Κόνιτσα: Μια σπιθαμή ελευθερίας, μια ανάσα από τα σύνορα

Κάπου ανάμεσα στα βουνά της βορειοδυτικής Ελλάδας, μια ανάσα από τα σύνορα με τη γειτονική Αλβανία, 64 χιλιόμετρα βόρεια των Ιωαννίνων και στη σκιά της Τραπεζίτσας και της Γκαμήλας (βουνοκορφή της Τύμφης) βρίσκεται ένα πανέμορφο μέρος.

Τοξωτά γεφύρια, επιβλητικά μοναστήρια, καταπράσινες ορειβατικές διαδρομές, αναρρίχηση, ράφτινγκ σε ορμητικά νερά κανόινγκ, ποταμοδιάσχιση και καλό φαγητό. Καλώς ήρθατε στην Κόνιτσα, εδώ που τα νερά και τα βουνά σμίγουν με την ιστορία και την ηπειρώτικη φιλοξενία.

Την αγκαλιάζουν τρία ποτάμια, ο Αώος, ο Βοϊδομάτης και ο Σαραντάπορος, τα οποία και «συμμαχούν» μπαίνοντας στην Αλβανία και εκβάλλωντας στην Αδριατική. Για τους λάτρεις των αθλημάτων νερού προσφέρονται για κανόινγκ και ράφτινγκ. Από εδώ, ξεκινούν κάποιες από τις ωραιότερες ορειβατικές και αναρριχητικές διαδρομές και οι λάτρεις των extreme sports επισκέπτονται συχνά την περιοχή αφού η κωμόπολη, αποτελεί μια ιδιαίτερα καλή αφετηρία για όσους τολμηρούς επιθυμούν να εξερευνήσουν την Πίνδο και όχι μόνο.

Λαμβάνοντας την απαραίτητη καθοδήγηση και εξοπλισμό από τους έμπειρους ντόπιους οδηγούς βουνού και με γνώμονα πάντα την ασφάλεια, μπορεί κάποιος να πραγματοποιήσει ένα πλήθος δραστηριοτήτων όπως πεζοπορίες, ορειβασία, αναρρίχηση μέχρι και ορειβατικό σκι ακόμα και στα τέλη της άνοιξης.

Στον ποταμό Αώο λαμβάνει χώρα και μια ιδιαίτερη αναρριχητική δραστηριότητα, η «Via Ferrata». Στα ελληνικά σημαίνει «δρόμος του σιδήρου» και σηματοδοτεί μια διαδρομή με συρματόσχοινα, στερεωμένες σιδερένιες σκάλες και σκαλοπάτια πάνω στο βράχο, αναρρίχηση και όλα αυτά στην κόψη του φαραγγιού. Χρησιμοποιώντας κατάλληλο εξοπλισμό και οπλισμένοι με θάρρος και αυτοπεποίθηση μπορείτε να δοκιμάσετε τη διαδρομή θαυμάζοντας τη φύση από ψηλά και το φαράγγι σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Μπορεί να ακούγεται αρκετά απαιτητικό ωστόσο στην πραγματικότητα είναι μέτριας δυσκολίας, ενώ χρειάζεται μέτρια φυσική κατάσταση. Το μόνο στο οποίο δεν κάνει συμβιβασμούς αυτή η διαδρομή είναι το ύψος και δεν συνιστάται σε όσους έχουν υψοφοβία.

Τα μονοπάτια είναι ανοιχτά όλο τον χρόνο. Οι πυκνές φυλλωσιές, το θρόισμα των φύλων και το παρθένο φυσικό τοπίο εγγυώνται μια μοναδική εμπειρία. Στα βουνά οι πεζοπορικές διαδρομές είναι ανοιχτές όλο το χρόνο, αυξάνοντας ή μειώνοντας φυσικά τον βαθμό δυσκολίας, ανάλογα με τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες.

