Σύμη: Το ξεχωριστό «διαμάντι» των Δωδεκανήσων

Ένα νησί με περίπου 2.500 μόνιμους κατοίκους και μια πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική που το κάνει να ξεχωρίζει όχι μόνο από τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, αλλά και από όλα τα νησιά της Ελλάδας. Διώροφα νεοκλασικά, με κατακόκκινες στέγες, πολύχρωμους τοίχους και πορτοπαράθυρα, δημιουργούν μια μοναδική εικόνα στο άνυδρο και ξερό τοπίο.

Κέντρο του νησιού είναι ο Γιαλός, φυσικό λιμάνι και ασφαλέστατο καταφύγιο για σκάφη και ιστιοπλοϊκά. Μαζί με το Χωριό αποτελούν την πόλη της Σύμης, ενώ στο νησί υπάρχουν και μερικά ακόμα μικρά ψαροχώρια με πολύ λίγους κατοίκους. Χαρακτηριστικό της φήμης της Σύμης και της αναγνώρισής της σε παγκόσμιο επίπεδο είναι το γεγονός πως περίπου το 5% του μόνιμου πληθυσμού της είναι αλλοδαποί, κυρίως Άγγλοι, που την έχουν επιλέξει συνειδητά ως τόπο κατοικίας.

Ο Γιαλός είναι η παραθαλάσσια συνοικία της Σύμης. Εκεί συγκεντρώνονται τα μπαράκια του νησιού, πολλά εστιατόρια και καφετέριες, ενώ τα νεοκλασικά κτήρια, χτισμένα δίπλα στο νερό ή στην πλαγιά του λόφου, συνθέτουν έναν πραγματικά μοναδικό πίνακα ζωγραφικής… Στον Γιαλό ξεχωρίζει το παλιό πέτρινο δημοτικό ρολόι του 1881, το άγαλμα του μικρού ψαρά «Μιχαλάκη», έργο του Συμιακού γλύπτη Κ. Βαλσάμη που απεικονίζει ένα παιδί να κρατά ένα καλάμι ψαρέματος και ο καθεδρικός της Σύμης, αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη, με βοτσαλωτό προαύλιο και πέτρινο καμπαναριό. Στα δρομάκια του Γιαλού υπάρχει και ένα πανέμορφο νεοκλασικό κτήριο που έχει μετατραπεί σε Ναυτικό Μουσείο και φιλοξενεί εκθέματα από τη ζωή του ναυτικού, του ψαρά αλλά και του εμπόρου της Σύμης αλλοτινών εποχών…

Το Ναυτικό Μουσείο Σύμης

Ανεβαίνοντας την Καλή Στράτα, την πλατιά σκάλα με τα 500 σκαλιά όπου λειτουργούν αμέτρητα μαγαζάκια, ο επισκέπτης βρίσκεται από τον Γιαλό, στην Άνω Σύμη, στο Χωριό. Το Χωριό είναι χτισμένο ψηλά στον λόφο υπό τον φόβο πειρατών. Είναι ένας παραδοσιακός οικισμός μοναδικής αρχιτεκτονικής και απαράμιλλης ομορφιάς, καθώς διατηρεί τη δομή του αναλλοίωτη σε πολύ μεγάλο βαθμό. Διώροφα σπίτια, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, έτσι που να σχηματίζουν ένα «φυσικό» τείχος που κρατά μακριά κάθε εχθρό, δαιδαλώδη δρομάκια, κόκκινες στέγες, εκκλησίες και πανέμορφες σκάλες… Ξεχωρίζουν φυσικά τα παλιά αρχοντικά, με τις μεγαλοπρεπείς κεραμοσκεπές τους, τα ζωγραφιστά ταβάνια τους, τα μικρά μπαλκόνια, τα περίτεχνα διακοσμητικά τους και τα βοτσαλωτά τους δάπεδα. Δύο από αυτά έχουν μετατραπεί σε μουσεία που αξίζει όλοι να επισκεφτούν. Πάνω από το Χωριό υπάρχουν τα ερείπια του παλιού βενετσιάνικου κάστρου της Σύμης με την Παναγία του Κάστρου να στέκει ακόμα, ενώ στους Μύλους βρίσκονται τα ερείπια του Ποντικόκαστρου, που πιθανότατα ήταν προϊστορικός τύμβος.

