Ένας μήνας από την τραγωδία στο Μάτι: Τα λάθη, οι παραλείψεις και οι ευθύνες που αναζητούνται

Η πυρκαγιά ξεκίνησε από την περιοχή Νταού Πεντέλης και πολύ γρήγορα πήρε τεράστιες διαστάσεις. Ήταν 16:41 το απόγευμα. Το ακριβές σημείο βρίσκεται ανάμεσα σε μία διώροφη κατοικία και σε μία πρόχειρη κατασκευή που παραπέμπει σε μαντρί ή κοτέτσι.

Τα ονόματα των νεκρών της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι

Η πυρκαγιά επεκτάθηκε γρήγορα και κατευθυνόταν με μεγάλη ταχύτητα προς το Νέο Βουτζά. Οι πυροσβέστες κατέβαλαν προσπάθειες να κρατηθεί η φωτιά πάνω από τη λεωφόρο Μαραθώνος, κάτι που όμως δεν κατέστη εφικτό. Δόθηκε εντολή διακοπής της κυκλοφορίας και οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής επιχείρησαν να διασώσουν όσους μπορούσαν, την ώρα που οι φλόγες διέσχιζαν τη λεωφόρο και κατευθύνονταν προς το μικρό λιμάνι στο Μάτι.

Το βράδυ υπήρξαν οι πρώτες πληροφορίες για τραυματίες και ο υπαρχηγός της Πυροσβεστικής μετέβη στο σημείο. Εκατοντάδες κάτοικοι της περιοχής και επισκέπτες αναγκάστηκαν να πέσουν στη θάλασσα για να γλιτώσουν από τις φλόγες.

Αργά το βράδυ της Δευτέρας ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επιστρέφει εσπευσμένα από τη Βοσνία και ενημερώνεται από τους υπεύθυνους για την εξέλιξη της πυρκαγιάς. Δεν γίνεται καμία αναφορά σε αριθμό νεκρών ή τραυματιών και η εικόνα που εκπέμπεται είναι ότι όλα είναι υπό έλεγχο. Λίγες ώρες αργότερα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Δημήτρης Τζανακόπουλος, ανακοινώνει πως εντοπίστηκαν 20 νεκροί, αριθμός που αυξήθηκε δραματικά τις επόμενες ημέρες και αποκαλύφθηκαν οι τραγικές ιστορίες πίσω από τη λίστα με τους 96 νεκρούς.

Πώς ξέσπασε η φονική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου - Βίντεο ντοκουμέντο

Συγκλονίζουν οι ιστορίες των θυμάτων

Οι τραγικές ιστορίες πίσω από την λίστα των νεκρών, συγκλονίζουν. Τα ονόματα και φωτογραφίες ορισμένων εκ των θυμάτων κυκλοφορούσαν σε άτυπες λίστες αγνοουμένων, σε μία προσπάθεια των οικείων τους να τους εντοπίσουν.

Έτσι δημοσιεύτηκε στην Ελλάδα και το εξωτερικό η ιστορία των 9χρονων διδύμων κοριτσιών, Σοφίας και Βασιλικής Φιλιπποπούλου που τελικά ταυτοποιήθηκαν μεταξύ των θυμάτων μαζί με τον παππού και τη γιαγιά τους.

Το ίδιο συνέβη και με τον βετεράνο ποδηλάτη Γρηγόρη Φύτρο και τα δύο του παιδιά, Ανδρέα και Εβίτα που χάθηκαν στο Κόκκινο Λιμανάκι.

Στις 28 Ιουλίου ταυτοποιήθηκε και ο 13χρονος Δημήτρης Αλεξόπουλος που έκανε διακοπές στην περιοχή μαζί με το θείο, τον παππού και τη γιαγιά του. Όλοι μαζί είχαν επιβιβαστεί στο αυτοκίνητο του θείου του, με την ελπίδα να φτάσουν στη θάλασσα.

