Ζώντας με τα κύματα: Σ' ένα χωριό της Πορτογαλίας φύση και άνθρωποι ξεπερνούν τους εαυτούς τους

Το Ναζαρέ είναι ένα μικρό χωριό στις ακτές της Πορτογαλίας, που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα ήξερε κανείς.

Μια ιδιοτροπία της φύσης, όμως, το έκανε διάσημο σε όλον τον κόσμο, καθώς αποτελεί τον πιο δημοφιλή προορισμό για τους τολμηρότερους των σέρφερ που κυνηγούν το μεγάλο κύμα.

Και στο Ναζαρέ, το κύμα έρχεται πάντα και είναι μεγάλο. Και μετά πιο μεγάλο. Και ακόμη μεγαλύτερο. Και κάθε χρόνο σπάει το προηγούμενο ρεκόρ και όλοι ξέρουν ότι θα το ξανασπάσει.

Στο Ναζαρέ έχουν καταγραφεί τα μεγαλύτερα κύματα που έχουμε δει ποτέ στον πλανήτη, εκτός εκείνων που ήταν αποτέλεσμα σεισμού. Είναι τόσο μεγάλα που τα βλέπουν και οι δορυφόροι.

Στις 29 Οκτωβρίου 2020, ο Πορτογάλος σέρφερ Αντόνιο Λαουρεάνο έσπασε στο Ναζαρέ το ρεκόρ του ψηλότερου κύματος που έχει «δαμάσει» ποτέ άνθρωπος. Το κύμα ήταν ύψους 30,9 μέτρων και το είδε και το φωτογράφισε ο δορυφόρος Landsat 8 της NASA.

Το ρεκόρ του Λαουρεάνο δεν αναγνωρίστηκε, καθώς το κύμα δεν μετρήθηκε επίσημα από τις αρμόδιες ομοσπονδίες. Υπάρχει όμως, όπως και τα θηριώδη κύματα.

Στις 29 Οκτωβρίου 2020, ο δορυφόρος απαθανάτισε το κύμα, ύψους επταώροφου κτιρίου, να χτυπά τις ακτές στο Ναζαρέ @NASA

Οι κάτοικοι του Ναζαρέ, αλλά και οι σέρφερ έχουν μάθει να σέβονται το μεγάλο κύμα· δεν γίνεται και αλλιώς. Όλοι λένε ότι στο συγκεκριμένο σημείο του κόσμου τα κύματα είναι «διαφορετικά»: βαρύτερα, ισχυρότερα, πιο απρόβλεπτα από οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη.

Αντιμέτωποι με τους γίγαντες

Η βόρεια ακτή του Ναζαρέ, η Πράγια ντο Νόρντε ήταν ένα μέρος στο οποίο δεν πήγαινε κανείς και ιδιαίτερα οι κάτοικοι του χωριού, το οποίο επί εκατοντάδες χρόνια ζούσε από το ψάρεμα.

Οι ψαράδες είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τη θάλασσα και φυσικά δεν αγαπούν τα μεγάλα κύματα, γι αυτους είναι θέμα επιβίωσης, τόσο κυριολεκτικά όσο και από την άποψη της άσκησης του επαγγέλματός τους.

Τα πάντα άλλαξαν όταν το 2010, ένας σέρφερ από τη Χαβάη, ο 54χρονος σήμερα Γκάρετ ΜακΝαμάρα άκουσε από κάπου μια πληροφορία για το Ναζαρέ και αποφάσισε να το δει από κοντά. Τον επόμενο χρόνο σέρφαρε πάνω σε ένα κύμα 23,77 μέτρων, σπάζοντας το παγκόσμιο ρεκόρ και μπαίνοντας στο βιβλίο Γκίνες.

@ΑP Photo

Οι σέρφερ άρχισαν να έρχονται στο χωριό. Το 2017 ο Βραζιλιάνος Ροντρίγκο Κόξα ανέβασε το ρεκόρ στα 24,38 μέτρα. Αν κάποια μέρα κάποιος κατακτήσει το ορόσημο των 33 μέτρων (100 πόδια), θα είναι σίγουρα στο Ναζαρέ.

Τα βίντεο αυτών των επιδόσεων είναι υπνωτικά: Οι σέρφερ είναι μικρές κουκίδες τις οποίες κυνηγάει ένα γιγαντιαίο κύμα. Συχνά τους πιάνει. Και τότε το θέαμα είναι ακόμη πιο εντυπωσιακό.

Το 2013 η Βραζιλιάνα σέρφερ Μάγια Γκαμπέιρα κόντεψε να πνιγεί κάτω από ένα κύμα 22 μέτρων. Ο Αυστραλός πρωταθλητής Ρος Κλαρκ-Τζόουνς πετάχτηκε στα βράχια και σώθηκε μόνο επειδή κατάφερε να σκαρφαλώσει σε έναν κάθετο βράχο 30 μέτρων πριν έρθει το επόμενο κύμα.