Στην όχθη του ποταμού Αώου, κάτω ακριβώς από το περίφημο τοξωτό γεφύρι της Κόνιτσας, συναντήσαμε κάποιους Γερμανούς επισκέπτες που εξασκούνταν στο κανό. Άνθρωποι απ’ όλη την Ευρώπη αλλά και από πολλές περιοχές της υφηλίου έρχονται εδώ για να τεστάρουν τους εαυτούς τους, αφού ο Αώος όπως μας ενημέρωσαν οι ντόπιοι γνώστες, είναι «must» για τους λάτρεις του αθλήματος.

Μιλώντας για την χαρακτηριστική «ατραξιόν» της Κόνιτσας, το πανέμορφο πέτρινο τοξωτό γεφύρι, στέκει στη θέση του από το 1869, στην είσοδο της χαράδρας του Αώου. Με άνοιγμα τόξου 35,60 μέτρα και ύψους που ξεπερνά τα 19 μέτρα, το καθιστά ένα έργο μοναδικής αρχιτεκτονικής και ομορφιάς.

Στην κορυφή του τόξου υπάρχει μια καμπάνα, η οποία λέγεται ότι τοποθετήθηκε εκεί προκειμένου να προειδοποιεί τους περαστικούς να αποφεύγουν τη διάσχιση του ποταμού, καθώς σε συνθήκες κακοκαιρίας, υπήρχε κίνδυνος να παρασυρθούν από τα ορμητικά νερά. Από την κορυφή του βλέπεις τα βουνά που «σκεπάζουν» την περιοχή καθώς επίσης και την καταπράσινη χαράδρα.

Οι Κονιτσιώτες καλλιεργούν συστηματικά τον εύφορο κάμπο τους. Πολλά οπωροκηπευτικά και βότανα βρίσκουν τη θέση τους ανάμεσα στα είδη που «φιλοξενούνται» εδώ. Τα βότανα ήταν και το χόμπι της οικογένειας του κ. Μπάρμπα Φίλιππου, που το 2009 αποφάσισε να αφιερωθεί στις καλλιέργειες αλλά όχι σε κάτι συνηθισμένο. Ασχολούμενος με τις υπερτροφές αποφάσισε να καλλιεργήσει ιπποφαές.

Εισήγαγε δέντρα από τη Γερμανία και χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια για να ξεκινήσει η παραγωγή. Ύστερα, το 2016 έφτιαξε μια βιοτεχνία μεταποίησης των καρπών. Η συγκομιδή γίνεται προς τα τέλη Αυγούστου με αρχές Σεπτεμβρίου, όταν το ιπποφαές είναι ώριμο. Το εν λόγω super food είναι γνωστό για τις ευεργετικές του ιδιότητες και χρησιμοποιείται από πλήθος αθλητών αλλά και από όσους… ψάχνονται λίγο παραπάνω με τις υπερτροφές, έχοντας πλέον πολλούς φανατικούς καταναλωτές.

Ο κ. Φίλιππος έχει εδώ 1.000 δέντρα. Επισκεπτόμενοι την καλλιέργειά του, δεν μπορούσαμε να παραβλέψουμε την υπερηφάνεια αλλά και το πάθος του για το δημιούργημά του. Ο ίδιος, ιδιαίτερα ενεργός στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενημερώνει για τα οφέλη του ιπποφαούς και τις χρήσεις του.

Η Ήπειρος είναι πασίγνωστη για το φαγητό και ιδιαίτερα για τις παραδοσιακές της πίτες, που είχαμε την τύχη να δοκιμάσουμε. Μάλιστα στο γραφικό χωριό «Γανναδιό» μυηθήκαμε στην παρασκευή της παραδοσιακής χορτόπιτας Μπλατσάρας ή Μπατσαριάς η οποία φτιάχνεται με ένα κουρκούτι από νερό και καλαμποκάλευρο και όχι από φύλλο. Οι ηπειρώτικες πίτες έχουν πολλές παραλλαγές αλλά οι χαρακτηριστικότερες είναι η τυρόπιτα, με την θρυλική φέτα της Ηπείρου και η χορτόπιτα με τα άγρια χόρτα και τα βότανα.

