Turf Houses: Τα χαρακτηριστικά πράσινα σπίτια της Ισλανδίας γίνονται της μόδας

Όταν οι Σκανδιναβοί και οι Βρετανοί άποικοι μετανάστευσαν εκεί κατά τη διάρκεια του 9^ου αιώνα, το βαρύ κλίμα σε συνδυασμό με τους περιορισμένες πηγές πόρων αποδείχθηκαν μία πρόκληση για τους νέους αυτούς κατοίκους.

Οι Βίκινγκς, ωστόσο, είχαν φέρει μαζί τους μια λύση: τα σπίτια από χλοοτάπητα, κάτι που ήταν, ήδη, δημοφιλές στη Νορβηγία.

Για την επόμενη περίπου χιλιετία, αυτές οι κατοικίες με στέγες φτιαγμένες από γρασίδι, προστατεύσαν τους Ισλανδούς από τους ιλιγγιώδεις ανέμους, τις βροχές ακόμη και τους σεισμούς.

(CNNi)

Παρ’ ότι σπάνια συναντάται στα Ισλανδικά φιόρδ σήμερα, η υποψηφιότητα της UNESCO το 2011 σηματοδότησε μια «αναγέννηση» στην εκτίμηση αυτού του αρχιτεκτονικού στυλ .

«Τα αγροκτήματα και τα σπίτια από χλοοτάπητα εντοπίζονταν σε όλα τα μέρη της Ισλανδίας, ενώ αποτελούσαν την επικρατέστερη μέθοδο κατασκευής κτιρίων για πολλές γενιές», όπως δηλώνει στο CNN ο Hannes Lárusson, ιδρυτής του Islenski Baerinn (Μουσείο των Turf House) στη Nοτιοδυτική Ισλανδία.

«Κατά τη γνώμη μου, είναι αναμφισβήτητα μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές του βορρά στην παραδοσιακή παγκόσμια αρχιτεκτονική», συμπληρώνει.

(CNNi)

Η « απογείωση» μιας παλαιάς παράδοσης...

Η Ισλανδική αρχιτεκτονική χλοοτάπητα έχει τις ρίζες της σε τεχνικές κατασκευής που χρονολογούνται από την Εποχή του Σιδήρου - πράγματι, οι Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν «τούβλα χλοοτάπητα» για την κατασκευή φρουρίων και αμυντικών τειχών.

Σε όλη τη Νορβηγία, τις Νήσους Φερόες αλλά και μέρη της Σκωτίας, τα σπίτια χλοοτάπητα, επίσης, αποδείχθηκαν δημοφιλή. Αλλά ενώ σε αυτές τις χώρες τα κτίρια αυτά προορίζονταν κυρίως για τις κατώτερες κοινωνικά τάξεις, στην Ισλανδία χρησιμοποιήθηκαν και ως κατοικίες των πλουσίων, σύμφωνα με την Unesco.

Ένα τυπικό ισλανδικό αγρόκτημα χλοοτάπητα ήταν στην πραγματικότητα ένα σύμπλεγμα από 2 έως 30 κτίρια που συνδέονταν με χωμάτινους διαδρόμους. Για την αποτελεσματικότερη υποστήριξη και προστασία, το πίσω μέρος των σπιτιών «βυθιζόταν» μέσα στην πλαγιά του λόφου, ενώ η πρόσοψη ξεχώριζε με μία μυτερή στέγη.

(CNNi)

«Αυτά τα κτίρια είναι ένα θαύμα", λέει ο Hildigunnur Sverrisdóttir, Ισλανδός αρχιτέκτονας και Πανεπιστημιακός, στο CNN. «Το έδαφος στην Ισλανδία είναι σαν ένα τρελό κτήνος – δοκιμάζεται συνεχώς από σεισμούς και εκρήξεις».

Τα ανθεκτικά τοιχώματα αποτελούνται από πέτρες συνδυασμένες με τούβλα χλοοτάπητα, ενώ ένα ξύλινο πλαίσιο πλαίσιο έχει προστεθεί για επιπλέον στήριξη. Οι κάτοικοι για να εξασφαλίσουν την απαραίτητη ζεστασιά, τοποθετούσαν τα δωμάτια, περίπου μισό μέτρο κάτω από το επίπεδο του εδάφους, συνήθως - όπου η γη δεν παγώνει.

Σε πιο εύπορες αγροικίες, υπήρχε και εσωτερική ξύλινη επένδυση στο κεντρικό σαλόνι , αλλά καθώς το ξύλο ήταν ένα ακριβό και σπάνιο υλικό, η πλειοψηφία των οικογενειών στερούνταν αυτή τη δυνατότητα.

(CNNi)

«Οι χειμώνες μας είναι πολύ σκοτεινοί και τα δέντρα δεν μεγαλώνουν τόσο γρήγορα», λέει ο Sverrisdóttir. "Οι άνθρωποι έπρεπε να στηριχθούν στα παρασυρόμενα ξύλα από τη Ρωσία και τη Σκανδιναβία που έφταναν μέσω της θάλασσας στην Ισλανδία», συμπληρώνει.