Ανεμόμυλοι και τα απομεινάρια τους στολίζουν πολλούς από τους λόφους της Σύμης, ενώ το νησί διαθέτει και ένα πανέμορφο δάσος με πεύκα και κυπαρίσσια. Σε μικρή απόσταση από τον Γιαλό, που πολλοί συνηθίζουν να κάνουν ως περίπατο, βρίσκεται το μικρό χωριουδάκι του Νημπορειού, το δεύτερο λιμάνι της Σύμης. Εκεί υπάρχουν τα «Δώδεκα Σπήλαια», δώδεκα υπόσκαφοι θόλοι δηλαδή που πιθανώς επί Βυζαντίου λειτουργούσαν ως εργαστήρια καλλιτεχνών, γλυπτών και ζωγράφων. Άλλος μικρός παραθαλάσσιος οικισμός είναι το Πέδι, στα ανατολικά του Χωριού. Γραφικές ταβέρνες και λίγα καταλύματα βρίσκονται δίπλα στο νερό, στην πανέμορφη παραλία που λέγεται Νος και είναι από τις πιο δημοφιλείς της Σύμης. Άλλες παραλίες στο νησί είναι ο Άγιος Γεώργιος Δυσάλωνας, η παραλία Νανού, όπου βρίσκεται κι ένα ολόλευκο εκκλησάκι και διαθέτει φυσική σκιά από δένδρα, η παραλία Μαραθούντα με το γραφικό ταβερνάκι, η παραλία Μαρόνι με την πολύ εντυπωσιακή χερσόνησο που δημιουργείται στο σημείο και το γραφικό εκκλησάκι και πολλές άλλες σε κάθε μικρό όρμο του νησιού.

«Στολίδι» της Σύμης στο Νότο είναι το Μοναστήρι του Πανορμίτη, όπως είναι γνωστή σε όλη την ορθοδοξία η Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη που είναι χτισμένη δίπλα στη θάλασσα, στο κέντρο του κατάφυτου κόλπου που ονομάζεται Πάνορμος κι έδωσε το όνομά του στον πολιούχο του νησιού. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το μοναστήρι ιδρύθηκε από τον 15ο αιώνα, ενώ το περίτεχνο καμπαναριό, ρυθμού μπαρόκ-ροκοκό χτίστηκε στις αρχές του 20ού. Η θαυματουργή, κατά τους πιστούς, εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Πανορμίτη φιλοτεχνήθηκε το 1724 και η μεγάλη γιορτή του είναι στις 8 Νοεμβρίου, των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και της Πεντηκοστής, συνήθως στις αρχές του καλοκαιριού.

Μια επίσκεψη στη Σύμη όμως δεν μπορεί να είναι ολοκληρωμένη χωρίς μια επίσκεψη στα δύο μεγαλύτερα από τα αρκετά ακατοίκητα νησάκια που την περιβάλλουν: Το νησάκι Νίμος στα βόρεια και το νησάκι Σεσκλί ή Σέσκλια, όπως συνηθίζουν να το ονομάζουν οι ντόπιοι, στο νότιο άκρο της Σύμης. Και τα δύο έχουν χαρακτηριστεί ολόκληρα αρχαιολογικοί χώροι και η πρόσβαση γίνεται με καΐκια και καραβάκια από τον Γιαλό. Η Νίμος είναι και καταφύγιο άγριας ζωής, με πανέμορφη φύση, δεξαμενές νερού και ελαιώνες, ενώ στο Σεσκλί υπάρχουν δύο πηγές πόσιμου νερού. Η θάλασσα γύρω από τα νησάκια είναι διαυγής και τα νερά προκαλούν τους επισκέπτες να βουτήξουν!