Το παρατηρητήριο βαρυτικών κυμάτων VIRGO επέστρεψε στο πλευρό του LIGO

Η αναβάθμιση, κόστους 24 εκατ. δολαρίων, δίνει στο VIRGO νέες δυνατότητες ανίχνευσης των ανεπαίσθητων «ρυτιδώσεων» που προκαλούν στον χωροχρόνο τα κύματα της βαρύτητας, τα οποία γεννιούνται από κατακλυσμικά συμβάντα στο διάστημα, όπως η συγχώνευση δύο μαύρων οπών.

Η πρώτη ανίχνευση τέτοιων κυμάτων είχε γίνει το 2015 από το αμερικανικό LIGO, το οποίο πρόσφατα έκανε τη δική του αναβάθμιση κόστους 205 εκατ. δολαρίων. Όπως και το LIGO, το VIRGO, που βρίσκεται κοντά στην Πίζα και είχε κάνει τις πρώτες παρατηρήσεις του το 2007, διαθέτει ένα συμβολόμετρο λέιζερ σε σχήμα ορθής γωνίας, με κάθε πλευρά του να έχει μήκος τριών χιλιομέτρων, έναντι τεσσάρων χιλιομέτρων που είναι οι πλευρές των ανιχνευτών LIGO, πράγμα που καθιστά το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο λιγότερο ευαίσθητο.

Η ύπαρξη τριών πλέον επίγειων ανιχνευτών βαρυτικών κυμάτων (δύο του LIGO και ένας του VIRGO) θα επιστρέψει στους επιστήμονες -μέσω του τριγωνισμού των σημάτων από το διάστημα- να υπολογίζουν πλέον με ακρίβεια την πηγή προέλευσης των βαρυτικών κυμάτων, ώστε να στρέφουν στη συνέχεια προς τα εκεί τα μεγάλα συμβατικά τηλεσκόπια.

Λόγω όμως κάποιων απρόσμενων τεχνικών προβλημάτων, προς το παρόν, το VIRGO θα περιορισθεί σε ρόλο υποστηρικτικό στο LIGO και δεν θα κάνει ακόμη δικές του αυτόνομες παρατηρήσεις. Το VIRGO θα διατηρήσει το βοηθητικό ρόλο του έως το τέλος Αυγούστου, οπότε το LIGO θα κλείσει για φέτος.

Στη συνέχεια, τόσο το LIGO όσο και το VIRGO θα κάνουν νέες αναβαθμίσεις και θα τεθούν σε λειτουργία ξανά στο δεύτερο εξάμηνο του 2018, οπότε ο ευρωπαϊκός ανιχνευτής θα λειτουργεί πλέον και αυτόνομα.

Η ερευνητική κοινοπραξία του VIRGO περιλαμβάνει περίπου 300 φυσικούς και μηχανικούς από 20 ερευνητικά κέντρα έξι χωρών (Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Πολωνία, Ουγγαρία και Ισπανία).