«Πετρελαιοπετρώματα»: Μια πόλη στη θάλασσα, παρόμοια της οποίας δεν υπάρχει στον κόσμο

Η πλατφόρμα «Πετρελαιοπετρώματα», που ιδρύθηκε το 1947, μπήκε στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες ως η πρώτη υπεράκτια πλατφόρμα πετρελαίου στον κόσμο. Η πλατφόρμα αποκαλείται συχνά το «Νησί των Επτά Πλοίων» ή το «Όγδοο Θαύμα του Κόσμου», γιατί ακόμη και σήμερα δεν υπάρχει ανάλογο αυτής της πόλης-πλατφόρμας στον κόσμο. Αποτελεί μέρος της διοικητικής εδαφικής ενότητας της μητροπολιτικής περιοχής Πιραλλάχι (Pirallahi) και το πρώτο πετρέλαιο αντλήθηκε εδώ στις 7 Νοεμβρίου του 1949 από βάθος 942 μ.

Ήταν ένα από τα μοναδικά τεχνικά έργα που δημιουργήθηκαν στην ΕΣΣΔ – τα «Πετρελαιοπετρώματα», μια ολόκληρη πόλη μέσα στη θάλασσα. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα κατασκευάστηκε στην ανοιχτή θάλασσα και αποτελούσε μια μεγάλη ναυτιλιακή βιομηχανία, εφοδιασμένη με εξοπλισμό πρώτης τάξεως για εκείνη την εποχή.

Αυτή δεν είναι η δεύτερη Βενετία - μια πόλη στα νησιά, σε καμία περίπτωση. Αυτή είναι μια πόλη πάνω στους ξύλινους πασσάλους. Ο λόγος για τη δημιουργία αυτού του μοναδικού τεχνικού θαύματος ήταν φυσικά, η εξόρυξη πετρελαίου. Πιθανώς δεν θα ήταν μεγάλο λάθος να πούμεότι για πρώτη φορά η ανθρωπότητα γνώρισε το πετρέλαιο στη χερσόνησο Απσερόν (Absheron).

Η πρώτη υπεράκτια πλατφόρμα γεώτρησης στον κόσμο δημιουργήθηκε το 1949, στο Αζερμπαϊτζάν, 40 χλμ. από τη χερσόνησο Απσερόν (Absheron) και το κοίτασμα, όπως προαναφέρθηκε, ονομαζόταν «Πετρελαιοπετρώματα».

Το Αζερμπαϊτζάν είναι γνωστό για την βιομηχανικήεξόρυξη και διύλιση του πετρελαίου από τα τέλη του 19ου αιώνα. Δεν υπάρχει τίποτα περίεργο στο γεγονός ότι οι καλύτεροι επιστήμονες, οι καλύτεροι μηχανικοί, οι καλύτεροι εργαζόμενοι στην εξόρυξη και διύλιση του πετρελαίου σε ολόκληρη την περιοχή προέρχονταν από το Αζερμπαϊτζάν. Το Αζερμπαϊτζάν έχει γίνει ένα πραγματικά διεθνές σφυρηλατήριο εξειδικευμένου προσωπικού για τη βιομηχανία πετρελαίου όχι μόνο της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά και πολλών άλλων χωρών. Το 1920 στο Αζερμπαϊτζάν ιδρύθηκε το Ινστιτούτο Πετρελαίου και Χημείας του Αζερμπαϊτζάν.

Το 1946 μια μεγάλη αποστολή της Ακαδημίας Επιστημών της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας του Αζερμπαίτζάν οργανώθηκε για τα«Πετρελαιοπετρώματα». Ήταν αυτή που ανακάλυψε ότι υπάρχει ένα μεγάλο στρώμα πετρελαίου κάτω από το βυθό της θάλασσας. Δύο χρόνια αργότερα ολοκληρώθηκαν οι προπαρασκευαστικές εργασίες και στις 14 Νοεμβρίου 1948 έγινε η πρώτη απόβαση των τεχνικών ειδικών πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν από το ρυμουλκό «Pobeda» στα «Πετρελαιοπετρώματα». Στην αρχή τα πάντα χτίζονταν πάνω σε ξύλινους πασσάλους, βυθισμένους στη θάλασσα, αλλά αυτή η προσέγγιση επιβράδυνε σημαντικά τον ρυθμό ανάπτυξης του κοιτάσματος - οι άνθρωποι απλώς δεν είχαν πού να κινηθούν και, επίσης, έπρεπε να ζήσουν κάπου. Η απόφαση ήρθε ημιφανταστική, να δημιουργηθεί ένα τεχνητό «νησί των ναυαγισμένων πλοίων», πιο συγκεκριμένα,σκόπιμα βυθισμένων πλοίων. Το παροπλισμένο πλοίο «Chvanov» μεταφέρθηκε από τον κόλπο του Μπακού και βυθίστηκε μερικώς-για να παραμείνει σταθερό. Στο εσωτερικό του διαμορφώθηκαν χώροι ύπνου και εργασίας.

