Moonfall: Το Χόλιγουντ ρίχνει το φεγγάρι στα κεφάλια μας - Πόσο πιθανό είναι να συμβεί όντως αυτό;

Η νέα ταινία του Ρόλαντ Έμεριχ είναι έτοιμη, έχει τρέιλερ και ονομάζεται Moonfall. Όπως με όλες τις ταινίες του Έμεριχ δεν έχουμε για την ταινία παρά μόνο μια απορία: Πόση από τη Γη θα διαλυθεί και με τι τρόπο.

Όλα αυτά θα τα μάθουμε μέσα στο 2022. Ο σκηνοθέτης, εφευρετικότατος σε κάθε είδους πιθανό και απίθανο σενάριο καταστροφής, αυτή τη φορά ρίχνει στα κεφάλια μας το φεγγάρι.

Το οποίο είναι πάρα πολύ όμορφο όταν το κοιτάς από μακριά, όταν σου σκάει στα λίγα χιλιόμετρα όμως και μάλιστα σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη, όχι, δεν είναι ούτε ωραίο ούτε ρομαντικό.

Ένα από τα πράγματα που βλέπουμε το φεγγάρι να κανει στο τρέιλερ της ταινίας -στην οποία πρωταγωνιστεί η Χάλι Μπέρι κι αυτό είναι το μόνο ευχάριστο- είναι να ρουφάει τους ωκεανούς όσο πλησιάζει τη Γη, κάτι που ήδη ξέρουμε ότι μπορεί να κάνει, είναι γνωστό ότι το φεγγάρι και οι φάσεις του επηρεάζουν τη στάθμη των υδάτων, λόγω της δύναμης που είναι γνωστή ως βαρύτητα.

Γενικά το βλέπουμε να κάνει πολλά και διάφορα που εύλογα γεννούν το ερώτημα: Μπορεί να συμβούν στην πραγματικότητα;

Ένα από τα πολύ δυσάρεστα πράγματα στην επιστημονική φαντασία είναι ότι συνήθως ονειρεύεται καταστροφές. Ένα ακόμη πιο δυσάρεστο πράγμα στην επιστημονική φαντασία είναι ότι βασίζεται στην επιστήμη και πολύ συχνά αυτά που ονειρεύεται έχουν μια μικρή ή μεγάλη δόση αλήθειας.

Πόσο πιθανό είναι, λοιπόν, να ξυπνήσουμε ένα πρωί και να πέσει το φεγγάρι στο κεφάλι μας; Και πώς μπορεί να γίνει αυτό;

Στην ταινία του Έμεριχ «μυστηριώδεις δυνάμεις βγάζουν το φεγγάρι από την τροχιά του και το στέλνουν σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη».

Δεν βοηθάς πολύ Ρόλαντ...

Μια πολύ εύθραυστη ισορροπία

Για να καταλάβουμε αν και πώς θα μπορούσε αυτή η υπόθεση να γίνει πραγματικότητα, πρέπει να κατανοήσουμε αρχικά πώς αλληλεπιδρούν η Γη με το δορυφόρο της και ποιες είναι εκείνες οι δυνάμεις που κρατούν αυτά τα δύο ουράνια σώματα σε ισορροπία.

Η Γη και η Σελήνη αλληλοέλκονται από τη δύναμη της βαρύτητας. Η δύναμη αυτή εξαρτάται από τη μάζα των δύο σωμάτων και έχει ισχύ αντιστρόφως ανάλογη με το τετράγωνο της απόστασης ανάμεσα στο κέντρο των δύο σωμάτων. Δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση, αλλά μην δώσετε και μεγάλη σημασία, σημασία έχει ότι η Γη και η Σελήνη τραβάνε η μια την άλλη, καθεμία με τη δική της δύναμη.

Άρα, κανονικά θα έπρεπε όντως το φεγγάρι να πέσει επάνω μας. Και αυτό θα συνέβαινε πράγματι, εάν το φεγγάρι δεν είχε τη δική του τροχιά γύρω μας.

Όπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα στο σύμπαν, έτσι και στη γειτονιά μας μια σειρά δυνάμεων κρατάει τα πράγματα σε ισορροπία. Τι θα γίνει όμως, εάν αυτές οι δυνάμεις ανατραπούν; @AP Photo

Η τροχιά του είναι αντίρροπη προς τη βαρυτική δύναμη, και είναι αυτή που το εμποδίζει να βουτήξει επάνω μας και το κρατάει σε μια αέναη κυκλική (ελλειπτική για την ακρίβεια) κίνηση γύρω από τη Γη.

