Γιατί κλαίμε όταν ταξιδεύουμε με αεροπλάνο;

Η συναισθηματική κατάρρευση και το κλάμα στην καμπίνα ενός αεροπλάνου δεν είναι καθόλου ασυνήθιστα. Και υπάρχουν αρκετοί λόγοι, σύμφωνα με την επιστήμη.

Ψυχολογικοί παράγοντες

Η πρώτη αιτία είναι απλή: φέρνουμε μαζί μας τους εαυτούς μας. Και μαζί τα μυριάδες ζητήματα ψυχικής υγείας που κουβαλάμε.

«Σε κάθε επίπεδο ηλικίας, πέρα από φύλα, θρησκείες, φυλές και κοινωνικά υπόβαθρα, πάρα πολλοί άνθρωποι πάσχουν από μία βασική ψυχική ασθένεια, από κλειστοφοβία μέχρι αγοραφοβία, και διάφορες άλλες εκδηλώσεις του άγχους – τις συναντάμε παντού», λέει η Δρ. Ρόμπερτ Λ. Κουίγκλι, αντιπρόεδρος της International SOS & MedAire.

Τα άγχη ενός ταξιδιού είναι αρκετά για να δώσουν το έναυσμα σε οποιονδήποτε πάσχει από μια βασική ψυχική ασθένεια.

Το ταξίδι είναι σίγουρα μια στρεσογόνος διαδικασία. Το να φτάσεις εγκαίρως στο αεροδρόμιο, να μην έχεις ξεχάσει κάτι απαραίτητο, να περάσεις τον έλεγχο της ασφάλειας, να επιβιβαστείς στο αεροπλάνο και να χωρέσεις τις αποσκευές και το σώμα σου σε μικρούς χώρους – όσο πιο γρήγορα μπορείς – είναι πάντα μια πρόκληση.

Ειδικά αν ταξιδεύεις μόνος, είσαι κλειδωμένος σε έναν μικρό χώρο με μια ομάδα αγνώστων για όλη τη διάρκεια της πτήσης σου. Οι συνθήκες αυτές φέρνουν πολλούς στα όριά τους.

Ρόλο παίζουν και οι λόγοι για τους οποίους πετάς. Μπορεί να έχεις αποχαιρετήσει έναν αγαπημένο σου άνθρωπο ή να πηγαίνεις για δουλειά σε ένα μέρος που δεν έχεις ξαναβρεθεί ποτέ. Όλα αυτά προκαλούν άγχος ακόμη και στους πιο ισορροπημένους ανθρώπους. Αν σκεφτείτε ότι οι κρίσεις άγχους είναι η πιο συνηθισμένη ψυχική ασθένεια και επηρεάζει το 20% των ανθρώπων, δεν είναι καθόλου περίεργο που πολλοί βάζουν τα κλάματα στους αιθέρες.

Σωματικοί παράγοντες

Τα αεροπλάνα είναι ιδιαίτερα άβολα περιβάλλοντα. Τα καθίσματα που όλο και μικραίνουν και ο περιορισμένος χώρος για τα πόδια δεν επηρεάζουν μόνο τους γοφούς και τα γόνατά μας.

«Οι μικρότερες θέσεις αυξάνουν το άγχος – τα βασικά φυσικά μας όρια καταπατούνται», επισημαίνει η κλινική ψυχολόγος Δρ. Τζόντι ΝτεΛούκα.

«Το ταξίδι με αεροπλάνο δεν είναι πια το ίδιο άνετο και παρηγορητικό όπως παλιά. Οι βασικές μας ανάγκες, τροφή και ποτό, κουβέρτες και μαξιλάρια, δεν καλύπτονται από όλες τις εταιρείες σε όλες τις πτήσεις. Σε περιορίζουν ακόμη και στο πόσα πράγματα μπορείς να κουβαλήσεις μαζί σου στο αεροπλάνο για να νιώσεις πιο άνετα», προσθέτει.

Και ύστερα είναι και η πίεση της καμπίνας και το υπερβολικά ξηρό περιβάλλον που προκαλούν ως ένα βαθμό υποξία (στέρηση επαρκούς οξυγόνωσης). Η επίδρασή της μπορεί να μη γίνει αντιληπτή από τους επιβάτες.