Γαμήλιο ταξίδι με άδοξο τέλος: Οι Ιρλανδοί νεόνυμφοι που χώρισαν οι φλόγες

Το μεγαλύτερο σε ηλικία θύμα ήταν η Σμαράγδα Κανδαλέπα, 95 ετών και το μικρότερο ένα βρέφος έξι μηνών. Λίγες ημέρες αργότερα έγινε γνωστό ότι από τις πύρινες φλόγες έχασε τη ζωή της και η μητέρα του. Τραγική ειρωνεία; Πρόκειται για τη σύζυγο και το παιδί πυροσβέστη που την ώρα της τραγωδίας επιχειρούσε στην περιοχή.

Ο 20χρονος Πάρις Κατσουλάκης ήταν βασικός συντελεστής του τουρνουά μπιτς βόλει που διεξαγόταν στο Μάτι. Σύμφωνα με κατοίκους, τα μέλη της οικογένειάς του είχαν ανακαινίσει το σπίτι τους στην πληγείσα περιοχή και επρόκειτο να εγκατασταθούν μόνιμα εκεί.

Τέσσερα μέλη της οικογένειας Χερουβείμ εντοπίστηκαν μετά την καταστροφή στο λόφο Ζούγκλας.

Ο Ιάκωβος Κλάδιος και οι γονείς του είχαν χωριστεί κατά τη διαφυγή τους από τον άλλο γιο της οικογένειας, ο οποίος επί ημέρες τους αναζητούσε στο νεκροτομείο Αθηνών και στη Ραφήνα, μέχρι την ταυτοποίησή τους.

Ανάμεσα στα 93 θύματα είναι η ηθοποιός Χρύσα Σπηλιώτη και ο σύζυγος της, Δημήτρης Τουρναβίτης. Στην φονική πυρκαγιά ξεκληρίστηκαν 13 οικογένειες.

Λάθη και παραλείψεις «δείχνει» το πόρισμα πραγματογνώμονα των θυμάτων

Ένα 78σέλιδο πόρισμα για τις ευθύνες της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι, κατατέθηκε στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών Ηλία Ζαγοραίο, από τον αντιστράτηγο ε.α Ανδριανός Κουρμπάτσης, ο οποίος διενήργησε πραγματογνωμοσύνη και αυτοψία κατ’ εντολήν δυο οικογενειών θυμάτων με πληρεξούσιο δικηγόρο τον Αντ. Φούσσα.

Ο πραγματογνώμονας αναφέρει πως όταν φτάσουν στα χέρια του όλα τα στοιχεία θα επανέλθει με νεότερη συμπληρωματική αναφορά. Ο πραγματογνώμονας εντοπίζει μια σειρά από εγκληματικά λάθη, ενέργειες και παραλείψεις οι οποίες σε συνδυασμό με τις στρεβλώσεις στην οργανωτική δομή του μηχανισμού της πολιτικής προστασίας της χώρας, είχε ως αποτέλεσμα να επηρεάσουν σημαντικά τον δασοπυροσβεστικό μηχανισμό κατά τη διάρκεια της φονικής πυρκαγιάς.

Φωτιά Αττική: «Άνεμος και τυφώνας μαζί...»

Ειδικότερα, το πόρισμα εντοπίζει λάθη και ευθύνες στην Γενική Γραμματεία πολιτικής Προστασίας, στο Πυροσβεστικό Σώμα, στην ΕΛΑΣ, στους Δήμους και στις Περιφέρειες χωρίς να αποκλείει ευθύνες και σε άλλες αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Το έλλειμμα εντοπίζεται κυρίως, σύμφωνα με τον πραγματογνώμονα, στον συντονισμό, την επικοινωνία και τη συνεργασία των εμπλεκόμενων δυνάμεων της πολιτικής προστασίας της χώρας η οποία δεν κατόρθωσε από τη λήξη της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου μέχρι και την έναρξη της τρέχουσας να είναι στην πράξη και όχι επί ασκήσεως κατάλληλα και έγκαιρα προετοιμασμένη και να βρίσκεται πάντα ετοιμοπόλεμη και σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας όταν οι περιστάσεις απαιτούν.

