Αμερικανικά βαθυσκάφη μάς καλούν στα άδυτα της Τάφρου των Μαριανών

Η αμερικανική αποστολή (2016 Deepwater Exploration of the Marianas) εξερευνά την Τάφρο των Μαριανών σε ζωντανή μετάδοση στο διαδίκτυο. Έιχαν προηγηθεί φέτος αποστολές στο Αρχιπέλαγος της Χαβάης και στις λεγόμενες Απομακρυσμένες Νησίδες των ΗΠΑ (Pacific Remote Islands) μεταξύ Πολυνησίας και Χαβάης, στο πλαίσιο των αποστολών του Ειρηνικού, που είναι προγραμματισμένες για το πρώτο εννεάμηνο του τρέχοντος έτους.

Στην Τάφρο των Μαριανών βρίσκεται το βαθύτερο σημείο των ωκεανών του πλανήτη και το χαμηλότερο σημείο της επιφάνειας του φλοιού της Γης (στα 10.971 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας). Η περιοχή βρίσκεται στον δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό στα ανατολικά των Μαριανών Νήσων (Mariana Islands).

Η εξερεύνηση, στην υποθαλάσσια περιοχή γύρω από την Κοινοπολιτεία των Βόρειων Μαριάνων Νήσων (Commonwealth of the Northern Mariana Islands – CNMI) και το Εθνικό Μνημείο της Τάφρου των Μαριανών (Marianas Trench Marine National Monument – MTMNM), ξεκίνησε στις 20 Απριλίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Ιουλίου.

Ο χάρτης από το Google Earth δείχνει το πεδίο εξερεύνησης της αποστολής στις Μαριάνες Νήσους. Το πρώτο σκέλος της αποστολής επικεντρώνεται στο νότιο μισό της Κοινοπολιτείας (CNMI) και του Μνημείου (MTMNM), το δεύτερο και το τρίτο στο βόρειο μισό. Η λευκή γραμμή δείχνει την αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) των ΗΠΑ. Τα κόκκινα πολύγωνα είναι τα όρια της Τάφρου και των νησιών του Εθνικού Μνημείου. Τα κόκκινα τρίγωνα είναι τα υδροθερμικά υφεστειακά φρεάτια (vents). Τα πράσινα περιγράμματα είναι οι ισοϋψείς γραμμές σε βάθος 250 μ., γύρω από τη Νήσο Γκουάμ και την Κοινοπολιτεία, όπου διακρίνεται το μεγαλύτερό της νησί, η Σαϊπάν (Saipan). Τα περιγράμματα ανοιχτού μπλε χρώματος είναι οι ισοϋψείς γραμμές των 6.000 μ.. Τα παραπάνω περιγράμματα αποτελούν το ρηχό και το βαθύ άκρο, αντίστοιχα, σηματοδοτώντας το εύρος βάθους της αποστολής. Τα λευκά μπαλόνια δείχνουν τη θέση των προγραμματισμένων καταδύσεων των ROVs κατά τη διάρκεια του πρώτου σκέλους της αποστολή. Τα ροζ μπαλόνια είναι μερικές από τις καταδύσεις που έχουν προγραμματιστεί για το τρίτο σκέλος της αποστολής (θα οριστούν περισσότερες περιοχές ανάλογα με τα δεδομένα χαρτογράφησης που θα προκύψουν στο δεύτερο σκέλος). Τα κίτρινα κουτιά είναι οι περιοχές με τα δεδομένα χαρτογράφησης, τα οποία έχουν ζητηθεί από επιστήμονες και διαχειριστές - Πηγή: National Oceanic and Atmospheric Administration/U.S. Department of Commerce

H περιοχή των Βόρειων Μαριανών Νήσεων και του Γκουάμ, η οποία βρίσκεται σε πολιτική ένωση με τις ΗΠΑ και στην οποία πραγματοποιείται εδώ και δεκαεπτά ημέρες η πρωτοποριακή αποστολή του Okeanos Explorer - Πηγή: Google Maps

Μέχρι στιγμής, το πλοίο Okeanos Explorer και τα τηλεκατευθυνόμενα υποβρύχια οχήματά του (Remotely operated underwater vehicles – ROVs) έχουν τραβήξει υλικό, το οποίο χαρακτηρίζεται εκπληκτικό από κοινό και ειδικούς.

Περιγράφοντας την αποστολή τους, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι τα πλάσματα του βυθού συνήθως κολυμπούν για να αποφύγουν τους φυσικούς κινδύνους. Κοιτώντας κανείς τις ομαλές και υπνωτικές κινήσεις των θαλάσσιων ζώων που κατοικούν στην άβυσσο, παίρνει μια ιδέα για τη διαφορετική πραγματικότητα που επικρατεί εκεί.

Το Okeanos Explorer ανιχνεύει μέσω αισθητήρων οτιδήποτε μπορεί να έχει επιστημονικό ενδιαφέρον και στη συνέχεια αποδεσμεύει τα ROVs για να εξερευνήσουν τα σημεία που επιλέγονται από την ομάδα.

Το πλοίο διαθέτει υπερσύγχρονο σόναρ για την χαρτογράφηση του βυθού σε υψηλή ανάλυση έως τα 6.000 μέτρα, βάθος αντοχής των ROVs. Τα οχήματα αυτά διαθέτουν προβολείς με τους οποίους δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον, ώστε να γίνεται λήψη φωτογραφιών και βίντεο στο σκοτεινό περιβάλλον της αβύσσου.

Έχουν, επίσης, τη δυνατότητα να συλλέξουν φυσικά δείγματα μέσω βραχιόνων. Όμως, όπως διευκρινίζεται, η συγκεκριμένη αποστολή ακολουθεί αυστηρα τον κανόνα «δες αλλά μην αγγίζεις».

Σε μια συγκυρία τεκτονικών ανακατάξεων στη διεθνή πολιτική σκηνή –με επίκεντρο ιδίως την ενέργεια και την επαναχάραξη των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων–, η κυριαρχία στους ωκεανούς ενδέχεται να αποτελέσει την κύρια στρατηγική αποστολή του 21ου αιώνα· όταν ο 20ος είχε χαρακτηριστεί από την κατάκτηση του Διαστήματος. Λέει, άραγε, κάτι η καταβύθιση στη θάλασσα για τα ένστικτα της εποχής μας;