Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για το 5G

Οι υψηλές ταχύτητες είναι ένα πρώτο δείγμα της συγκεκριμένης τεχνολογίας, η οποία τα επόμενα χρόνια αναμένεται να αλλάξει αρκετά την καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων αν και την πρώτη διετία δεν θα πρέπει να περιμένουμε εντυπωσιακές διαφορές πέραν του ότι θα μπορούμε να «κατεβάζουμε» πιο γρήγορα δεδομένα στο smartphone μας και ενδεχομένως να είναι καλύτερη η ποιότητα της εικόνας μας στα conference calls που θα κάνουμε χρησιμοποιώντας το smartphone μας. Εφόσον, φυσικά, η περιοχή όπου βρισκόμαστε υπάρχει 5G κάλυψη από τον πάροχο μας.

Το 5G ήρθε νωρίτερα

Η πραγματοποίηση την περασμένη Τετάρτη (16/12) της δημοπρασίας για την εκχώρηση του φάσματος συχνοτήτων που θα χρησιμοποιήσουν κατά κύριο λόγο οι τρεις εταιρείες κινητής (Cosmote, Vodafone, Wind) που τις πήραν, έδωσε ουσιαστικά το σύνθημα για να ξεκινήσει η εποχή του 5G στην Ελλάδα.
Το συνολικό τίμημα για τις συχνότητες στις ζώνες των 700 MHz, 2 GHz, 3400-3800 MHz και 26 GHz έφθασε συνολικά στα 372 εκατ. ευρώ (Cosmote - 123 εκατ. ευρώ, Vodafone – 130 εκατ. ευρώ, Wind – 119 εκατ. ευρώ). Σημειώνεται πως Cosmote και Vodadone θα καταβάλλουν όλο το τίμημα που τους αναλογεί, ενώ η Wind θα δώσει το 30% και τα υπόλοιπα σε 9 ετήσιες δόσεις με χαμηλό επιτόκιο που ξεκινούν από τον Ιανουάριο του 2024.

Η εικόνα που υπήρχε ήταν πως η εμπορική λειτουργία των δικτύων 5G θα ξεκινούσε στις αρχές του 2021, δεδομένου κιόλας ότι οι συμβάσεις για την εκχώρηση των προαναφερθέντων συχνοτήτων δεν έχουν ακόμη υπογραφεί. Επιπλέον και οι τρεις πάροχοι δήλωναν ότι θα ξεκινήσουν την εμπορική διάθεση υπηρεσιών στις αρχές του 2021, χωρίς να προσδιορίζουν πιο ακριβή ημερομηνία.

Την περασμένη Πέμπτη (17/12), όμως, η Cosmote αποφάσισε να κάνει την έκπληξη και ανακοίνωσε ότι ξεκινά άμεσα την εμπορική λειτουργία του 5G δικτύου της σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη αλλά και άλλες ελληνικές πόλεις. Η πρώτη βιντεοκλήση, πραγματοποιήθηκε, μάλιστα, στο Μέγαρο Μαξίμου μεταξύ του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκου Πιερρακάκη κατά τη διάρκεια συνάντησης με την ηγεσία του ομίλου ΟΤΕ και της Deutsche Telekom.

Πρακτικά, η Cosmote αξιοποίησε συχνότητες στην περιοχή των 3,5 GHz, όπου μπορούν να λειτουργήσουν 5G δίκτυα, τις οποίες είχε αποκτήσει στο παρελθόν και οι οποίες προορίζονταν αρχικά για υπηρεσίες σταθερής ασύρματης πρόσβασης και δίκτυα WiMax. Οι τεχνικοί της Cosmote είχαν ξεκινήσει εδώ και αρκετούς μήνες την αναβάθμιση των σταθμών βάσης και των κεραιοσυστήματων με 5G εξοπλισμό της Ericsson, ο οποίος είναι ο προμηθευτής τόσο τον «πυρήνα» (core) του δικτύου όσο και για το ασύρματο κομμάτι. Το αποτέλεσμα ήταν η Cosmote να ξεκινήσει αμέσως μετά τη δημοπρασία, έχοντας, μάλιστα, αρκετά ικανοποιητική κάλυψη.