Οι ευθύνες

«Ο μηχανισμός Πολιτικής Προστασίας της χώρας γενικά δεν λειτούργησε κατά τα προβλεπόμενα από το σχετικό νόμο και σύμφωνα με τις σχετικές Εγκυκλίους σε όλες τις φάσεις της αντιμετώπισης της ως άνω πυρκαγιάς και γενικά της διαχείρισης του εν λόγω καταστροφικού φαινομένου και κρίσης, αφού δεν ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά και με επάρκεια στην εκ του νόμου αποστολή του και τις προβλεπόμενες από αυτόν αρμοδιότητές του», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο πόρισμα.

«Τα ως άνω σοβαρά εγκληματικά λάθη, ενέργειες, παραλείψεις, ολιγωρίες, αρρυθμίες και δυσλειτουργίες εντοπίζονται κυρίως στη ΓΓΠΠ, στο Π.Σ., στην Ελληνική Αστυνομία, και στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Περιφέρεια και Δήμους), - όχι βέβαια ότι οι λοιπές δυνάμεις πολιτικής προστασίας λειτούργησαν αποτελεσματικά και στο βαθμό των δυνατοτήτων τους - όπως αυτές προσδιορίστηκαν και εξειδικεύτηκαν αναλυτικά ανωτέρω, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και σε άλλες αρμόδιες κρατικές αρχές, φορείς και υπηρεσίες, αφού δεν έχουν περιέλθει σε γνώση μου όλα τα αιτούμενα απαραίτητα έγγραφα στοιχεία και πληροφορίες».

Φωτιά Μάτι: Συγκλονιστικές φωτογραφίες από τα καμένα σπίτια

Και στη συνέχεια σημειώνεται: «Τα φαινόμενα δυσλειτουργίας, και το διαπιστούμενο επιχειρησιακό, υπό την ευρεία έννοια του όρου, έλλειμμα, εντοπίζεται κυρίως σε δράσεις συντονισμού, επικοινωνίας και συνεργασίας των εμπλεκομένων δυνάμεων πολιτικής προστασίας καθώς και σε λάθη, ενέργειες και παραλείψεις κατά τις δράσεις ετοιμότητας, κινητοποίησης και αντιμετώπισης και γενικά της διαχείρισης της κρίσης εκ του καταστροφικού αυτού φαινομένου».

Ο πρώην υπαρχηγός της Πυροσβεστικής αναφέρεται και στον μηχανισμό της Πολιτικής Προστασίας, για τον οποίο επισημαίνει:

«Αποδείχθηκε εν τέλει και εκ του αποτελέσματος, ότι κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τη λήξη της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου μέχρι και την έναρξη της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου, δεν κατόρθωσε, όπως επιβάλλονταν εκ του νόμου και της αποστολής του αλλά και των σχετικών Εγκυκλίων της ΓΓΠΠ, να είναι στην πράξη -και όχι επί ασκήσεως- κατάλληλα και έγκαιρα προετοιμασμένος και επαρκώς επιχειρησιακά οργανωμένος και να βρίσκεται πάντοτε ετοιμοπόλεμος και σε κατάσταση αυξημένης ετοιμότητας, όταν οι περιστάσεις το απαιτούν.

Όπως π.χ. όταν ο δείκτης κινδύνου πυρκαγιάς σε μια περιοχή, όπως για παράδειγμα στην Αττική την 23η Ιουλίου 2018, είναι υψηλός (Κατηγορία Κινδύνου 4), προκειμένου να αντιμετωπίσει και γενικά να διαχειριστεί και μάλιστα στην ίδια ή έστω και σε άλλη Περιφέρεια ταυτόχρονα δύο μεγάλες καταστροφές, λόγω δασικών πυρκαγιών και με την έκταση και ένταση σαν αυτές που εκδηλώθηκαν στην Κινέτα και στο Νταού Πεντέλης – Καλλιτεχνούπολη - Ν. Βουτζά – Μάτι – Κόκκινο Λιμανάκι.