Όσο παράξενο κι αν φαίνεται αυτό, το ίδιο κάνει και η Σελήνη στη Γη: Η δική της έλξη δημιουργεί και στον πλανήτη μας μια κυκλική κίνηση, το κέντρο της οποίας βρίσκεται πολύ κοντύτερα στη Γη, καθώς εμείς νικάμε σε μάζα, κατά 81 φορές. Κατά συνέπεια η κυκλική κίνηση της Γης είναι σχεδόν ανεπαίσθητη, σε αντίθεση με εκείνη του φεγγαριού. Όμως η δύναμη της έλξης του φεγγαριού είναι εκείνη που δημιουργεί σε μεγάλο βαθμό και την περιστροφή της Γης γύρω από τον εαυτό της. Και σε αυτό θα επανέλθουμε πιο κάτω.

Ας αφήσουμε τα πάρα πολύ επιστημονικά, σημασία έχει ότι πλανήτης και δορυφόρος έχουν βρει το δικό τους τρόπο να συνυπάρχουν κι αυτός ο τρόπος είναι πολύ βολικός για όλους. Ας πάμε στο διά ταύτα: Τι θα γίνει αν «μια μυστηριώδης δύναμη» ασκηθεί πάνω στη Σελήνη και την κουνήσει από τη θέση της;

Ας πούμε ότι η «μυστηριώδης δύναμη» ρίχνει μια σπρωξιά στο φεγγάρι και το στέλνει πιο κοντά μας. Φυσικά και έχουν γίνει τέτοιες προσομοιώσεις και αυτό που έδειξαν είναι ότι κατά πάσα πιθανότητα η τροχιά της Σελήνης θα γίνει ακόμη πιο ελλειπτική και ναι, κάποιες στιγμές θα έρχεται αρκετά πιο κοντά μας. Το μόνο που θα σημαίνει αυτό για μας, όμως, είναι μεγαλύτερες και πιο εντυπωσιακές Πανσέληνοι.

Ή αν είσαι στη Σελήνη, πιο εντυπωσιακές εικόνες της Γης...

@AP Photo

Κβαντομηχανική για αρχαρίους: Η αρχή της διατήρησης της στροφορμής

Αυτό που κρατάει το φεγγάρι εκεί που είναι λέγεται στροφορμή και είναι, ας το πούμε απλά, η κεκτημένη ταχύτητα της περιστροφής γύρω από ένα σταθερό κέντρο. Στην κβαντομηχανική υπάρχει κάτι που λέγεται «αρχή της διατήρησης της στροφορμής». Η στροφορμή παραμένει ίδια εάν δεν την πειράξει κανείς και επηρεάζεται μόνο όταν ασκείται πάνω στο περιστρεφόμενο σώμα κάποια δύναμη και μαζί επηρεάζεται και η τροχιά του σώματος.

Ας το κάνουμε εικόνα: Ο αθλητής του καλλιτεχνικού πατινάζ με ελάχιστη έως καθόλου προσπάθεια ξεκινάει να κάνει κύκλους στον πάγο γύρω από ένα νοητό κέντρο. Άμα ανοίξει τα χέρια του, ξύσει το αυτί του, ή σκύψει λίγο, η τροχιά αυτή αμέσως μεταβάλλεται, όπως και η ταχύτητά της.

Εάν ο αθλητής, την ώρα που κάνει την τροχιά του, κρατάει από το χέρι και έναν/μια παρτενέρ, που με τη σειρά του περιστρέφεται γύρω του, όλο μαζί το σύστημα θα αλλάξει τροχιά.

@AP Photo

Ομοίως και η Γη θα μετακινηθεί ελαφρώς ως προς την τροχιά της γύρω από τον ήλιο, αν το φεγγάρι κάνει κόλπα. Μικρό το κακό. Ας συνεχίσουμε με το φεγγάρι.

Σε μια άλλη προσομοίωση «η μυστηριώδης δύναμη» που ασκείται πάνω του, σπρώχνει το φεγγάρι στην αντίθετη κατεύθυνση, μακριά από τη Γη δηλαδή. Αμέσως η στροφορμή μειώνεται, η ταχύτητα της περιστροφής επίσης, αλλά το φεγγάρι δεν σταματάει να γυρίζει. Απλώς γυρίζει πιο αργά. Γεγονός που δεν αποσταθεροποιεί την τροχιά του εντελώς, αλλά ναι, το φέρνει ανά φάσεις κάπως δυσάρεστα κοντά μας.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Σημαίνουν ότι ο μόνος τρόπος για να πέσει το φεγγάρι στα κεφάλια μας είναι να σταματήσει να γυρίζει γύρω μας. Εντελώς. Μόλις συμβεί αυτό, το φεγγάρι θα βουτήξει κατά πάνω μας με απόλυτη ακρίβεια, διότι θα το τραβήξει η βαρύτητα της Γης και δεν θα υπάρχει καμία αντίρροπη δύναμη.

