Ο Ίαν Μακ Κέλεν, ο Άμλετ, ο Τσαρλς Ντίκενς και μια παμπ: Μια εντελώς βρετανική ιστορία

«Σερβιτόρος σας απόψε θα είναι ο Ίαν ΜακΚέλεν, ή αν είστε κάτω των 30, ο Γκάνταλφ». Συμβαίνει πραγματικά σε μια βρετανική παμπ, της οποίας ο περίφημος ηθοποιός δεν είναι μόνο ιδιοκτήτης, αλλά εργάζεται συχνά και ως σερβιτόρος.

Ο ΜακΚέλεν δεν το κρύβει, ούτε το διαφημίζει ιδιαίτερα, αφήνει το «στόμα με στόμα» να κάνει τη δουλειά του και την κάνει: Το «The Grapes» είναι ήδη διάσημο, έχει δική του ιστοσελίδα στην οποία γράφει το εισαγωγικό σημείωμα ο ίδιος ο Μακ Κέλεν και θεωρείται αρκετά Instagramable. Ιδιαίτερα αν στη φωτό είσαι μαζί με τον ΜακΚέλεν, κάτι το οποίο είναι πολύ πιθανό, δεν αρνείται να φωτογραφηθεί.

Ποιά ήταν άραγε τα πραγματικά κίνητρα του 82χρονου ηθοποιού για να αγοράσει μια παμπ στην οποία αφιερώνει και πολύ από το χρόνο του; Αυτό το ξέρει μόνο ο ίδιος, αν και είναι δύσκολο να πειστεί κανείς ότι πρόκειται αποκλειστικά για μια οικονομική επένδυση.

Ο ΜακΚέλεν δεν έχει σταματήσει ποτέ να δουλεύει στο θέατρο, την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο. Φέτος παίζει για μια ακόμη φορά «Άμλετ» κι αυτό δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται.

Άμλετ: Ένας τραγικός πρίγκηπας χωρίς ηλικία, φύλο ή φυλή;

«Έχω παίξει αρκετές φορές αυτό το αριστούργημα και το έχω δει άπειρες», είχε πει ο ίδιος αναφερόμενος στην παράσταση. «Το έργο ανήκει στην επίλεκτη εκείνη ομάδα κλασικών έργων που όχι απλώς αντέχουν αλλά απαιτούν να τα βλέπει κανείς με διαφορετική ματιά κάθε τόσο. Ισχύει για ηθοποιούς, σκηνοθέτες, παραγωγούς, αλλά και το κοινό. Πώς μπορεί ο Άμλετ να παιχτεί από έναν 80χρονο; Ελπίζω το κοινό του θεάτρου να θελήσει να μάθει».

Το κοινό, φυσικά, θέλησε να μάθει, όσο κι αν η παράσταση δίχασε τους κριτικούς.

Η Αρίφα Ακμπάρ, στον Guardian, έγραψε ότι η «υποτιμημένη ερμηνευτική ικανότητα του ΜακΚέλεν μετέτρεψε τον Άμλετ σε έναν πρίγκηπα πέρα από χρόνο και ηλικία».

Η Telegraph, από την άλλη θεώρησε ότι «ο χωρίς ηλικία πρίγκιπας του ΜακΚέλεν δεν μπορεί να ξεγελάσει το ακροατήριο».

Ο ΜακΚέλεν απάντησε: «Έπαιξα τον Γκάνταλφ που ήταν 7.000 ετών και κανείς δεν είπε ότι ήμουν πολύ μικρός για το ρόλο».

Δεν έχω δει την παράσταση, συνεπώς δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη, μπορώ να πω όμως ότι συμφωνώ με την απογύμνωση του Άμλετ από τα επί μέρους χαρακτηριστικά του και τη μεταμόρφωση του χαρακτήρα σε αυτό που πραγματικά είναι, ανάλογα με την ερμηνεία που του δίνεις: Ένας υπολογιστικός κοινωνιοπαθής, ή ένας άνθρωπος που τρελάθηκε από το πένθος, αμφότεροι είναι ρόλοι που δεν έχουν φύλο, ηλικία ή φυλή.

Για την ιστορία, 11 γυναίκες έχουν παίξει ως τώρα το ρόλο του Άμλετ, με πρώτη τη Σάρα Μπερνάρ το 1899. Δωδέκατη θα είναι η Κας Τζάμπο, η οποία θα ερμηνεύσει το Δανό πρίγκιπα με το θέατρο Young Vic από τις 25 Σεπτεμβρίου ως τις 13 Νοεμβρίου για τέσσερις παραστάσεις, οι οποίες θα μαγνητοσκοπηθούν και θα προβληθούν και διαδικτυακά.

Είναι μια πολυαναμενόμενη και για προφανείς λόγους αμφιλεγόμενη παράσταση, το θέατρο θα επιτρέψει στους θεατές να παρεμβαίνουν με κάποιον τρόπο και να επηρεάζουν την πλοκή ανάλογα με το συναίσθημα που τους δημιουργεί το έργο.