Η κουλτούρα στην Ήπειρο, η μίξη των πολιτισμών, τα διαφορετικά ερεθίσματα ανά τους αιώνες μπλέχτηκαν και δημιούργησαν πολιτισμικά μονοπάτια πολύπλοκα, πράγμα που τα κάνει και ξεχωριστά. Εδώ «κατοικεί» η παράδοση, κομμάτι της οποίας είναι και η βαριά ηπειρώτικη μουσική. Κάποιοι όταν ακούν το κλαρίνο κλαίνε. «Είναι λύτρωση μου είχε πει» κάποια στιγμή ένας μουσικός, ενώ με τον στίχο των παραδοσιακών τραγουδιών ταυτίζεται όποιος νιώθει κομμάτι από τα χώματα αυτά.

Η παραδοσιακή μουσική παίζει μεγάλο ρόλο στην καθημερινότητα των ντόπιων, ενώ οι επισκέπτες απολαμβάνουν τον χορό και το γλέντι. Ο χορός είναι έντονος. Όχι όμως με την έννοια της ταχύτητας αλλά με το συναίσθημα που σου δημιουργεί όταν βλέπεις ή όταν μπαίνεις στον κύκλο των χορευτών. Τσαλίμια τραγούδι και βαρύς βηματισμός είναι τα χαρακτηριστικά.

Προς έκπληξή μας «κόλπα» δεν κάνουν μόνο οι νεαροί χορευτές αλλά και οι μεγαλύτεροι. Ίσως γιατί έχουν «μελετήσει» παραπάνω, ίσως γιατί έχουν ζήσει περισσότερο αυτή τη μουσική και τη νιώθουν περισσότερο.

Την Κόνιτσα περιβάλλουν πολλά γραφικά χωριά. Επισκεφτήκαμε ένα από τα πιο όμορφα και χαρακτηριστικά - αναφορικά με την αρχιτεκτονική - χωριά της περιοχής.

Το Γανναδιό των λίγων κατοίκων είναι ένα χωριό στο οποίο δεσπόζουν τα παλιά αρχοντικά.

Πολλοί Γανναδιώτες έφυγαν στο παρελθόν μετανάστες, με πολλά από τα παλιά αρχοντικά να παραμένουν πλέον ερειπωμένα.

Ωστόσο τα λιθόστρωτα δρομάκια και τα πέτρινα σπίτια που κοσμούν το χωριό, αποτελούν έναν περίπατο που θυμίζει παλιές εποχές, ενώ η πλατεία του χωριού με το τεράστιο πλατάνι είναι αυτό που χρειάζεται κανείς ένα ζεστό καλοκαιρινό μεσημέρι.

Πέρα όμως από τη φύση και τη μοναδική της αρχιτεκτονική, η Κόνιτσα προσελκύει και προσκυνητές. Πατώντας στα βήματα του Αγίου Παϊσίου, φτάσαμε στο σπίτι όπου έζησε κάποια από τα νεανικά του χρόνια. Το σπίτι της οικογένειάς του είναι επισκέψιμο και βρίσκεται στα περίχωρα της Κόνιτσας.

Εδώ ο ανιψιός του μοναχού, υποδέχεται τους επισκέπτες και τους ξεναγεί στους χώρους όπου ζούσε η οικογένεια. Ο χώρος κοσμείται πλέον με πολλά καθημερινά αντικείμενα, με βιβλία, φωτογραφίες και θρησκευτικές εικόνες.

Πλησίον της οικίας του Αγίου, βρίσκεται το ξωκλήσι της Αγίας Βαρβάρας, στο οποίο κανείς μπορεί να βρεθεί έπειτα από μια σύντομη διαδρομή μέσα από μονοπάτι που διέρχεται από ένα πυκνό δάσος. Την Αγία Βαρβάρα, αποκαλούμενη και ως «μπαλκόνι» της Κόνιτσας αφού έχει πανοραμική θέα σε όλη την περιοχή, ο μοναχός την επισκεπτόταν συχνά στα νεανικά του χρόνια για να προσευχηθεί, ενώ εκεί φέρεται να είχε και την πρώτη του θεοψία.

