Αστυπάλαια: Κατάνυξη και μυστηριακή αύρα στην πεταλούδα του Αιγαίου

Ρεπορτάζ: Σοφία Μαυραντζά

Video-Φωτογραφίες: Γιώργος Αποστολόπουλος

Οι βαλίτσες μας ήταν έτοιμες από τη Μεγάλη Τρίτη, παρόλο που το πλοίο με προορισμό την Αστυπάλαια αναχωρούσε το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης. Η αγωνία μας για το τι θα συναντήσουμε στο νησί ώρα με την ώρα, λεπτό με το λεπτό κορυφωνόταν. Οι μηχανές άναψαν, η άγκυρα σηκώθηκε και το πλοίο έπλεε ήδη στο Σαρωνικό.

Πρώτη στάση η Πάρος, δεύτερη η Νάξος και κάπου εκεί, μετά τη δύση του ήλιου, βρισκόμασταν όλο και πιο κοντά στην πεταλούδα του Αιγαίου. Προτελευταία στάση στην Αμοργό και λίγο μετά τα φώτα της Αστυπάλαιας έλαμψαν μέσα στη νύχτα. Ο ύπνος ήρθε λυτρωτικός, όσο ονειρευόμασταν τι θα συμβεί τις επόμενες ημέρες στο νησί.

Η Μεγάλη Πέμπτη ξημέρωσε. Ο ήλιος μας έκανε τη χάρη να σκαρφαλώσει ψηλά και να γλυκάνει με την παρουσία του ολόκληρο το νησί. Χωρίς να χάσουμε ευκαιρία, ανεβήκαμε στο Κάστρο της Αστροπλιάς ή Κάστρο των Κουιρίνι. Πρόκειται για μοναδικό στο είδος του κάστρο στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου. Χτίστηκε από την οικογένεια των Querini τον 14ο αι. πάνω στην αρχαία ακρόπολη, ενώ την οριστική του μορφή πήρε τον 15ο αιώνα. Οι περίφημες κατάλευκες εκκλησίες με τα πέτρινα καμπαναριά, της Παναγιάς του Κάστρου (1853) και του Αγίου Γεωργίου (1790) μέσα στο κάστρο ήταν το ιδανικό μέρος για τις πρώτες φωτογραφίες μας.

Καλαμαράκι φρέσκο και φωλιές με χλωρή (τοπικό τυρί) κάθονται στο τραπέζι μας και κάνουν την αρχή πριν μυηθούμε ολοκληρωτικά στην πλούσια γαστρονομική παράδοση της Αστροπαλιάς.

Οι νοικοκυρές του νησιού έχουν ήδη βάψει τα κόκκινα αυγά, έχουν ολοκληρώσει τις προετοιμασίες για τα λαμπροκούλουρα και έχουν πλάσει το Χριστόψωμο για τη Λαμπρή, τοποθετώντας στη μέση το κόκκινο αυγό, περιτριγυρισμένο από ένα ζυμάρι.

Ετοιμαζόμαστε για την εκκλησία που το απόγευμα της Μεγάλης Πέμπτης θυμάται τον Μυστικό Δείπνο. Ανηφορίζουμε στην Παναγία Πορταΐτισσα. Το Θείο Δράμα κορυφώνεται και η υμνογραφία της ημέρας είναι σχετική με τα Πάθη του Χριστού, τη Σταύρωση και το θάνατό Του. Διαβάζονται τα 12 Ευαγγέλια, ενώ ανάμεσα στο 5ο και 6ο ψάλλεται το αντίφωνο «Σήμερον κρεμάται επί ξύλου…» και ο Εσταυρωμένος λιτανεύεται από τον ιερέα σε ένα απίστευτο κλίμα συγκίνησης και κατάνυξης με τους πιστούς να συγκινούνται μπροστά στο Θείο Δράμα. Πλέον η ψυχή μας ανήκει στην Αστυπάλαια.

Ανεβαίνουμε στο πάνω μέρος της εκκλησίας και στολίζουμε τον Επιτάφιο παρέα με τις Αστοπαλίτισσες. Το αχνό φως των κεριών είναι η πινελιά σε μία εικόνα παραπλήσια με πίνακα του Μικελάντζελο.