Ο Ίαν ΜακΚέλεν, και ως πολύ ενεργός ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας, θα πρέπει να είναι χαρούμενος που ο δικός του Άμλετ θα συνυπάρξει μ' εκείνον μιας μαύρης γυναίκας.

@Young Vic

Σαίξπηρ και blockbusters

Παρόλα αυτά, τα πραγματικά χρήματα ο ΜακΚέλεν τα έβγαλε από τον κινηματογράφο. Ο 7.000 ετών Γκάνταλφ, τον οποίο ανέφερε ο ίδιος και τον οποίο έπαιξε αριστουργηματικά, του απέφερε πολλά χρήματα και θα συνεχίσει να του αποφέρει, καθώς έχει δικαιώματα σε όλες τις ταινίες του φραντσάιζ.

Οι ηθοποιοί της γενιάς του ΜακΚέλεν δεν ήταν τόσο ρομαντικά αδιάφοροι στο χρήμα, όσο μας αρέσει να νομίζουμε και ιδιαίτερα οι Βρετανοί.

Ο Άλεκ Γκίνες έγινε πάμπλουτος όχι από την ίδια τη συμμετοχή του στο Star Wars, αλλά από τη συμφωνία που είχε ζητήσει: μίνιμουμ μισθό και δικαιώματα απ' ό,τι θα πουλιόταν στο μέλλον με το λογότυπο του φραντσάιζ. Είχε πει ότι «τα έπαιξε όλα στο κόκκινο» όταν ζήτησε αυτή τη συμφωνία και καλά έκανε· ήρθε κόκκινο.

Στην ίδια γραμμή ήταν και ο Ρίτσαρντ Μπάρτον, αλλά και ο Άντονι Χόπκινς, κινηματογραφικοί στο θέατρο, θεατρικοί στον κινηματογράφο, έχτισαν τεράστιες περιουσίες από το Χόλιγουντ, χωρίς ποτέ να εγκαταλείψουν το υψηλών απαιτήσεων θέατρο.

Ο ΜακΚέλεν είχε ανακαλύψει το χρυσωρυχείο που λέγεται κινηματογράφος πολύ πριν τον Γκάνταλφ, όταν έπαιξε τον Μαγκνέτο στο X-Men. Και έχει παίξει σε όλες τις σαπουνόπερες της βρετανικής τηλεόρασης, περνώντας πρώτα και καλύτερα από το Coronation Street.

Μ' αυτά και με εκείνα η περιουσία του ΜακΚέλεν υπολογίζεται στα 60 εκατομμύρια ευρώ, προφανώς δεν έχει ανάγκη να κάνει το σερβιτόρο, άρα μάλλον το κάνει επειδή περνάει καλά.

Γιατί αυτήν την παμπ;

Η αλήθεια είναι ότι το «The Bunch of Grapes», που τώρα λέγεται σκέτο «The Grapes» δεν δείχνει και τόσο θελκτικό ούτε ως επένδυση αλλά ούτε και ως ένα μέρος για να περάσεις μια όμορφη βραδιά.

Το 1865, ο Τσαρλς Ντίκενς στο μυθιστόρημα «Ένας Κοινός μας Φίλος» περιγράφει ένα καταγώγιο του Λονδίνου: «Μια ταβέρνα με υδρωπική εμφάνιση, που έχει αφεθεί σε μια κατάσταση μόνιμης αναπηρίας. Το κτήριο έστεκε μπροστά στο νερό αλλά έμοιαζε με έναν δειλό δύτη, που έχει μείνει για πάντα στο χείλος, φοβούμενος να πέσει στο νερό». Αν η παμπ φαινόταν τόσο παλιά στον Ντίκενς, τότε σήμερα θα έμενε έκπληκτος από το γεγονός ότι στέκει ακόμη στην ίδια θέση.

Το κτήριο είναι εκεί πάνω από 500 χρόνια, από το 1720, όταν άνοιξε και η τότε ταβέρνα, που στην πορεία εξελίχθηκε σε παμπ.

Ο Ντίκενς ήταν πολύ συχνός πελάτης, όπως εξάλλου και σε πολλές από τις παραποτάμιες ταβέρνες εκείνης της εποχής, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι συγγραφέας σύχναζε σε τέτοια μέρη: από τον Σαίξπηρ ως τον Χέμινγουϊ η ανθρωπότητα σπάνια έχει γνωρίσει μεγάλο συγγραφέα που να μην συχνάζει στα μπαρ της εποχής του.

Σε μαγαζιά σαν αυτό, ο Ντίκενς έβαζε σε τάξη τα όσα παρατηρούσε γύρω του στη Βικτωριανή Αγγλία, μια από τις χειρότερες εποχές για να ανήκεις στην εργατική τάξη στην παγκόσμια ιστορία.