Η πρώτη αντίδραση ήρθε από τη Wind η οποία ανακοίνωσε την Παρασκευή (18/12) ότι ξεκινά και αυτή την εμπορική λειτουργία 5G δικτύου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Όσον αφορά στη Vodafone, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχει υπάρξει κάποια κίνηση. Η Vodafone είχε κάνει γνωστό αμέσως μετά το πέρας της δημοπρασίας του φάσματος ότι σχεδιάζει να ξεκινήσει την εμπορική λειτουργία του δικτύου της τον Ιανουάριο του 2021.

Αξίζει να επισημανθεί πως Vodafone και Wind είχαν, επίσης, ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό και αυτές την αναβάθμιση των δικτύων τους σε 5G. Σημειωτέον πω και οι δύο εταιρείες έχουν ως προμηθευτή για το core του δικτύου της την Ericsson, ενώ οι κεραίες -και στις δύο περιπτώσεις- είναι, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, από τη Huawei.

Οι περιοχές κάλυψης

Με βάση τις άδειες που έχουν οι εταιρείες κινητής, η υποχρέωση τους είναι να προσφέρουν κάλυψη με ελάχιστες ταχύτητες λήψης δεδομένων 100 Mbps στο 60% του πληθυσμού της χώρας μέσα στην επόμενη τριετία και στο 90% στην επόμενη εξαετία.

Οι στόχοι αυτοί αναμένεται να επιτευχθούν ενδεχομένως και νωρίτερα. O πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ΟΤΕ, Μιχάλης Τσαμάζ είχε δηλώσει προ μερικών εβδομάδων ότι το πλάνο της Cosmote είναι να έχει φθάσει στο 50% πληθυσμιακή κάλυψη μέχρι το τέλος του 2021. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες εκτιμήσεις, στο λανσάρισμα του 5G δικτύου της Cosmote, το ποσοστό της πληθυσμιακής κάλυψης είναι στα επίπεδα του 40%. Το 5G δίκτυο της Cosmote αυτή τη στιγμή καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Επιπλέον, υπάρχει κάλυψη και σε άλλες πόλεις και πιο συγκεκριμένα στις Λάρισα, Βόλος, Γιάννενα, Καβάλα, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Δράμα, Νάουσα, Ξάνθη, Σέρρες, Γιαννιτσά, Ηγουμενίτσα, Μυτιλήνη.
Όσον αφορά στη Wind, η κάλυψη αυτή τη στιγμή είναι σε περιοχές της Αθήνας (Σύνταγμα, Πειραιάς και νότια προάστια) και σε κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης και, σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας ο ρυθμός επέκτασης θα είναι εξαιρετικά γρήγορος τις επόμενες εβδομάδες.

Πάντως, από τη στιγμή που θα αρχίσουν να χρησιμοποιούν και τις υπόλοιπες συχνότητες οι εταιρείες κινητής αναμένεται να αυξηθεί και η κάλυψη αλλά και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σημειωτέον πάντως πως το 5G για να λειτουργήσει σωστά και να μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα απαιτεί την εγκατάσταση πολλών μικρού μεγέθους κεραιών χαμηλής ισχύος, οι οποίες να συνδέονται με το δίκτυο «κορμού» του παρόχου μέσω οπτικών ινών. Γι’ αυτό και η ταχύτερη ανάπτυξη του ενσύρματου δικτύου οπτικών ινών των τηλεπικοινωνιακών παρόχων θεωρείται κλειδί και για την καλύτερη υλοποίηση των δικτύων 5G.

Συσκευές

Στην παγκόσμια αγορά υπάρχουν δεκάδες smartphones με δυνατότητα λειτουργίας σε δίκτυα 5G. Μία σημαντική λεπτομέρεια είναι πως θα πρέπει να έχουν πιστοποιηθεί από τους παρόχους για τη χωρίς προβλήματα λειτουργία στα δίκτυα τους.