Τέλος, 22 χιλιόμετρα βόρεια της Κόνιτσας, πλησίον του χωριού Αγία Βαρβάρα, βρίσκεται η περίφημη Δεντροκλησσιά. Ένα δέντρο, η τεράστια κουφάλα του οποίου έχει μετατραπεί σε εκκλησία, προς τιμήν του Αγίου Παϊσίου. Πετρόχτιστη στο εσωτερικό και γεμάτη με τάματα πιστών. Το δέντρο βρισκόταν υπό κατάρρευση, καθώς περαστικοί άναβαν φωτιά στο εσωτερικό της κουφάλας προκειμένου να ζεσταθούν, έως ότου αναστηλώθηκε, πρασίνισε ξανά και σήμερα αποτελεί ένα από τα καλύτερα αξιοθέατα της Κόνιτσας.

Κοντά στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο και 400 μόλις μέτρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, βρίσκεται το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγιάς μολυβδοσκέπαστης.

Χτίστηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. και το όνομά του προέρχεται από τη στέγη της που ήταν σκεπασμένη από φύλλα μολύβδου. Το σημείο στο οποίο χτίστηκε δεν είναι τυχαίο καθώς αποτελούσε και αποτελεί ακόμα και σήμερα, στρατηγικής σημασίας πέρασμα.

Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο η περιοχή βομβαρδίστηκε από τους Ναζί, ενώ τα κελιά των μοναχών κάηκαν και το εσωτερικό του ναού λεηλατήθηκε. Ωστόσο σήμερα, με ορατά τα σημάδια του χρόνου και του πολέμου, το μοναστήρι στέκει εκεί ως δείγμα αφοσίωσης και κατάνυξης.

Παρά το γεγονός ότι για δεκαετίες παρέμενε ακατοίκητο, σήμερα μια μικρή μοναστική κοινότητα διαβιοί εκεί.

Η Κόνιτσα κουβαλάει στην πλάτη της βαριά ιστορία. Από τα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας έως και το έπος του 40, γράφτηκαν εδώ μερικές από τις πιο ηρωικές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Σε πολλά υψώματα της περιοχής οι Έλληνες φαντάροι υπερασπίστηκαν την εδαφική ακεραιότητα απέναντι στους Ιταλούς εισβολείς. Αργότερα, η αντίσταση απέναντι στους Γερμανούς αυτή τη φορά, έλαβε σάρκα και οστά με πολλούς ντόπιους να μπαίνουν στον αγώνα.

Κάθε σπιθαμή γης αποτελεί και ένα κομμάτι ιστορίας, που ζωντανεύει μπροστά στα μάτια σου και προκαλεί δέος όταν οι ντόπιοι σου υποδεικνύουν τα περάσματα και τα υψώματα στα ελληνοαλβανικά σύνορα, όπου ήχησαν τα τύμπανα του πολέμου. Ακόμα και σήμερα στις χαράδρες και τα δάση της περιοχής, οι ντόπιοι βρίσκουν «κειμήλια» από τις μάχες.

Η Ήπειρος είναι ένας τόπος ο οποίος παραμένει σε πολλά του σημεία ανεξερεύνητος. Η Κόνιτσα ιδιαίτερα, είναι μια περιοχή που συνιστάται απόλυτα για τους τολμηρούς και τους λάτρεις της περιπέτειας αλλά και για όλους εκείνους που απλώς θέλουν να αφήσουν την πόλη αρκετά πίσω και να απολαύσουν τη θέρμη της ηπειρώτικης φιλοξενίας, στην καρδιά της φύσης.

Η κωμόπολη που βρίσκεται «κρυμμένη» στα βουνά, με τα ορμητικά και πεντακάθαρα ποτάμια που ρέουν στις φλέβες των βουνών, τις μαγευτικές διαδρομές, τους υπέροχους ανθρώπους και το καλό φαγητό, δεν αποτελεί απλά έναν προορισμό αλλά μια εμπειρία που όποιος αποζητά μια απόδραση από τους έντονους ρυθμούς της πόλης, πρέπει να ζήσει.