Ας μην το κάνουμε εικόνα: Είναι σα να αφήνεις μια πέτρα ψηλά στον ουρανό. Μόνο που η συγκεκριμένη πέτρα είναι πολύ μεγαλύτερη απ' ό,τι θα θέλαμε να φανταστούμε.

Μπορεί να σταματήσει το φεγγάρι να γυρίζει; Ναι, εάν η «μυστηριώδης» δύναμη που ασκηθεί επάνω του είναι αρκετά ισχυρή ώστε να το πετύχει. Έχουν υπάρξει προσομοιώσεις;

Ναι και δεν θέλουμε να τις δούμε.

Μπορεί το φεγγάρι να ρουφήξει τους ωκεανούς;

Ας πούμε, όμως, ότι η «μυστηριώδης δύναμη» αποτυγχάνει να στείλει το φεγγάρι στο κεφάλι μας, αλλά το φέρνει πολύ πιο κοντά μας. Τι θα συμβεί τότε;

Στην ταινία του Έμεριχ βλέπουμε τους ωκεανούς να αδειάζουν και το νερό να φεύγει προς τον ουρανό. Πιθανώς δεν θα συνέβαινε ακριβώς αυτό, αλλά οι βαρυτικές δυνάμεις θα ήταν τόσο ισχυρές που θα προκαλούσαν τεράστιες εναλλαγές στην παλίρροια και την άμπωτη.

Το νερό θα παρέμενε στη Γη, αλλά θα μετατρεπόταν σε μια απίστευτα καταστροφική δύναμη.

@AP Photo

Και δεν θα ήταν το μόνο.

Οι ίδιες βαρυτικές δυνάμεις θα διέλυαν και τα βουνά και τα κτήρια και σε γενικές γραμμές θα πεθαίναμε όλοι.

Στο μεταξύ, το φεγγάρι φεύγει

Όσο τα συζητάμε όλα αυτά και κάνουμε ταινίες και υποθέσεις, το φεγγάρι μάς αγνοεί και απομακρύνεται από τη Γη.

Η Σελήνη δημιουργήθηκε πριν από περίπου 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ένας πλανήτης ονόματι Θία (Thea) -στο μέγεθος του Άρη περίπου- συγκρούστηκε με τη Γη με συνέπεια να εκτοξευθούν στο διάστημα εκατομμύρια τόνοι στερεάς ύλης, που σταδιακά δημιούργησαν τη Σελήνη.

Η Σελήνη σταθεροποιήθηκε στα 385.000 χιλιόμετρα από μας, αλλά απ' ότι φαίνεται απομακρύνεται, καθώς η τροχιά της «ανοίγει». Όσο η Σελήνη απομακρύνεται, η περιστροφή της Γης γίνεται όλο και πιο αργή.

Αυτό θα έχει ως συνέπεια μια μέρα να σταματήσει εντελώς να περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της και έτσι ο μισός πλανήτης θα μείνει σε αιώνια νύχτα και ο άλλος μισός σε αιώνια μέρα.

Οι μισοί θα παγώσουμε και οι άλλοι μισοί θα καούμε, οπότε και πάλι θα πεθάνουμε όλοι.

Εκεί καταλήγουν όλα, όπως καταλάβατε.

Υπάρχουν, όμως, και καλά νέα

Τα καλά νέα είναι ότι με βάση το συγκεκριμένο σενάριο θα αργήσουμε να πεθάνουμε, καθώς ο ρυθμός απομάκρυνσης της Σελήνης από τη Γη είναι επί του παρόντος στα 3,78 εκατοστά το χρόνο.

Άρα, όταν θα αποσταθεροποιηθεί η περιστροφή της Γης, θα έχουμε ήδη πεθάνει όλοι, μα όλοι, είναι λίαν αμφίβολο εάν θα υπάρχει το είδος στα περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια που υπολογίζεται ότι θα γίνουν όλα αυτά.

Κι αν όχι, υπάρχει πάντα η Χάλι Μπέρι.