Και αυτό στην προκειμένη περίπτωση δεν ήταν απλά μόνο εμφανέστατο στις καταστροφικές πυρκαγιές της 23 Ιουλίου 2018, ότι δηλαδή ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας, ως αρμόδιος μηχανισμός του Κράτους για την αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών και λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και διαχείρισης των συνεπειών λόγω δασικών πυρκαγιών, έτσι ώστε να υπάρχει άμεσος έλεγχος αυτών που ενδέχεται να εκδηλωθούν κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου, δεν ήταν προετοιμασμένος για τη λήψη κατάλληλων μέτρων και ανάληψη αποτελεσματικών δράσεων, αλλά πρωτίστως και το σημαντικότερο είχε άμεσες επιπτώσεις στις απώλειες εκ της συγκεκριμένης καταστροφής, που απολογιστικά μέχρι σήμερα αριθμούν 96 ανθρώπινα θύματα, 31 άλλους σοβαρά τραυματίες καθώς και μεγάλης έκτασης ζημιές σε δομές, υποδομές και περιουσίες πολιτών και το φυσικό περιβάλλον».

Φωτιά Μάτι: Τα πέντε βασικά ερωτήματα για την τραγωδία

Τα αίτια της πυρκαγιάς

Σε ότι έχει να κάνει με την αιτία εκδήλωσης της πυρκαγιάς τονίζεται ότι κάτοικος της περιοχής επιχείρησε να κάψει χόρτα και κλαδιά αλλά «το πιθανότερο δεν έσβησε αποτελεσματικά, δηλαδή με επάρκεια ποσότητας νερού καθώς και κάλυψη με ικανή ποσότητα χώματος, τα υπολείμματα της καύσης και με την ενίσχυση των ανέμων τις μεσημβρινές-μεταμεσημβρινές ώρες… ανέφλεξαν (πυροδότησαν) την παρακείμενη καύσιμη ύλη χαμηλού κυρίως ύψους (κυρίως ξερά χόρτα, αλλά και μικρό διάσπαρτο αριθμό πεύκων)».

Τονίζεται το γεγονός πως δεν υπήρξε η κατάλληλη προετοιμασία σύμφωνα με το σχέδιο «Ξενοκράτης» για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και φυσικών καταστροφών. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη συντονισμού, ήδη από την προηγούμενη ημέρα της πυρκαγιάς, στις 22 Ιουλίου, παρά το ότι υπήρξε ενημέρωση προς τους δήμους ότι ο βαθμός επικινδυνότητας για πυρκαγιά ήταν στο τέσσερα λόγω των θυελλωδών ανέμων, φαίνεται -κατά τον τεχνικό σύμβουλο- να συνετέλεσε στην καταστροφή.

Γίνεται αναφορά στην αδυναμία της Περιφέρειας Αττικής να αντιμετωπίσει την κατάσταση, αλλά και στο γεγονός ότι όλα τα οχήματα της Πυροσβεστικής είχαν μετακινηθεί στην Κινέτα για να αντιμετωπίσουν εκείνο το πύρινο μέτωπο, δίνοντας μικρότερη βαρύτητα στη φωτιά που κατέκαψε Νέο Βουτζά και Μάτι. Μάλιστα, στο πόρισμα καταδεικνύονται και όσα καταγγέλλουν οι αυτόπτες μάρτυρες, ότι δηλαδή δεν έγινε καμία ενημέρωση στους κατοίκους, έτσι ώστε να αποχωρήσουν από τις οικίες τους, ούτε τους ενημέρωσαν που βρίσκονται τα σημεία ασφαλείας για να μετακινηθούν προς αυτά με ασφάλεια.

Διαβάστε ΕΔΩ ολόκληρο το πόρισμα Γκουρμπάτση για την πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου