Τουρκμενιστάν: «Κλείνουν» οι Πύλες της Κόλασης – Η τουριστική ατραξιόν που… σιγοσβήνει

Το φαινόμενο, που ονομάζεται επίσης «Πύλες της Κόλασης» και «Λάμψη του Καρακούμ», προκαλείται από φλόγες που τροφοδοτούνται με μεθάνιο και διαφεύγουν από δεκάδες ανοίγματα κατά μήκος του δαπέδου και των τοιχωμάτων του κρατήρα. Στεκόμενος γύρω από το χείλος, μπορεί κανείς να αισθανθεί την έντονη θερμότητα που πηγάζει από την τρύπα.

Πλαισιωμένος από βράχους και αμμόλοφους σε ένα απομακρυσμένο τμήμα της ερήμου Καρακούμ, ο κρατήρας αποτελεί την κορυφαία στάση για κάθε τουρίστα στη χώρα της Κεντρικής Ασίας.

Έχει πλάτος περίπου 70 μέτρα και βάθος 30 μέτρα, με κατακόρυφα τοιχώματα που πέφτουν απότομα σε έναν πυθμένα διάπαρτο με πεσμένους βράχους. Ένας φράκτης ασφαλείας προστέθηκε το 2018 για να εμποδίσει τους επισκέπτες να πλησιάσουν επικίνδυνα κοντά.

Ωστόσο, ο κρατήρας μπορεί να μην υπάρχει για πολύ ακόμα – τουλάχιστον, όχι με τις φλόγες του. Η κυβέρνηση του Τουρκμενιστάν έχει αναφέρει πολλές φορές την πρόθεσή της να σφραγίσει με κάποιο τρόπο τον κρατήρα. Εν τω μεταξύ, όσοι επισκέπτονται τον Νταρβάζα εδώ και χρόνια λένε ότι οι φλόγες είναι πολύ μικρότερες από ό,τι ήταν κάποτε.

«Θα έλεγα ότι καίγεται μόνο στο 40% περίπου του επιπέδου που είδα για πρώτη φορά εκεί το 2009», λέει ο ταξιδιωτικός πράκτορας Dylan Lupine, του οποίου το γραφείο Lupine Travel με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν από τα πρώτα που έφερε τουρίστες στο Τουρκμενιστάν.

«Μια πολύ μεγαλύτερη περιοχή του κρατήρα είχε φλόγες που έκαιγαν τότε. Τώρα είναι λιγότερες και δεν είναι τόσο ψηλές όσο ήταν».

Αλλά αυτό δεν μειώνει τη γοητεία του συγκεκριμένου υβριδικού ανθρώπινου/φυσικού θαύματος, που τη νύχτα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό απ’ ό,τι τη μέρα.

Μυστηριώδης προέλευση

Κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος πότε άνοιξε ο κρατήρας αερίου, προφανώς επειδή οι αναφορές της σοβιετικής εποχής έχουν χαθεί, είναι ελλιπείς ή παραμένουν εμπιστευτικές.

«Υπάρχουν πολλές διαφωνίες, πολλές διαφωνίες σχετικά με το πώς ξεκίνησε», λέει ο Ελληνοκαναδός εξερευνητής και τηλεοπτικός παρουσιαστής Τζορτζ Κουρούνης, ο μόνος άνθρωπος που είναι γνωστό ότι έχει εξερευνήσει το εσωτερικό του κρατήρα.

Η πιο διαδεδομένη θεωρία είναι ότι ο κρατήρας σχηματίστηκε το 1971 και λίγο αργότερα πήρε φωτιά. Αλλά όπως λέει ο Κουρούνης, «ενώ ήμουν στο Τουρκμενιστάν, είχαμε δύο παλιούς γεωλόγους από την κυβέρνηση μαζί μας και μου είπαν ήταν ότι ο κρατήρας στην πραγματικότητα σχηματίστηκε κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1960, για πολλά χρόνια ανάβλυζε λάσπη και αέριο, και αναφλέχθηκε τη δεκαετία του 1980».