Η ζωή μέσα σε ένα τέτοιο σπίτι ήταν μια ακραία εμπειρία που οδηγούσε στην έντονη επαφή και στην οικειοποίηση με τη φύση. Αποτελούνταν, συνήθως, από μια μικρή κουζίνα, ένα μπάνιο, αποθηκευτικούς χώρους, ένα χώρο μικρό χώρογια τα ζώα, καθώς και το baðstofa: ένα κοινόχρηστο δωμάτιο όπου οι οικογένειες κοιμόντουσαν, ντυνόντουσαν και δούλευαν – σε αυτό βρισκόταν συνήθως και το ένα και μοναδικό παράθυρο του σπιτιού.

(CNNi)

Μια «ζωντανή» κληρονομιά

Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, ο Lárusson εκτιμά ότι η Ισλανδία αριθμούσε περισσότερα από 100.000 πράσινα σπίτια.

Σήμερα, είναι σχεδόν όλα κατεδαφισμένα, ύστερα από ένα μεγάλο κύμα εκσυγχρονισμού που ώθησε αναπόφευκτα την Ισλανδία στην μετάβαση από την χρήση του άνθρακα στηνδυνατότητα της κεντρικής θέρμανσης, μέσα σε μόλις λίγες δεκαετίες.

(CNNi)

«Η πορεία προς τον εκσυγχρονισμό, που αποτέλεσε μία μακρά διαδικασία διακοσίων- τριακοσίων χρόνων στη Ευρώπη, στην Ισλανδία πραγματοποιήθηκε με ένα άλμα- μέσα σε διάστημα 20- 30 χρόνων», λέει ο Sverrisdóttir, για να συμπληρώσει «η αλλαγή από τα παραδοσιακά αυτά σπίτια στα μοντέρνα ήταν αστραπιαία».

Ο Lárusson είναι ένας από τους τελευταίους ανθρώπους στην Ισλανδία που μεγάλωσε σε turf house.

«Μεγάλωσα στο αγρόκτημα και ήμουν εκεί σχεδόν για τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής μου», λέει ο ίδιος.

«Ο παππούς μου δεν εκσυγχρόνισε ποτέ το αγρόκτημα, συνέχισε να εφαρμόζει τους παλιούς τρόπους καλλιέργειας - ποτέ δεν χρησιμοποιούσε για παράδειγμα τρακτέρ - συντηρούσε και χρησιμοποιούσε τα παλιά σπίτια χλοοτάπητα εωσότου να σταματήσει την καλλιέργεια και η οικογένεια να μετακομίσει στην πρωτεύουσα", προσθέτει.

Παρ ‘όλα αυτά το 1986, ο Lárusson επέστρεψε στο οικογενειακό baer – όπως επίσης είναι γνωστός αυτός ο τύπος σπιτιών - που φέρει το όνομα «Austur-Medalholt». Παρ ότι το αγρόκτημα υπήρχε ακόμη, ήταν σε πολύ κακή κατάσταση. Για τα επόμενα έξι χρόνια, αφιερώθηκε και έβαλε στόχο να αποκαταστήσει τα σπίτια εντελώς, αναβιώνοντας και πάλι την παλιά τους ομορφιά.

Το προσωπικό του αυτό έργο εξελίχθηκε και επιτεύχθηκε μέσω του Μουσείου Islenski Baerinn, το οποίο είναι αφιερωμένο στη διατήρηση και τον εορτασμό της κληρονομιάς των «Turf Houses».

Τα τελευταία χρόνια, ένας αριθμός διεθνών αρχιτεκτόνων, εξάλλου, έχει εμπνευστεί από τις περιβαλλοντικά ευσυνείδητες ιδιότητες και την υψηλή ποιότητα των σπιτιών αυτών.

«Είναι πραγματικά πρόσφατο το διάστημα που οι άνθρωποι κατανόησαν την ποιότητα και τη βιωσιμότητα αυτών των σπιτιών», λέει ο Sverrisdóttir.

Αποδείχθηκαν, τελικά, κατασκευές χτισμένες από τοπικά υλικά καλά αεριζόμενες αλλά και σωστά μονωμένες για να εξοικονομήσουν ενέργεια. Αρχιτέκτονες από την Ισλανδία, αλλά κι από άλλα απομακρυσμένα μέρη του κόσμου, όπως η Αυστραλία και η Ιαπωνία, αξιοποίησαν και εφάρμοσαν πολλά από τα αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά στοιχεία αυτών των κτιρίων.

(CNNi)

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εταιρεία PKdm Arkitektar, που εκσυγχρόνισε την έννοια του παραδοσιακού σπιτιού και το αποτέλεσμα; Η δημιουργία των 20 μικρών εξοχικών σπιτιών της, ιδανικών για διακοπές, στη νοτιοδυτική Ισλανδία. Χαρακτηριστικά τους: η στέγη τους που καλύπτεται από γρασίδι, καθώς και η αμφιθεατρική θέα τους στο Σέλας τις κρύες χειμωνιάτικες νύχτες.

(CNNi)

Όταν ένα ισλανδικό σπίτι χλοοτάπητα εγκαταλείπεται και σταδιακά καταρρέει το οικοδομικό του υλικό επιστρέφεται στη φύση εντελώς άθικτο, αφήνοντας μόνο ένα πράσινο σωρό χλοοτάπητα στην θέση του», αναφέρει ο Palmar Kristmundsson, ιδρυτής της εταιρείας, στο CNN.

«Τα σπίτια και το περιβάλλον μοιάζουν να γίνονται ένα», υποστηρίζει.

Πηγή: Turf homes: Inside the grass-topped farmhouses that defined Iceland, Kate Springer, CNN