Πάτμος: Ολόκληρο το νησί ένα μουσείο

Πάτμος. Το νησί της Αποκαλύψεως, η Ιερουσαλήμ του Αιγαίου, το νησί όπου ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος έγραψε το βιβλίο της Αποκάλυψης, είναι ένας από τους πιο κοσμοπολίτικους προορισμούς της Ελλάδας.

Η μεσαιωνική πόλη της Χώρας, με το Καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, τα γραφικά και πολυδαίδαλα σοκάκια και αρχοντικά σπίτια που περιβάλλουν την Μονή, καθώς και η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των οικισμών προσφέρουν στους επισκέπτες της την μοναδική ευκαιρία να γνωρίσουν έναν κόσμο αλλοτινό και σύγχρονο συνάμα, που συνδυάζει την ηρεμία με το ανεπιτήδευτο κοσμοπολίτικο στοιχείο και τον πολιτισμό.

Το ελληνικό κράτος, το 1981 ανακήρυξε την Πάτμο ως «Ιερά Νήσο», ενώ η Unesco το 1999 κατέταξε την Χώρα της Πάτμου, το Μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκαλύψεως στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Παράλληλα, η Πάτμος ανήκει στο δίκτυο COESIMA, ως ένας από τούς επτά σημαντικότερους τόπους προσκυνήματος στην Ευρώπη.

Πρωτεύουσα του νησιού με 541 μόνιμους κατοίκους, η Χώρα που βρίσκεται στο νότιο κεντρικό τμήμα της Πάτμου σε απόσταση 4χλμ. από το λιμάνι της Σκάλας και είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος οικισμός του νησιού.

Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (Unesco)

Η αναλλοίωτη ομορφιά ανά τους αιώνες της Πάτμου, σύμφωνα με το Δήμο Πάτμου, ήταν εκείνη που οδήγησε την Unesco το 1999 να εντάξει το ιστορικό κέντρο της Χώρας, τη Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και το Σπήλαιο της Αποκαλύψεως, στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της.

Κτισμένη κάτω από τα τείχη της οχυρωμένης βυζαντινής Μονής τού Αγίου Ιωάννη τού Θεολόγου, την οποίαν και περιστοιχίζει, έχει κρατήσει μέχρι σήμερα τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του μεσαιωνικού οικισμού από τον οποίον προήλθε: στενά, δαιδαλώδη σοκάκια με μέγιστο πλάτος 1,5μ., μεγαλοπρεπή αρχοντικά και ταπεινά σπίτια που εφάπτονται το ένα με το άλλο, ψηλοί αυλότοιχοι και επίπεδες στέγες που δημιουργούν έναν υπέργειο δρόμο. Λιτές γραμμές και εκτυφλωτικό άσπρο, που κρύβουν προσεγμένους εσωτερικούς χώρους και πολύχρωμες, ανθισμένες αυλές.

Ολόκληρη η Χώρα να αποτελεί αξιοθέατο, με μικρότερα κοσμήματα που αξίζει κανείς να ανακαλύψει, όπως οι δυο πλατείες της, της Αγίας Λεσβίας (Αγιά Λεβιάς) και του Δημαρχείου (Λόζας), με το σπίτι του συνιδρυτή της Φιλικής Εταιρείας, Εμμανουήλ Ξάνθου, οι εκκλησίες της (51 συνολικά, ανάμεσά τους η Μεγάλη Παναγιά του 1783, η περιτοιχισμένη Υπαπαντή του 1600, η Παναγία Διασώζουσα του 1559, ο Αγιος Δημήτριος του 15ου αιώνα, οι Άγιοι Απόστολοι του 1603, ο Αγιος Νικόλαος Αλωνάρης του 1816) και τα αρχοντικά της (Αλεξάκη, Βάλβη, Γαζή, Δώριζα, Καλλιγά, Μαλανδράκη, Νικολαΐδη, Σημαντήρη , Παγκώστα, Παλαιολόγου, Σοφολιού, Σύφαντου, Φούντου), ασχέτως αν σήμερα πολλά από αυτά ανήκουν πλέον σε νέους ιδιοκτήτες.