Δείτε το βίντεο:

Η καμπάνα χτυπά πένθιμα και αντηχεί σε όλο το νησί. Η Μεγάλη Παρασκευή, η ημέρα απόλυτου πένθους για τη Χριστιανοσύνη έχει ξημερώσει. Το σούρουπο βρίσκονται ήδη όλοι οι πιστοί στην εκκλησία. Οι σκαλιστοί Επιτάφιοι κάνουν το γύρο της Χώρας τη στιγμή που μέσα από τα σοκάκια αντηχεί το «Ω, γλυκύ μου έαρ». Οι Επιτάφιοι της Παναγίας της Πορταΐτισσας και του Αγίου Νικολάου συναντώνται στην πλατεία του χωριού. Οι δύο ιερείς στέκουν πρώτοι, οι πιστοί χαιρετίζουν τις εικόνες και στη συνέχεια περνούν κάτω από τους δύο Επιταφίους. Σειρά έχουν οι σταυροί και τα εξαπτέρυγα. Εικόνες απόλυτης κατάνυξης εκτυλίσσονται στο σημείο μηδέν του νησιού, με όλους τους κατοίκους αλλά και τους ταξιδιώτες να μοιράζονται στιγμές.

Λίγο πριν τα μεσάνυχτα το νησί κοιμάται ήδη. Όλοι μας αναμένουμε το Μεγάλο Σάββατο και τη χαρμόσυνη είδηση της Ανάστασης του Κυρίου.

Ξυπνάμε και ανηφορίζουμε στη Χώρα ξανά. Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μετά την πρώτη Ανάσταση και το χτύπημα της καμπάνας, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το «λαμπριανό» για την ημέρα του Πάσχα, τα κιτρινοκούλουρα με το μυρωδάτο ζαφορά και τις λαμπρόπιτες. Τα παιδιά στην αυλή ετοιμάζουν τον Καΐρη, τον «Ιούδα» που θα καεί το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Άχυρα και ροκανίδια γεμίζουν το «κουφάρι» του, ενώ φορά ρούχα πραγματικά.

Επιπλέον, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν τη γέμιση για το κουφάρι του κατσικιού, το γεμίζουν, το ράβουν και το τυλίγουν στη λαδόκολα, αφήνοντας το πάνω στις κληματόβεργες μέσα στο ταψί. Το απόγευμα ανάβουν οι χτιστοί φούρνοι και όλο το βράδυ ψήνεται με υπομονή, όσο η στιγμή της Ανάστασης πλησιάζει.

Οι πιστοί συρρέουν και πάλι στους ναούς. Το Άγιο Φως βγαίνει από το ιερό και οι λαμπάδες ανάβουν μοιράζοντας ελπίδα. Το «Χριστός Ανέστη» ψάλλεται και ο ουρανός γεμίζει λάμψεις. Η Αστυπάλαια έχει μία από τις εντυπωσιακότερες αναπαραστάσεις της Ανάστασης που μπορεί να συναντήσει ένας ταξιδιώτης. Ένα υπερθέαμα βεγγαλικών που δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Οι δύο εκκλησίες, του Αγίου Νικολάου και της Παναγίας Πορταΐτισσας έχουν ένα άτυπο «έθιμο», για το ποια εκκλησία θα ρίξει τα περισσότερα πυροτεχνήματα. Οι πιο τολμηροί κάτοικοι βρίσκονται πάνω στις ταράτσες και επιμελούνται του υπερθεάματος, όσο το κοινό κοιτά εκστασιασμένο τον υπέρλαμπρο ουρανό.

Ένα μοναδικό γλέντι στήνεται στα μαγαζιά της Χώρας μετά την Ανάσταση. Η μαγειρίτσα σερβίρεται και ο χορός υπό τον ήχο των βιολιών κρατά μέχρι το ξημέρωμα.

Η Κυριακή του Πάσχα είναι για το νησί ημέρα αγάπης και χαράς. Μετά την πρωινή λειτουργία, κάτω από το επιβλητικό κάστρο, αλλά και στον Γιαλό, καίγεται ο Καΐρης (Ιούδας). Μέσα από τα σπίτια των Αστροπαλιτών ηχούν γέλια και τσουγκρίσματα. Το φως έχει γεμίσει τις καρδιές ντόπιων και ταξιδιωτών.

Η Αστυπάλαια ξεχώρισε για ακόμη μία φορά για το μαγευτικό της χαρακτήρα, για την κατάνυξη που μπορεί να προσφέρει στους πιστούς, για το σαγηνευτικό υπερθέαμα των πυροτεχνημάτων, για την πλούσια γαστρονομική της παράδοση, αλλά κυρίως για την αριστοκρατική της φιλοξενία.

Η βουή της πόλης μας περίμενε καθώς επιστρέφαμε. Μα η καρδιά και το μυαλό μας πετά ακόμα, μαζί με την πεταλούδα του Αιγαίου, πάνω από το πέλαγος…

*Ευχαριστούμε θερμά την Explore Rent A Car, για την παραχώρηση του αυτοκινήτου.