Στην περίπτωση της Cosmote, η σχετική λίστα, η οποία θα διευρύνεται διαρκώς, περιλαμβάνει τα Apple iPhone 12 mini, Apple iPhone 12, Apple iPhone 12 Pro, Apple iPhone 12 Pro Max, Samsung Galaxy S20 Ultra, Xiaomi Mi10T Pro, Xiaomi Mi10T, Xiaomi Mi10T Lite, Xiaomi Mi10 Pro, Xiaomi Mi10.

Αντίστοιχα, η Wind ξεκινά με τα Xiaomi Mi 10T, το Xiaomi Mi10T Pro, το Xiaomi Mi10T Lite, το Huawei P40 DS και το Huawei P40 Pro DS. Σύντομα αναμένεται να προστεθούν τα Apple iPhone 12 mini, Apple iPhone 12, Apple iPhone 12 Pro, Apple iPhone 12 Pro Max, το Samsung Galaxy S20 Ultra κ.ά.

Όσον αφορά το κόστος απόκτησης αυτών των συσκευών, η πιο προσιτή είναι το Xiaomi Mi 10T Lite, το οποίο είναι στα επίπεδα των 350 ευρώ. Αναμένεται πάντως μέσα στους επόμενους μήνες να δούμε 5G συσκευές που θα είναι ακόμη πιο προσιτές. Δεν αποκλείεται μέχρι το τέλος του 2021 το κόστος απόκτησης ενός 5G smartphone να έχει πέσει κάτω και από τα 200 ευρώ.

Πως το αξιοποιούμε αυτή τη στιγμή;

Το 5G χαρακτηρίζεται ως μία τεχνολογία που θα φέρει… επανάσταση. Ο λόγος είναι ότι έχει χαρακτηριστικά, τα οποία, αν αξιοποιηθούν σωστά από δημιουργούς εφαρμογών, υπηρεσιών και λύσεων, θα αλλάξουν ριζικά την καθημερινότητα μας.

Τα τρία βασικά χαρακτηριστικά του 5G είναι: οι ταχύτητες μετάδοσης δεδομένων που μπορεί να φθάσουν ακόμη και τα 10 Gbps σε επόμενη φάση, η εξαιρετικά χαμηλή απόκριση (latency) που μπορεί να φθάσει ακόμη και στα 1-2 miliseconds (ms) όταν στο 4G είναι μεταξύ 30 και 50 ms, και η δυνατότητα ταυτόχρονης λειτουργίας εκατοντάδων χιλιάδων συσκευών στην ίδια περιοχή. Αν και οι περισσότεροι δίνουν μεγαλύτερη σημασία στις υψηλότερες ταχύτητες, τα άλλα δύο χαρακτηριστικά είναι εκείνα που θα δώσουν τη δυνατότητα για υπηρεσίες και εφαρμογές όπως είναι η αυτόνομη οδήγηση, η επικοινωνία μέσω ολογραμμάτων και η χειρουργική εξ αποστάσεως.

Σε πρώτη φάση, πάντως, και τουλάχιστον για τα επόμενα 1-2 χρόνια, η βασική αξιοποίηση του 5G θα αφορά την ταχύτερη αποστολή και λήψη δεδομένων. Από τη στιγμή που ξεκίνησε την εμπορική λειτουργία του το δίκτυο της Cosmote, τα fora και τα social media στο Διαδίκτυο έχουν γεμίσει από δημοσιεύσεις χρηστών που δοκιμάζουν τις ταχύτητες που πιάνουν τα 5G smartphones τους. Θεωρητικά, αυτή τη στιγμή, υπάρχουν περιοχές που η ταχύτητα λήψης δεδομένων μπορεί να φθάσει ακόμη και το 1 Gbps, αλλά οι περισσότερες δημοσιεύσεις κάνουν λόγο για ταχύτητες μεταξύ 250 και 600 Mbps. Αν και υπάρχουν και περιπτώσεις που οι ταχύτητες κινούνται πιο χαμηλά.