Ήδη το καλοκαίρι του 1949 όλα ήταν έτοιμα για τη γεώτρηση της πρώτης πετρελαιοπηγής και η ομάδα άρχισε την εργασία. Μέχρι τις αργίες της 7ης Νοεμβρίουη πηγή παρήγαγε το πρώτο πετρέλαιο από βάθος χιλιομέτρου και σε τί ποσότητα - ο ημερήσιος ρυθμός ροής αυτής της πηγής ήταν 100 τόνοι! Προς τιμήν ενός τόσο σημαντικού γεγονότος, οι «Μαύρες Πέτρες» μετονομάστηκαν σε «Πετρελαιοπετρώματα» και με αυτό το όνομα μπήκαν πια στην παγκόσμια ιστορία.

Πριν από τη γεώτρηση της δεύτερης πηγής, μεταφέρθηκαν σε αυτό αρκετά ακόμη παροπλισμένα πλοία, τα οποία μετέτρεψαν την πλατφόρμα σε ένα τεχνητό νησί, που ονομάστηκε συμβολικά «Νησί των Επτά Πλοίων». Η γεώτρηση της δεύτερης πηγής έγινε από τα τέλη του 1949 και το πρώτο εξάμηνο του 1950 ήδη παρήγαγε πετρέλαιο. Και η ποσότητα του ήταν ελαφρώς κατώτερη από την ποσότητα της πρώτης πηγής.

Λήφθηκε μια θεμελιώδης απόφαση για τη μετατροπή της πλατφόρμας από το στάδιο της εξερεύνησης στο στάδιο της εμπορικής παραγωγής πετρελαίου. Ήδη το Φεβρουάριο του 1951 το πρώτο δεξαμενόπλοιο, γεμάτο με πετρέλαιο, άρχισε να εκφορτώνεται στο αγκυροβόλιο του λιμανιού φόρτωσης πετρελαίου Ντιουμπεντί (Dubendi).

Την ίδια χρονιά, το 1951, αποφασίστηκε να συνδεθούν δύο τεχνητά μεταλλικά νησιά από τα «ναυαγισμένα πλοία» με μια αερογέφυρα πάνω από τη θάλασσα στερεωμένη σε ξύλινους πασσάλους. Λίγο αργότερα στα «Νησιά» μεταφέρθηκαν με πλοίαμισό εκατομμύριο κυβικά μέτρα βράχων και άμμου και χτίστηκαν τριγύρω κυματοθραύστες και αγκυροβόλια.

Προέκυψε ο προβληματισμός τι θα γίνει με το πετρέλαιο που αντλείται - δεν είναι βολικό να μεταφέρεται με δεξαμενόπλοια και δεν είναι και πάντα δυνατό. Η λύση αποδείχθηκε απλή - κατασκευάστηκε ένας αγωγός 78 χιλιομέτρων στη χερσόνησο Αμπσερόν, αυτό συνέβη μόλις το 1981. Στα τέλη της δεκαετίας του 50’ τα «Πετρελαιοπετρώματα» ήταν ήδη ένας αρκετά μεγάλος εργατικός οικισμός -με σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, ένα λεβητοστάσιο , λουτρό, κέντρο πρώτων βοηθειών, πλέον των υποδομών εξόρυξης και μεταφοράς πετρελαίου. Κατασκευάστηκαν 16 διώροφα ξύλινα σπίτια για εργάτες, δύο σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 250 kW, μια αποθήκη συλλογής πετρελαίου, εγκαταστάσεις επεξεργασίας, κτίρια κατοικιών, νοσοκομείο κ.λπ.