Το πώς αναφλέχθηκε, είναι ένα άλλο μυστήριο.

«Κάποιοι λένε ότι ήταν χειροβομβίδα», λέει ο Κουρούνης. «Κάποιοι λένε ότι οι Σοβιετικοί απλά πέταξαν ένα σπίρτο. Έχω ακούσει μια ιστορία ότι ένας μεθυσμένος αγρότης έριξε το τρακτέρ του εκεί μέσα κάποια στιγμή».

Ο Κουρούνης βούτηξε στον κρατήρα στο πλαίσιο μιας επιστημονικής αποστολή που χρηματοδοτούσε το National Geographic για να βρει τυχόν μορφές ζωής που θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε αυτό το περιβάλλον, ειδικά εκείνες που θα μπορούσαν να δώσουν ενδείξεις για το τι θα μπορούσαμε να βρούμε σε παρόμοιες συνθήκες σε άλλους πλανήτες.

Κατά τη διάρκεια μιας 17λεπτης κατάβασης το 2013 – μέσα σε μια αλουμινένια στολή με ιμάντες από Kevlar και σχοινιά Technora του τύπου που χρησιμοποιούνται στις αποστολές της NASA στον Άρη – συνέλεξε δείγματα εδάφους, η ανάλυση των οποίων αποκάλυψε απλούς οργανισμούς, όπως βακτήρια και θερμόφιλα, που είναι σε θέση να επιβιώνουν στις ακραίες θερμοκρασίες στο εσωτερικό του κρατήρα.

Θα χαθεί ο κρατήρας;

Εδώ και χρόνια ακούγεται ότι η κυβέρνηση του Τουρκμενιστάν θα μετατρέψει τον Νταρβάζα σε χώρο παραγωγής φυσικού αερίου σβήνοντας τις φλόγες.

Το 2022, η κρατική εφημερίδα Neytralny Turkmenistan ανέφερε ότι ο πρόεδρος ζήτησε από το υπουργικό συμβούλιο να συμβουλευτεί επιστήμονες για να βρεθεί τρόπος να σβήσουν οι φλόγες και να κλείσει η περιοχή για τους τουρίστες.

Μεταξύ των λόγων που αναφέρθηκαν για το κλείσιμο του κρατήρα ήταν η απώλεια ενός πολύτιμου φυσικού πόρου, η περιβαλλοντική ζημία και οι ανησυχίες για την υγεία.

Έκτοτε, έχουν γίνει πολλές συζητήσεις γύρω από την προβλεπόμενη καταστροφή του κρατήρα. Κάποιοι λένε ότι η κυβέρνηση έχει ήδη κάνει μια κοντινή ερευνητική γεώτρηση, η οποία έχει απορροφήσει μια σημαντική ποσότητα αερίου που διέφευγε από τον κρατήρα και προκάλεσε σημαντική μείωση του επιπέδου των φλογών.

«Οι ντόπιοι πιστεύουν ότι πρόκειται για μια νέα προσπάθεια να σβήσουν οι φλόγες», λέει ο Lupine, που επισκέφθηκε και φέτος την περιοχή.

«Υπάρχει μεγάλη ανησυχία μεταξύ των ντόπιων, καθώς πιστεύουν ότι αν ο κρατήρας σβήσει, ο τουρισμός στο Τουρκμενιστάν θα δεχτεί τεράστιο πλήγμα και πολλοί θα μείνουν χωρίς δουλειά».

Προς το παρόν, ο κρατήρας Νταρβάζα συνεχίζει να εκπλήσσει τους επισκέπτες που κάνουν το μακρύ και επίπονο ταξίδι στην έρημο Καρακούμ για να δουν το «φλογερό» θαύμα του Τουρκμενιστάν.

Με πληροφορίες από: Turkmenistan’s mysterious, flaming ‘Gates of Hell’ by Joe Yogerst, CNN