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ένας χρήστης θα μπορεί να «κατεβάζει» πιο γρήγορα δεδομένα, θα μπορεί να βλέπει 4K video στο YouTube χωρίς «σπάσιμο», όπως επίσης θα έχει και καλύτερα ποιότητα στην εικόνα που θα έχει στα conference calls που πραγματοποιεί. Επίσης, η χαμηλότερη απόκριση βοηθά στη βελτίωση της εμπειρίας σε όλες τις υπηρεσίες που σχετίζονται με την αποστολή και λήψη δεδομένων. Ακόμη και όσον αφορά στο «ανέβασμα» video στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Στο εξωτερικό έχει φανεί, μέχρι τώρα, ότι μία αρκετά δημοφιλής υπηρεσία είναι το αποκαλούμενο fixed wireless access (FWA). Πρόκειται για τις περιπτώσεις που οι χρήστες αντί να χρησιμοποιούν μία ενσύρματη ευρυζωνική σύνδεση στο σπίτι τους χρησιμοποιούν μία 5G σύνδεση.

Σημειωτέον πως τόσο η Cosmote όσο και η Wind δεν έχουν αλλάξει τις χρεώσεις τους. Κάτι που σημαίνει ότι αν κάποιος χρήστης έχει πρόγραμμα με απεριόριστο όγκο δεδομένων και στο σπίτι έχει καλή κάλυψη με 5G, θα μπορούσε πολύ εύκολα να καταργήσει την ενσύρματη σύνδεση του και να χρησιμοποιεί το smartphone ως hotspot. Με τις ταχύτητες τόσο λήψης όσο και αποστολής δεδομένων να είναι πολύ καλύτερες ακόμη και από εκείνες που θα είχε με μία ενσύρματη σύνδεση στα 200 Mbps!

Τα επόμενα βήματα

Η πραγματικότητα είναι πως θα χρειαστεί να περάσουν μερικά χρόνια ώστε να δούμε τις αλλαγές που θα φέρει το 5G, καθώς θα πρέπει να εμφανιστούν και οι εφαρμογές εκείνες που θα αξιοποιήσουν τα χαρακτηριστικά της τεχνολογίας. Σύμφωνα με τους αναλυτές, κάτι τέτοιο θα αρχίσει να γίνεται πραγματικά ορατό προς τα μέσα της δεκαετίας, ενώ τονίζουν ότι απαιτείται η δημιουργία ενός νέου οικοσυστήματος, όπου τηλεπικοινωνίες και πληροφορική θα έρθουν ακόμη πιο κοντά. Συν ότι θα κληθούν μεγάλες αλλά και μικρές επιχειρήσεις από πολλούς κλάδους να εμπλακούν στην ανάπτυξη εφαρμογών και λύσεων.

Για την Ελλάδα, το 5G θεωρείται μία μεγάλη ευκαιρία. Πρόσφατη μελέτη της ΕΥ για λογαριασμό του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης αναφέρει πως κατά την επόμενη δεκαετία (2021-2030) εκτιμώνται επενδύσεις ύψους 1,2 - 1,5 δισ. ευρώ σε υποδομές δικτύων 5ης γενιάς, αλλά και επιπλέον επενδύσεις 2,7 - 5 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη κλαδικών εφαρμογών που θα βασίζονται στο 5G. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ΕΥ, τα οφέλη των επενδύσεων αυτών για την ελληνική οικονομία σε βάθος δεκαετίας, μεταφράζονται σε μία σωρευτική αύξηση σε όρους ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ – Gross Value Added, GVA), μεταξύ 7,3 - 12,4 δισ. ευρώ και στη δημιουργία 50.000-69.000 νέων θέσεων εργασίας.

