση της Σκωτίας.

Στην Πορτογαλία ισχύει από την περασμένη εβδομάδα υποχρεωτική τηλεργασία «όπου αυτό είναι δυνατόν», χωρίς να απαιτείται προηγουμένως σχετική συμφωνία μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών.

Στην Ολλανδία και στη βάση νόμου που ψηφίστηκε το 2016 για ευέλικτες μορφές εργασίας ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων εργάζονταν σε καθεστώς τηλεργασίας ήδη πριν ξεσπάσει η πανδημία του κορωνοϊού. Η νομοθεσία δεν ισοδυναμεί ωστόσο εξ ορισμού με γενικό δικαίωμα στο homeoffice, καθώς ο εργοδότης μπορεί να το αρνηθεί. Θα πρέπει ωστόσο να το αιτιολογήσει γραπτώς.

Παρά ταύτα το ποσοστό των εργαζομένων σε καθεστώς τηλεργασίας είναι συγκριτικά υψηλό. Στην αρχή της πανδημίας το 45-56% των εργαζομένων στην Ολλανδία είχαν μεταθέσει τον χώρο εργασίας τους στο σπίτι. Ακόμη και το καλοκαίρι το ποσοστό βρισκόταν στο 35%. Ειδικοί το αποδίδουν στην επιχειρηματική κουλτούρα εν γένει, που στηρίζεται περισσότερο στην εμπιστοσύνη παρά στον έλεγχο των εργαζομένων.

Υποχρεωτική τηλεργασία ισχύει από τις αρχές της εβδομάδας και στην Ελβετία, με τη σχετική νομοθεσία να αφήνει ωστόσο πολλά παραθυράκια ερμηνειών και εξαιρέσεων.

Η δε Αυστρία βρίσκεται ακόμη στη φάση του δημοσίου διαλόγου, με τους ειδικούς να ζυγίζουν τα υπέρ και τα κατά τυχόν υποχρεωτικής τηλεργασίας και τον υπουργό Υγείας Ανσόμπερ να την θεωρεί επί της αρχής μάλλον δύσκολη.