Συχνός πελάτης ήταν και ο Σερ Ουότερ Ράιλι, ο περίφημος θασασσοπόρος, εξερευνητής και θαλασσομάχος του 16ου αιώνα, ο οποίος λέγεται ότι εδώ συγκέντρωνε για ένα τελευταίο γεύμα τους αξιωματικούς του πριν τα μεγάλα ταξίδια.

Απεικόνηση της Grapes το 1869

Βέβαια η συγκεκριμένη παμπ δεν είναι ούτε η παλιότερη ούτε η διασημότερη του Λονδίνου.

Η Cittie Of York βρίσκεται στο ίδιο σημείο από το 1420. Και δεν είναι η μόνη. Η The Guine από το 1423. Πολλές παλιές παμπ αναζητούν αποδείξεις της αρχαιότητάς τους, καθώς αυξάνει το τουριστικό τους ενδιαφέρον και τις βάζει στις πολλές λίστες με «πρέπει να πας» παμπ που κυκλοφορούν.

Η λέξη «παμπ» (Ρub), προέρχεται από το «public house», που σημαίνει «ανοιχτό σπίτι». Και αυτό ακριβώς ήταν το αρχικό κόνσεπτ: Διάφοροι ιδιοκτήτες σπιτιών, σε μια προσπάθεια να τα συντηρήσουν και να κερδίσουν περισσότερα χρήματα από αυτά, άνοιγαν το ισόγειο του σπιτιού τους στο κοινό, έναντι αμοιβής, ενώ οι ίδιοι συνέχιζαν να μένουν από πάνω.

Μια τόσο απλή ιδέα ενσωματώθηκε απόλυτα στη βρετανική ιδιοσυγκρασία. Έρευνα του 2016 έδειξε ότι στο Λονδίνο υπήρχαν 3.615 παμπ, αριθμός που παραμένει άγνωστο πόσο επηρεάστηκε με την πανδημία.

Σε κάθε περίπτωση η παμπ παραμένει η αρχετυπική βρετανική διασκέδαση, είναι κάτι εντελώς συγκεκριμένο που δεν συγκρίνεται με τα μπαρ, περισσότερο μάλλον με τα παραδοσιακά ελληνικά καφενεία.

Οι παμπ, σε αντίθεση με τα μπαρ που συχνά είναι βραχύβια, δείχνουν εκπληκτική αντοχή στο χρόνο, κάτι που συμβαίνει με πάρα πολλά πράγματα στη Βρετανία, η οποία έχει αποφασίσει από νωρίς να καταστήσει την παράδοση πυλώνα της ύπαρξής της.

Γι αυτό και οι παμπ, όπως και η βασιλεία, έχουν αυτήν την τρομερή ικανότητα να προσαρμόζονται στο πέρασμα του καιρού, χωρίς φαινομενικά να αλλάζουν τίποτα· όπως ακριβώς και στο Μπάκιγχαμ, έτσι και στις παμπ, όσο πιο παλιά η καρέκλα που κάθεσαι, τόσο το καλύτερο.

Η παμπ το 1985

Ο ΜακΚέλεν, όπως όλοι οι Βρετανοί, διάσημοι και μη, είχε τη «δική του» παμπ, στην οποία σύχναζε για δεκαετίες και ήταν το δεύτερο σπίτι του.

Το 2011 έμαθε ότι πουλιέται και την αγόρασε με δύο ακόμη φίλους του. Έκτοτε περνάει εκεί πολλά βράδια, σερβίροντας ή λαμβάνοντας μέρος στην εβδομαδιαία λοταρία.

@The Grapes

Ο ίδιος γράφει ένα όμορφο σημείωμα στην ιστοσελίδα της παμπ και έχει πει ότι είναι ενθουσιασμένος με το πρότζεκτ. Του αρέσει να γράφει. Ήθελε από παιδί να γίνει δημοσιογράφος και δεν εγκατέλειψε ποτέ το γράψιμο.

«Όλοι κρύβουμε πολλούς χαρακτήρες μέσα μας και επιλέγουμε το πρόσωπο που θα είμαστε όταν ξυπνάμε το πρωί, πώς θα το ντύσουμε, για παράδειγμα, και αν θα πρέπει να κουβαλήσουμε κι άλλα κοστούμια, σε περίπτωση που έχουμε κληθεί να παραστούμε σε άλλη εκδήλωση το βράδυ, μετά τη δουλειά. Αυτό μας διαχωρίζει από τα ζώα: υποδυόμαστε», είχε πει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στο Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο και τη LIFO.

Επί του παρόντος ο Ίαν ΜακΚέλεν «υποδύεται» έναν πολύ δημιουργικό και ενεργό και ενθουσιώδη 82χρονο ο οποίος μάλλον κατάφερε να μην χρειάζεται να υποδύεται ο,τιδήποτε. Μια σπάνια κατάκτηση.