Ένας νέος γύρος στην ανάπτυξη του οικισμού ήρθε τη δεκαετία του '60. Τότε ήδη τα «Πετρελαιοπετρώματα» θεωρούνταν, δικαίως, το καμάρι της ΕΣΣΔ. Το θέμα δεν είναι καν ότι αυτό το κοίτασμα παρήγαγε έως και το 60% του συνόλου του πετρελαίου που παραγόταν στις σοβιετικές θάλασσες, αλλά ότι ήταν ένα πραγματικό επίτευγμα αιχμής.

Για πρώτη φορά ένας πλήρης κύκλος υπεράκτιων επιχειρήσεων αξιοποιήθηκε στο «Πετρελαιοπετρώματα», από την εξερεύνηση του πετρελαίου και φυσικού αερίου έως την παράδοση τελικών προϊόντων, από τα πειράματα στον τομέα της θαλάσσιας τεχνολογίας έως τη μαζική ανάπτυξη και εφαρμογή της. Κατά τη διενέργεια εργασιών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης στα«Πετρελαιοπετρώματα», δημιουργήθηκε μια ολόκληρη σχολή εκπαίδευσης του επιστημονικού προσωπικού. Μέχρι το 1960, χτίστηκε το κτίριο της Σχολής Πετρελαίου του Μπακού (Baku Oil College).

Στη δεκαετία του 70’ τα«Πετρελαιοπετρώματα» ήδη απέκτησαν πιομοντέρνα όψη, υπήρχε φούρνος, μονάδα παραγωγής λεμονάδας και κτίρια κατοικιών. Υπήρχε ένα πάρκο με δέντρα. Στο διάστιμα 1976-1986 ολοκληρώθηκε η κατασκευή αποθηκών συλλογής πετρελαίου, δύο σταθμών συμπίεσης αερίου-πετρελαίου, βιολογικής μονάδας επεξεργασίας πόσιμου νερού, δύο υποθαλάσσιων αγωγών πετρελαίου διαμέτρου 350 mm μέχρι τον τερματικό σταθμό Ντιουμπεντί (Dubendy).

Για πρώτη φορά στην πλατφόρμα δοκιμάστηκε η μέθοδος γεώτρησης από μια βάση πολλών πετρελαιοπηγών με διαφορετικές κατευθύνσεις κλίσεων. Αυτή η μέθοδος γεώτρησης άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως και σε άλλα κοιτάσματα πετρελαίου.

Γενικά, για περισσότερα από 70 χρόνια, 176 εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου και περισσότερα από 13 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου έχουν παραχθεί από το κοίτασμα πετρελαίου στα «Πετρελαιοπετρώματα». Και αυτό είναι το αποτέλεσμα ενός βαθυστόχαστου νου και εντατικής ανθρώπινης εργασίας. Σήμερα η παραγωγή πετρελαίου στα «Πετρελαιοπετρώματα» έχει αυξηθεί. Επί του παρόντος η αναμενόμενη ημερήσια παραγωγή πετρελαίου από καθεμία από τις 331 τοποθεσίες είναι 10 τόνοι και έχει προγραμματιστεί η γεώτρηση 10 ακόμη πετρελαιοπηγών.

Περίπου 4.000 άνθρωποι εργάζονται στα «Πετρελαιοπετρώματα». Μερικοί από αυτούς μένουν εδώ. Άλλοι δουλεύουν με βάρδιες. Έχει δημιουργηθεί μια αναπτυγμένη υποδομή για τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής των εργαζομένων στο πετρέλαιο και άλλων εργαζομένων. Εκτός από ξενώνες, σε έκταση 39.913 τ.χλμ των «Πετρελαιοπετρωμάτων», συνολικής έκτασης 68.880 τ. χλμ., υπάρχουν επίσης δύο χώροι εστίασης, ένα νοσοκομείο, μουσείο, τεϊοποτείο, ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, γυμναστήριο και πάρκο. Δηλαδή τα «Πετρελαιοπετρώματα», βιώνουν τη δεύτερη ανάπτυξη τους και ακμάζουν. Τα «Πετρελαιοπετρώματα»αποτελούν, επίσης, ένα στρατηγικό κόμβοδιαβιβάσεων και υποδομών που ενώνει τα άλλα κοιτάσματα πετρελαίου στο Αζερμπαϊτζάν.

Το 70% της ετήσιας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου της SOCAR μεταφέρεται στην ακτή από τα «Πετρελαιοπετρώματα». Και αυτό σημαίνει ότι η νικηφόρα πορεία του θαυματουργού νησιού «Πετρελαιοπετρώματα» θα συνεχιστεί για πολλά πολλά, χρόνια ακόμα.