Skeleton Tree: τo αριστουργηματικό μοιρολόι του Nικ Κέιβ είναι κάθε άλλο παρά αξιοθρήνητο

Ο Nικ Κέιβ (Νick Cave) δοκιμάστηκε στις 10 Νοεμβρίου από το θάνατο του 15χρονου γιου του Άρθουρ, που ήταν ένα από τα δίδυμα παιδιά του. Aπό τη μοιραία βουτιά στο Brighton ο Άρθουρ Κέιβ υπέστη σοβαρά χτυπήματα στο κεφάλι που οδήγησαν μετέπειτα στο θάνατο του. Αυτό είναι και το βασικό στοιχείο για το τίτλο του δίσκου καθώς και τη γενικότερη ατμόσφαιρα που επικρατεί από την αρχή μέχρι το κλείσιμο. Είναι ζωτικής σημασίας να αναφερθεί ότι απαιτείται ειδική προετοιμασία για να ακουστεί ολόκληρο.

Δεν χρειάζεται έμπειρο μουσικό αυτί για να αναγνωρίσει κανείς ότι τα φωνητικά του είναι τελείως αλλοιωμένα, ενώ σε μία σειρά από κομμάτια χάνονται εντελώς αφήνοντας τις μινιμαλιστικές ενορχηστρώσεις να μιλήσουν από μόνες τους. Τα ‘I Need You’, ‘Distant Sky’, ‘Rings of Saturn’ είναι σχεδόν μοιρολόι με κραυγές και συγκίνηση ενός γονιού που αρνείται να λογικευτεί με την απώλεια του παιδιού του που έφυγε πριν από αυτόν.

“A long black car is waiting ‘round, I will miss you when you’re gone”, “Fallen leaves thrown across the sky, a jittery TV glowing like fire”, “Let us go now, my darling companion set out for the distant skies” είναι μερικά από τα λόγια που συναντά κανείς στη περιπλάνηση του στο “Skeleton Tree”. Ο πόνος, η αγωνία, αλλά και η ένταση αντικατοπτρίζουν τη κατεστραμμένη ψυχοσύνθεση από την απώλεια, την αδικία και τέλος τη μοναξιά. Το ξεκλήρισμα μιας οικογένειας όταν ένα βασικό της μέλος “εξαφανίζεται” χωρίς επιστροφή επιβεβαιώνεται στο “Skeleton Tree”.

Μουσικά ο δίσκος στέκεται πολύ μακριά από ό,τι έχει κυκλοφορήσει ο Nick Cave στο παρελθόν. Στο “Distant Sky” τα αιθέρια φωνητικά αποτελούν από την αρχή πρωταγωνιστή στο ταξίδι εξόδου και ανάγκης για δραπέτευση από το κόσμο στον οποίο δεν του ανήκει πλέον τίποτα και κανείς δεν θα αναρωτηθεί αν η ύπαρξη του χρήζει σημασίας. Με ελάχιστες κιθάρες ή και σχεδόν καθόλου έγχορδα (I Need You), η παραγωγή τοποθετεί τη φωνή του Cave πιο μπροστά από όλα τα υπόλοιπα όργανα και δοκιμάζει να δώσει μία διαφορετική αίσθηση κλειστοφοβικής ατμόσφαιρας, σχεδόν πλήρους ανυπαρξίας, όπως στο ‘Magneto’ που θα μπορούσε να έχει βγει κατ’ ευθείαν από δίσκο του Leonard Cohen, με spoken word και απλές λέξεις σαν ιστορία από ένα παραμύθι επανάληψης ‘I love you... one more time with feeling’.

Το ‘Girl in Amber’ με ελάχιστες νότες σαν βάση, δίνει χώρο και χρόνο στα φωνητικά που αποτελούν και πάλι “μπροστάρη”, με επαναλαμβανόμενα λόγια και αποχαιρετιστήρια μηνύματα σε ένα τέλος που έχει δοθεί προ πολλού. Η τραγικότητα στα περισσότερα τραγούδια έρχεται να συμπληρωθεί από backing vocals και ορχηστρικά σημεία που όταν δεν χωρούν άλλοι στίχοι, ακούγονται στο βάθος να "κραυγάζουν" αθόρυβα δίνοντας χρώμα στο απέραντο γκρι που παρουσιάζεται μέσα από το Skeleton Tree.

Highlight του δίσκου είναι αναμφισβήτητα το κλείσιμο με το ομότιτλο κομμάτι να αποτελειώνει οριστικά όλα όσα ήθελε να εκφράσει ο Nick Cave όταν αρθρώνει το στίχο “Nothing is for free and it’s alright now”. Αυτά είναι και τα τελευταία λόγια του που με ένα απλό fade out αποχαιρετούν τον ακροατή -προσωρινά ή για πάντα.

Fade in

Έχοντας διαβάσει πολλές αναλύσεις για το πως γράφτηκε όλο το άλμπουμ ή το πότε ολοκληρώθηκαν οι ηχογραφήσεις (πριν ή μετά το θάνατο του Άρθουρ), θα αποφύγω εντελώς τις περιττές λεπτομέρειες και ημερομηνίες ή και συγκρίσεις με τη προηγούμενη δισκογραφία του Nick Cave. Το “Skeleton Tree” ήδη μεγάλωσε μέσα μου, έγινε αυτό που ήθελα εδώ και ημέρες να συμβεί με μεγάλη ανυπομονησία. Αποτελεί αναμφισβήτητα μία από τις καλύτερες κυκλοφορίες του, που μέσα από σκοτάδι, θάνατο και την αδυναμία κατανόησης της απώλειας, δίνει την ευκαιρία σε όλους εμάς τους ακροατές και θαυμαστές του να “ενταχθούμε” στη ψυχοσύνθεση - να καταλάβουμε τον ανελέητο πόνο που χτύπησε τον ίδιο και όσους τον περιβάλλουν.

Δεν φοβάται πουθενά να τολμήσει, είναι σχεδόν σαν να μην τον απασχολεί και έτσι ο μινιμαλισμός των ενορχηστρώσεων καθιστά ακόμα πιο τραγικό το άκουσμα, που θυμίζει μοιρολόι. Η μουσική είναι σαν να περνάει σε δεύτερη μοίρα: όσα χρειάζονται να ειπωθούν μέσα από τον δίσκο, βγαίνουν από τα λόγια του Nick Cave. Η ανάγκη για εξιλέωση για το μετέπειτα πέρασμα σε μία νέα διάσταση ύπαρξης, χαρακτηρίζει τη φθαρμένη φωνή ισοπέδωσης και θλίψης, αυτή που δεν μπορεί πλέον να δράσει με οποιοδήποτε τρόπο, αλλά καλείται να δημιουργήσει και το κάνει με το Skeleton Tree. Τα ξεσπάσματα είναι περιττά και όποιος αναμένει να ζήσει στιγμές από προηγούμενες δουλειές του Nick Cave καλείται να αντιληφθεί ότι η μουσική εξέλιξη είναι συχνά πολυδιάστατη και όχι πάντα χαρούμενη.

Αυτή είναι η πραγματική μαγεία του και οι ακροατές έχουν την ευκαιρία να καταλάβουν όσα αισθάνεται ο ίδιος ο δημιουργός χωρίς τυμπανοκρουσίες και χωρίς καμία απολύτως χαρά. Το τραγικό στοιχείο είναι διάχυτο και αποτελεί το κλειδί στο θαυμαστό κόσμο ενός επίκαιρου δημιουργού και των ακολούθων του, που κατάφεραν να ολοκληρώσουν ένα πραγματικό αριστούργημα για την εποχή μας – επίκαιρο και ταυτόχρονα αειθαλές. Ακριβώς ένας τέτοιος δίσκος έλειπε από το 2016 και ο Nick Cave ήρθε να ενώσει το puzzle, προσφέροντας μας κομμάτια τέχνης.

Τον Ιούλιο του 2015 ο 15χρονος γιος Άρθουρ Κέιβ έπεσε από γκρεμό. Οι τοξικολογικές εξετάσεις έδειξαν ότι ο έφηβος είχε πάρει LSD -ήταν μάλιστα η πρώτη του φορά- με τον φίλο του. Οι παραισθήσεις φέρεται να τον οδήγησαν στο μοιραίο και τον θάνατο που άλλαξε τον Κέιβ για πάντα.

Αντί επιλόγου

Πριν ένα χρόνο έζησα μία περίοδο πένθους μέσα από την οποία προσπάθησα να αντιμετωπίσω το θάνατο δύο κοντινών μου ανθρώπων. Χωρίς να είναι συγγενείς μου (πόσω μάλλον παιδιά μου), ένιωσα την ανάγκη να περάσω μία σχετική απομόνωση για να συνειδητοποιήσω όλα όσα συνέβησαν μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα. Η απώλεια “τσακίζει” αλλά και δημιουργεί. Ο τελευταίος μου δίσκος “Heavenly” γράφτηκε αποκλειστικά για να φέρει στην επιφάνεια το θυμό και τη θλίψη της απώλειας, μου δόθηκε απαραίτητος χώρος και χρόνος σε όλα όσα ήθελα να εκφράσω αλλά δεν μπορούσα να κοιτάξω κατάματα. Ξέσπασα σε διάφορες φάσεις της καθημερινότητας μου και ενώ ακόμη δεν μπορώ να αναλογιστώ το πόνο που νιώθει ένας γονιός, αναγνωρίζω πλήρως τη τελειότητα που εκπέμπεται μέσα από το δίσκο του Nick Cave.

Είναι ο ορισμός της καταστροφικής δημιουργικότητας που αντλείται από γεγονότα τα οποία ευχόμαστε να μην είχαν συμβεί ποτέ. Εκεί ακριβώς έρχονται οι λέξεις να αντικαταστήσουν όλα τα υπόλοιπα και ίσως σε βάθος ανακατασευάσουν μία πραγματικότητα που μόλις κατέρρευσε. Άλλωστε, “nothing is for free and it’s alright now”.