«Κάποιος μπορεί να νιώσει διάθεση να κλάψει, άλλος να κοιμηθεί – η υποξία επηρεάζει τους ανθρώπους με διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχουν ακόμη και συγκεκριμένες ορμόνες που “ξυπνούν” από την υποξία», λέει η Δρ. Κουίγκλι.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, δεν θα πρέπει να προκαλεί καμία έκπληξη το ότι κλαίμε όταν βρεθούμε στα 36.000 πόδια. Νιώθουμε περίεργα σωματικά, έχουμε πολύ περιορισμένο έλεγχο της κατάστασης, μπορεί και να αισθανόμαστε ευάλωτοι.

Ο ρόλος των ταινιών

Σε αυτή τη συναισθηματική κατάσταση, είναι πιθανό να αναζητήσουμε παρηγοριά στις ταινίες που προβάλλονται κατά τη διάρκεια της πτήσης (ή αυτές που έχουμε φέρει μαζί σε δική μας συσκευή).

Αλλά όλοι όσοι έχουν ξεσπάσει σε κλάματα βλέποντας μια χαζή ρομαντική κομεντί σε αεροπλάνο – και δεν είναι λίγοι – ξέρουν ότι μερικές φορές τα media μπορούν να οξύνουν αντί να αμβλύνουν μια έντονη συναισθηματική κατάσταση.

Στη μελέτη του με τίτλο «Κλάμα εν πτήσει: Η οικειότητα στην ψυχαγωγία στο αεροπλάνο», ο καθηγητής κινηματογράφου και media στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον Στίβεν Γκρέινινγκ, επισημαίνει:

«Ο σχεδιασμός της συσκευής ψυχαγωγίας αναπαράγει μία προσομοίωση οικειότητας που μπορεί να προκαλέσει επαυξημένες συναισθηματικές αποκρίσεις».

Η ανακούφιση που προσφέρει μια ταινία στην οθόνη απέναντι από το κάθισμα μας, μέσα στο στρεσογόνο περιβάλλον μιας πτήσης, σε συνδυασμό με την ιδιωτικότητα των ακουστικών, μπορεί να οδηγήσει σε δάκρυα – ακόμη και χαράς, όχι απαραίτητα θλίψης.

Ο ρόλος του αλκοόλ

Τι θα ταίριαζε περισσότερο με μία ταινία, από ένα ποτήρι κρασί; Το αλκοόλ μπορεί να μειώσει τα επίπεδα άγχους σε ορισμένους ανθρώπους όταν πετούν, αλλά μπορεί να έχει και αρνητικές επιδράσεις, όπως το να επιδεινώσει την αφυδάτωση που προκαλεί ήδη η πίεση της καμπίνας.

«Το αλκοόλ μπορεί να σε κάνει πιο συναισθηματικό, το ίδιο και η υποξία. Όταν συνδυαστούν, η επίδρασή τους αυξάνεται», σημειώνει η Κουίγκλι.

Ενώ η ΝτεΛούκα συμβουλεύει κατά της κατανάλωσης αλκοόλ εν ώρα πτήσης και τονίζει τον κίνδυνο του συνδυασμού του με αγχολυτικά φάρμακα. «Μπορεί να προκαλέσει αναπνευστική ανεπάρκεια», επισημαίνει.

Τι μπορεί να κάνει, επομένως, κάποιος που νιώθει έτοιμος να κλάψει εν ώρα πτήσης; Μία επιλογή είναι να κλάψει, αρκεί να μην ενοχλήσει τους άλλους επιβάτες. Αν ταξιδεύει με παρέα, μπορεί να συζητήσει μαζί της τα συναισθήματά του μέχρι να νιώσει καλύτερα. Αν είναι μόνος, θα πρέπει να αποσπάσει τον εαυτό του, «ώστε ο εγκέφαλος να αναγκαστεί να σκεφτεί, αντί να νιώθει», όπως εξηγεί η ΝτεΛούκα. «Λύστε ένα σταυρόλεξο, ένα Sudoku, παίξτε ένα video game ή εκείνα τα παιχνίδια λέξεων στο κινητό σας».

Με πληροφορίες από Why do we cry on airplanes? by Starre Vartan, CNN