Ο φάρος στη μέση των κυμάτων

Στην άκρη του Ναζαρέ, στην κορυφή ενός βράχου υπάρχει το παλιό φρούριο του Σάο Μιγκέλ Αρσάνιο, που χτίστηκε το 1577 και ένας φάρος. Από εκεί, το κοινό παρακολουθεί τα κύματα να σκάνε λίγα μέτρα πιο πέρα και τους σέρφερ.

@ΑP Photo

Το σημείο καθιστά το Ναζαρέ μοναδικό: Τα περισσότερα μέρη στα οποία σκάνε τέτοια κύματα είναι στο πουθενά στη μέση του ενός ή του άλλου ωκεανού. Εδώ μπορείς να πας, να κάνεις τις διακοπές σου, τα μπάνια σου στην παραλία μόλις λίγες δεκάδες μέτρα πιο πέρα και μετά να αναμετρηθείς -έστω οπτικά- με τη δύναμη και το μεγαλείο της φύσης.

Πίσω από το βράχο απλώνεται το χωριό, μια μικρή πόλη 15.000 κατοίκων πλεόν, που ζει όλο και λιγότερο από το ψάρεμα και όλο και περισσότερο από τον τουρισμό. Μέχρι πρόσφατα το κοντινότερο που είχε φτάσει στη διασημότητα ήταν οι φωτογραφίες που είχαν τραβήξει σε αυτό ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ και ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν.

Το 1948, ο νεαρός τότε Στάνλεϊ Κιούμπρικ βρέθηκε στο Ναζαρέ και φωτογράφισε τους ανθρώπους του.

Το κύμα, όμως, η «Big Mama», όπως το ονομάζουν οι ντόπιοι, άλλαξε τα πάντα. Ο χειμώνας, όταν κάνουν την εμφάνισή τους οι υδάτινοι γίγαντες, ζωντάνεψε στο Ναζαρέ. Το μικρό φρούριο στο βράχο, που υπάγεται στο υπουργείο Άμυνας της ΠΟρτογαλίας, άνοιξε για το κοινό το 2014 και εκείνη τη χρονιά είχε 40.000 επισκέπτες. Το 2019 ανέβηκαν σε αυτό 335.000 άνθρωποι.

Ο Βάλτερ Τσικάρο, δήμαρχος του Ναζαρέ, ελπίζει κάποια μέρα η πόλη του να μετατραπεί σε ένα απέραντο θέρετρο με πολυτελή ξενοδοχεία. Ο κορωνοϊός έβαλε φρένο σε αυτά τα σχέδια, όπως και πολλοί από τους κατοίκους που αντιδρούν στα σχέδια αυτά, φοβουμενοι ότι η περιοχή θα χάσει το πολιτιστικό της στίγμα και θα γίνει οικονομικά αφόρητη για πολλούς από αυτούς.

Ακόμη και οι σέρφερ αντιδρούν στην ιδέα ότι στη μικρή πόλη θα ανοίξουν McDonald’s και Burger King: «Δεν ερχόμαστε εδώ γι αυτό», λένε.

Μια γεωλογική ιδιαιτερότητα

Η περιοχή στην οποία βρίσκεται το Ναζαρέ μορφοποιήθηκε γεωλογικά περίπου πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια, στης Ιουρασική περίοδο. Τότε δημιουργήθηκε και η μικρή γεωλογική «ανωμαλία» που το κάνει τόσο ιδιαίτερο.

Τα μεγάλα κύματα δημιουργούνται όταν τα νερά βρίσκονται απότομα αοπό ένα πολύ βαθύ σημείο σε ένα πολύ ρηχό. Γι αυτό και τα περισσότερα απαντώνται σε νησιά όπως η Χαβάη και η Ταϊτή.

Το Ναζαρέ είναι μια εξαίρεση στον κανόνα, καθώς ένα πολύ μακρύ και στενό υποβρύχιο φαράγγι ξεκινά 140 χιλιόμετρα από την ακτή και τελειώνει απότομα λίγο πριν την Πράγια ντο Νόρντε. Σε κάποια σημεία του έχει βάθος 5 χιλιομέτρων, τρεις φορές το βάθος του Γκραν Κάνιον.

Το φαράγγι επιτρέπει σε μεγάλη μάζα νερού να κατευθυνθεί προς την ακτή και καθώς σταματά απότομα, όλο αυτό το νερό ορθώνεται σε τεράστια κύματα.

Οι σέρφερ ήξεραν για το Ναζαρέ και τα κύματά του, αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα: Δεν ήξεραν πώς να ανέβουν σε αυτά, πριν αρχίσουν την κάθοδό τους. Τη λύση έδωσαν τα τζετ σκι, που άρχισαν να χρησιμοποιούνται τη δεκαετία του '90 στη Χαβάη.

Με το τέλος της πανδημίας το σερφ επιστρέφει στο Ναζαρέ και οι σέρφερ είναι πιο αποφασισμένοι από ποτέ.

Μαζί με το κοινό, που κάθε χρόνο μεγαλώνει, στέκονται στις ακτές, ή πάνω στο βράχο και περιμένουν τον επόμενο γίγαντα.