Η μελέτη της ΕΥ επισημαίνει ότι η ανάπτυξη των δικτύων 5G αναμένεται να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και στην ανάδυση ενός νέου τρόπου εργασίας και ζωής, μέσω της χρήσης εξελιγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το Internet of Things, η χρήση υπολογιστικής ισχύος στις παρυφές των ασύρματων δικτύων (Mobile Edge Computing), η επαυξημένη πραγματικότητα, τα συστήματα μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), και η ρομποτική. Αυτό θα επιτρέψει την εμφάνιση καινοτόμων κλαδικών λύσεων σε τομείς άμεσου ενδιαφέροντος για την ελληνική οικονομία, όπως τα έξυπνα εργοστάσια και logistics, η «έξυπνη μετακίνηση» (smart mobility), η γεωργία ακριβείας, αλλά και οι ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, οι ψηφιακές υπηρεσίες υγείας, οι έξυπνες πόλεις, κ.α.
Πολλές από αυτές τις εφαρμογές μοιάζουν ως να έχουν βγει από ταινία επιστημονικής φαντασίας αλλά είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζουν πολλοί. Η αυτόνομη οδήγηση, για την οποία είναι κρίσιμης σημασίας η απόκριση των δικτύων να κυμαίνεται σε επίπεδα ελάχιστων ms, είναι κάτι που ήδη βλέπουμε. Στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού περιλαμβάνονται έργα όπως το 5G Corridors, το οποίο θα επιτρέψει να κινούνται φορτηγά χωρίς οδηγό στους ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους. Ακόμη, εκτιμάται ότι θα δούμε το 5G να χρησιμοποιείται εκτενώς για τη χρήση ρομπότ σε βιομηχανίες, ενώ αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη βέλτιστη αξιοποίηση του Internet of Things (IoT).

Μία άλλη ενδιαφέρουσα υλοποίηση αφορά τη δημιουργία ιδιωτικών δικτύων (private networks) σε χώρους όπως είναι τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, κάτι που γίνεται ήδη στην Ευρώπη και θα δούμε και στην Ελλάδα. Επίσης, στο χώρο της ενέργειας αναμένεται να δούμε τέτοιου τύπου ιδιωτικά δίκτυα.

Επίσης, μία από τις πρώτες εφαρμογές θα είναι το cloud gaming, όπου, επίσης, η χαμηλή απόκριση έχει ιδιαίτερη σημασία. Αρκετοί αναμένουν ακόμη ότι το 5G θα χρησιμοποιηθεί εκτενώς σε χώρους εκδηλώσεων όπου η παρουσία δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων έχει ως αποτέλεσμα τη συμφόρηση των δικτύων. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν 5G κάμερες για την καλύτερη κάλυψη ενός ποδοσφαιρικού αγώνα ή 5G αισθητήρες για να λαμβάνουν σε πραγματικό χρόνο τα προπονητικά και ιατρικά επιτελεία δεδομένα για την κατάσταση των αθλητών. Ουσιαστικά, οι ιδέες είναι πολλές και ενδεχομένως να μην ξέρουμε ακόμη τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αξιοποιήσει κανείς το 5G.

Το fund Φαιστός

Για την Ελλάδα, το 5G μπορεί να αποτελέσει μία ευκαιρία για να βρεθεί στην πρωτοπορία. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία του σχετικού οικοσυστήματος και η ανάπτυξη ιδεών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία επιχειρηματικών σχημάτων με εξωστρεφή προσανατολισμό. Αυτός είναι και ο στόχος του επενδυτικού ταμείου (fund) με την επωνυμία «Φαιστός» το οποίο δημιουργεί η ελληνική κυβέρνηση και αποτελεί μία αρκετά καινοτόμα ιδέα.

Το 25% των εσόδων από τη δημοπρασία για τις συχνότητες που θα χρησιμοποιηθούν για το 5G, δηλαδή 93 εκατ. ευρώ, θα οδεύσουν προς το Φαιστός, το οποίο βρίσκεται σε φάση στελέχωσης. Το πλάνο είναι το fund να συγκεντρώσει και άλλα κεφάλαια από ξένους θεσμικούς επενδυτές και δεν αποκλείεται το συνολικό ποσό να φθάσει στα 120 εκατ. ευρώ. Αυτά τα κεφάλαια πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις σε εγχειρήματα, είτε startups είτε spin offs υφιστάμενων εταιρειών, τα οποία θα έχουν ως χαρακτηριστικό ότι θα αξιοποιούν τις δυνατότητες των 5G δικτύων. Αν το εγχείρημα αυτό πετύχει, τότε η Ελλάδα έχει μία μεγάλη ευκαιρία να χρησιμοποιήσει το 5G για να βρεθεί μπροστά από πολλές άλλες χώρες όσον αφορά τον τομέα της ψηφιακής ανάπτυξης.