Παραλίες

Η ακτογραμμή τής Πάτμου εμφανίζει μια εντυπωσιακή ποικιλία από ακτές, κόλπους, λιμενίσκους, ακρωτήρια, όρμους και βράχους με περίεργα σχήματα. Οι προσβάσιμες μέσω του οδικού δικτύου είναι: Άγριο Λιβάδι (ή Αγριολίβαδο), Άγιος Θεολόγος, Αλυκές, Απολλού, Άσπρη, Βαγιά, Γερανός (ή Λιβάδι του Γερανού), Γροίκος, Διακόφτι, Κάμπος, Λάμπη, Λεύκες, Λιγγίνου (ή Δίδυμες), Λιβάδι Καλογήρων, Μελόΐ, Πέτρα, Σάψιλα, Ψιλή Αμμος.

Οι μύλοι της Πάτμου – Europa Nostra

Η Europa Nostra αποτελεί μία πανευρωπαϊκή ομοσπονδία οργανώσεων πολιτισμικής κληρονομιάς για την διαφύλαξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Ευρώπης, η οποία ιδρύθηκε το 1963 σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στο πλαίσιο αυτό το 2012, η Πάτμος απέσπασε βραβείο στην κατηγορία «συντήρηση» για την υποδειγματική αναπαλαίωση των τριών ανεμόμυλων της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Χώρα.
Οι δύο ανεμόμυλοι κατασκευάστηκαν το 1688 και ο τρίτος το 1863, ενώ την δεκαετία του 1950 εγκαταλήφθηκαν όπως έγινε και με τους περισσότερους ανεμόμυλους στην Ευρώπη. Μετά την αναπαλαίωση αυτών το 2012 οι ανεμόμυλοι πέραν του ότι είναι επισκέψιμοι από το ευρύ κοινό, παράλληλα έχουν τεθεί σε λειτουργία παράγοντας περιορισμένη προς το παρόν ποσότητα αλευριού με προοπτικές αύξησης της παραγωγής αυτής.

Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης

Τοποθετημένο στο λόφο μεταξύ της Σκάλας και της Χώρας, το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης είναι ένα από τα σημεία αναφοράς όχι μόνο της Πάτμου, αλλά του χριστιανισμού παγκοσμίως. Το σπήλαιο αυτό αποτέλεσε το καταφύγιο του αγαπημένου Μαθητή του Ιησού Ιωάννη το 95 μ.Χ. , όταν ο αυτοκράτορας Δομητιανός τον εξόρισε στην Πάτμο, τιμωρώντας τον για την κήρυξη του λόγου του Θεού στην Έφεσο.

Όπως καταθέτει όμως ο ίδιος ο Ιωάννης, δεν φτάνει στην Πάτμο ως ένας εξόριστος ηττημένος ή ένας πολιτικός κρατούμενος σε καιρούς χαλεπούς, αλλά ως εξόριστος «εν πνευματική αποστολή», συνεχίζοντας να μεταλαμπαδεύει το Λόγο και την Ουσία του Θεού. Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, κατά τη διάρκεια της διαμονής του Ιωάννη στο σπήλαιο, σκίστηκε ο βράχος, και μέσα από τρεις μικρότερες σχισμές, που συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, ακούστηκε η φωνή του Θεού, που υπαγόρεψε στον Ιωάννη το Ιερό Βιβλίο της Αποκάλυψης. Ενδέχεται στο ίδιο μέρος να πραγματοποιήθηκε και η συγγραφή του 4ου κατά Ιωάννη Ευαγγελίου.

Από τον 17ο αιώνα ενσωματώθηκε δίπλα στο ιερό σπήλαιο ο ναός της Αγίας Άννας, ο οποίος χτίστηκε από τον Όσιο Χριστόδουλο ως αφιέρωμα προς τη μητέρα της Θεοτόκου και την μητέρα του ίδιου του Οσίου που ονομαζόταν Άννα και της μητέρας του αυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού. Δεξιά του ναού βρίσκεται το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης, όπου μέσα σε αυτό βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Το Σπήλαιο αποτελεί μέρος ενός ενιαίου συγκροτήματος εκκλησιών και άλλων κτισμάτων (αποθήκες, κελιά, παρεκκλήσια) με το όνομα Αποκάλυψη. Το 1999 κηρύχθηκε Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO μαζί με την Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.

Άλλα αξιοθέατα

Οικία Σταύρακα, Αρχοντικό Σημαντήρη, ο Βράχος της Καλλικατσού, Αρχαιολογικός χώρος Καστελλίου, Πατμιάς Σχολή, Το Ιταλικό Διοικητήριο (Σκάλα), Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής.