«Ρένφιλντ»: Ποιος είναι ο πιστός υπηρέτης του Δράκουλα πίσω από την ταινία

Μετά από έναν αιώνα και κάτι κινηματογραφικής παρουσίας στη σκιά του κόμη Δράκουλα ως πιστός του υπηρέτης, ήρθε η ώρα ο Ρένφιλντ να περάσει στο προσκήνιο.

Η ταινία «Ρένφιλντ» που προβάλλεται από την Πέμπτη 11 Μαΐου στους ελληνικούς κινηματογράφους, είναι η πρώτη που αναδεικνύει σε πρωταγωνιστή τον υποκτακτικό του Κόμη.

Ο Νίκολας Χουλτ παραλαμβάνει τη σκυτάλη από τους – λίγους, είναι η αλήθεια – κινηματογραφικούς Ρένφιλντ του παρελθόντος, στο πλευρό του Νίκολας Κέιτζ που κλέβει την παράσταση ως κόμης Δράκουλας.

Ποιος είναι ο Ρένφιλντ

Όταν συναντάμε για πρώτη φορά τον Ρ. Μ. Ρένφιλντ στις σελίδες του βιβλίου «Δράκουλας» που ο Μπραμ Στόουκερ έγραψε το 1897, είναι έγκλειστος σε ίδρυμα φρενοβλαβών που διευθύνει ο δρ. Τζον Σιούαρντ. Στο ημερολόγιό του, ο τελευταίος σημειώνει τα εξής:

Ρ. Μ. Ρένφιλντ, ετών 59 —Ευέξαπτη ιδιοσυγκρασία· μεγάλη σωματική δύναμη· παθολογικά ευαίσθητος· περίοδοι κατάθλιψης πού καταλήγουν σε κάποια έμμονη ιδέα που δεν μπορώ να καταλάβω. Υποθέτω ότι ή ίδια η ευέξαπτη προσωπικότητα μαζί με την επίδραση τής διαταραχής απολήγουν σ’ ένα τετελεσμένο ψυχιατρικά αποτέλεσμα· άνθρωπος πιθανόν επικίνδυνος· μάλλον επικίνδυνος όταν είναι γενναιόδωρος.
(Μπραμ Στόουκερ, «Δράκουλας», εκδ. Στοχαστής, μτφ. Ανέττα Καπόν)

Ο Ρένφιλντ τρώει έντομα γιατί πιστεύει ότι παίρνοντας της ζωή τους, παίρνει και τη δύναμή τους. Αργότερα μαθαίνουμε ότι ο Δράκουλας του στέλνει αμέτρητα έντομα, ακόμη και πουλιά, και του χαρίζει υπεράνθρωπη δύναμη χρίζοντάς τον υπηρέτη του. Από τον Ρέφιλντ μαθαίνει τα σχέδια των αντιπάλων του και τον χρησιμοποιεί για να μπει στο άσυλο και να δαγκώσει την Μίνα Χάρκερ. Την τελευταία στιγμή ο Ρένφιλντ έρχεται στα λογικά του και προσπαθεί να εμποδίσει τον Δράκουλα, βρίσκοντας τον θάνατο στα χέρια του κόμη.

Οι μεταλλάξεις στην οθόνη

Οι κινηματογραφικές διασκευές του βιβλίου εμπλούτισαν, μείωσαν ή εξαφάνισαν εντελώς το ρόλο του Ρένφιλντ από την ιστορία. Η πρώτη μεταφορά του βιβλίου, το «Νοσφεράτου» του 1922, άλλαξε το όνομά του σε Κνοκ (οι δημιουργοί δεν είχαν αποκτήσει τα πνευματικά δικαιώματα από τη χήρα του Στόουκερ) και τον έκανε ιδιοκτήτη του μεσιτικού γραφείου μέσω του οποίου ο Δράκουλας (Όρλοκ στην ταινία) έρχεται στη Γερμανία (αντί για την Αγγλία του βιβλίου).

Το εύρημα της μετατροπής του Ρένφιλντ σε μεσίτη διατηρήθηκε και σε άλλες ταινίες, με σημαντικότερες τον «Δράκουλα» του 1931 που σκηνοθέτησε ο Τοντ Μπράουνινγκ, και εκείνον του 1992 που φέρει την υπογραφή του Φράνσις Φορντ Κόπολα.

Στην ταινία του 1931 είναι ο Ρένφιλντ που ταξιδεύει στην Τρανσυλβανία αντί για τον Τζόναθαν Χάρκερ, και επιστρέφει μαζί με τον Δράκουλα (Μπέλα Λουγκόζι) στην Αγγλία, όπου κλείνεται στο άσυλο του Δρ. Σιούαρντ. Τον υποδύεται ο ηθοποιός Ντουάιτ Φράι, κατά πολλούς ο πιο εμβληματικός Ρένφιλντ της οθόνης μέχρι σήμερα.

Μάλιστα, η νέα ταινία «Ρένφιλντ» λανσάρεται ως σίκουελ εκείνης του 1931, βάζοντας τους Κέιτζ και Χουλτ να ξαναγυρίσουν χαρακτηριστικές σκηνές των Λουγκόζι και Φράι για μία ασπρόμαυρη σεκάνς στον πρόλογο.

Στον «Δράκουλα» του Κόπολα μαθαίνουμε ότι ο Ρέντφιλντ είχε ταξιδέψει στην Τρανσυλβανία πριν τον Χάρκερ, αντιμετώπισε «προσωπικά προβλήματα» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, και μπήκε στο άσυλο πριν ολοκληρώσει τη δουλειά με τον μυστηριώδη κόμη (Γκάρι Ολντμαν). Τον υποδύεται ο σπουδαίος τραγουδοποιός Τομ Γουέιτς.

Το Σύνδρομο Ρένφιλντ

Κι αν μέχρι σήμερα ο υπηρέτης του Δράκουλα δεν είχε τη δική του ταινία, είχε προλάβει να αποκτήσει τη «δική του» ψυχολογική διαταραχή, με την ονομασία Σύνδρομο Ρένφιλντ. Πρόκειται για όρο που επινόησε ο κλινικός ψυχολόγος Ρίτσαρντ Νολ για να περιγράψει την εμμονή κατανάλωσης αίματος. Αν και το Σύνδρομο Ρένφιλντ δεν έχει επίσημα κατηγοριοποιηθεί στον Διαγνωστικό και Στατιστικό Οδηγό Ψυχολογικών Διαταραχών, συναντάται συχνά στην ψυχιατρική, τη λογοτεχνία, αλλά και στην τηλεόραση (σε επεισόδιο της σειράς «Criminal Minds», για παράδειγμα).

Σύμφωνα με την περιγραφή του Νολ, «οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτή την ασθένεια είναι κυρίως άνδρες. Η ανάγκη για αίμα καθοδηγείται από την ιδέα ότι το αίμα μεταφέρει ζωτικής σημασίας ενισχυτικές δυνάμεις. Η ασθένεια ξεκινάει από ένα γεγονός-κλειδί που συνέβη στην παιδική ηλικία του ατόμου που μετέτρεψε ένα σοβαρό ατύχημα ή μια τυχαία κατάποση αίματος, σε ένα ενδιαφέρον γεγονός. Μετά την εφηβεία ο ενθουσιασμός αυτός μετατρέπεται σε σεξουαλική διέγερση. Κατά τη διάρκεια της ενηλικίωσης, το αίμα, η παρουσία του και η κατανάλωσή του δημιουργούν μια αίσθηση δύναμης και ελέγχου. Το σύνδρομο ξεκινά με κατάποση του αίματος του ίδιου του ατόμου και συνεχίζει με κατανάλωση αίματος επί των άλλων πλασμάτων».

Μια σχέση τοξική

«Είναι ένα τέρας. Ένα καταραμένο τέρας, αυτό είναι. Αλλά δεν μπορώ με τίποτα να φύγω μακριά του» είναι η πρώτη ατάκα που εκστομίζεται στην ταινία. Δεν ανήκει όμως στο Ρένφιλντ, αλλά σε μια γυναίκα που αφηγείται την ιστορία της σε ένα κέντρο απεξάρτησης και ψυχολογικής υποστήριξης για ανθρώπους που βρίσκονται σε τοξικές σχέσεις. Ανάμεσα στο κοινό είναι και ο ήρωας της ταινίας, που αποφασίζει να μας αφηγηθεί τη δική του τοξική σχέση εξάρτησης με τον κόμη Δράκουλα.

Είναι μια έξυπνη προσέγγιση, την οποία τελικά η ταινία δεν εκμεταλλεύεται στο έπακρο, καθώς στη συνέχεια ανακατεύει χορογραφημένες σκηνές μάχης α λα «Matrix», στοιχεία αστυνομικού buddy movie και υπερβολικό σπλάτερ που θυμίζει τις πρώτες ταινίες του Πίτερ Τζάκσον και του Σαμ Ράιμι.

Για μια πιο βαθιά, αλλά και πιο διασκεδαστική μελέτη της τοξικής σχέσης ανάμεσα σε έναν βρυκόλακα και τον υπηρέτη του, σας προτείνουμε ανεπιφύλακτα τη σειρά «What We Do In The Shadows» του δικτύου FX, που είναι διαθέσιμη στο Disney+.