Η κληρονομιά του Ρίβερ Φoίνιξ: Αν δεν είχε πεθάνει, θα είχε κάνει καριέρα ο Χοακίν;

To 2003, ο Χοακίν Φoίνιξ έπαιξε στην ταινία Its all about love, του Βίντερμπεργκ. Παρεξηγημένη ταινία -γνώμη μου- τόσο παρεξηγημένη που ακόμα και η Κλερ Ντέινς, όταν την είδε ολοκληρωμένη, έβαλε τα κλάματα. Ο Βίντερμπερνγκ είχε μια ιδέα. Και δεν ήξερε πώς να την ολοκληρώσει, τον κατάπιε. Φωναξε τον Ίγκμαρ Μπέργκμαν για να τον βοηθήσει, αλλά εκείνος «γέλασε και του είπε ότι δεν υπάρχει τίποτα που να τον ενδιαφέρει λιγότερο. Και επίσης μου είπε ότι έπρεπε να αποφασίσω τι θα έκανα μετά τη 'Γιορτή', την οποία αποκάλεσε αριστούργημα. Ήταν μια πολύ παράξενη κουβέντα», έχει πει ο Βίντερμπεργκ, ο οποίος δεν είναι το θέμα μας, αλλά έχει τη σημασία του.

Ο Χοακίν Φίνιξ έπαιξε εξαιρετικά στην ταινία, την «κουβάλησε επάνω του». Και ήταν μια ταινία δύσκολη. Πολύ πιο δύσκολη από το Μονομάχο του αριστοτέχνη Ρίντλεϊ Σκοτ, ο οποίος μπορεί να αναδείξει σε υπερ-ηθοποιό ακόμα και το σκουπόξυλο στη γωνία.

Ο Χοακίν έγινε σταρ κατά λάθος

Πολύ λάθος, έναν ολόκληρο θάνατο λάθος. Του αδελφού του. Πώς θα ήταν άραγε τα πράγματα αν δεν είχε πεθάνει τόσο νωρίς και άσκοπα (αν δεχτούμε ότι υπάρχουν και θάνατοι με σκοπό) ο κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερός του, Ρίβερ;

Ο Ρίβερ ήταν το πρώτο παιδί της Άρλιν Ντούνετζ και του Τζον Λι Μπότομ. Εκείνη Εβραία του Μπρονξ, εκείνος πρώην Καθολικός από την Καλιφόρνια, με αγγλική, γαλλική και γερμανική καταγωγή. «Χίπιδες» τους είχε περιγράψει ο ίδιος ο Ρίβερ, που πήρε το όνομά του από τον «ποταμό της ζωής» στο μυθιστόρημα Σιντάρτα, του Έρμαν Έσσε, που είναι μια εξαιρετική παραβολή πάνω στην ιστορία του Βούδα.

@AP Photo

Οι γονείς του γνωρίστηκαν όταν η μητέρα του έκανε ότο στοπ στη βόρεια Καλιφόρνια. Παντρεύτηκαν στις 13 Σεπτεμβρίου 1969, ένα χρόνο μετά τη γνωριμία τους. Και ξεκίνησαν μια μεγάλη οικογένεια, χωρίς όμως κανένα απολύτως μέσο να τη συντηρήσουν.

Το 1974 γεννήθηκε και ο Χοακίν. Και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, μαζί με τα αδέλφια του, πρώτα στη Βενεζουέλα και μετά στη Φλόριντα, σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Τα αδέλφια συχνά αναγκάζονταν να τραγουδάνε στο δρόμο για να μαζεύουν χρήματα, προκειμένου η οικογένεια να αγοράσει φαγητό, ενώ ο Ρίβερ δεν πήγε ποτέ στο σχολειο. Ήξερε, μετά βίας να γράφει και να διαβάζει, αλλά μέχρι εκεί. Επίσης είχε βαριάς μορφής δυσλεξία.

Η αίρεση και ο «βιασμός»

Το 1973, οι μάλλον ανερμάτιστοι γονείς του Ρίβερ και του Χοακίν, μετακόμισαν στο Καράκας της Βενεζουέλας, ακολουθώντας μια αίρεση, τα «Παιδιά του Θεού». Ζούσαν μαζεύοντας φρούτα. Ο Ρίβερ περιέγραψε αργότερα την αίρεση ως «απαίσιους ανθρώπους που χειρίζονταν τις ζωές μας». Ο Ρίβερ, είπε κάποια στιγμή ότι «έχασε την παρθενιά του στα τέσσερά του στα Παιδιά του Θεού, αλλά το «είχε μπλοκάρει από τη μνήμη του». Ο Χοακίν λέει σήμερα ότι όλο αυτό δεν ήταν παρά ένα αστείο του Ρίβερ. «Είχε βαρεθεί να τον ρωτάνε για την αίρεση και τους είπε αυτό που ήθελαν να ακούσουν. Οι γονείς μας μάς πρόσεχαν. Ήταν ιδεαλιστές. Όταν κατάλαβαν τι έγινε, απλώς φύγαμε από εκεί».

O Ρίβερ με το βραβείο που κέρδισε στη Βενετία για την ταινία My own private Idaho. Ήταν ο πιο πολλά υποσχόμενος ηθοποιός της γενιάς του. (@AP Photo/Luca Bruno)

Πράγματι, ο Τζον και η Αρλίν απομακρύνθηκαν από την αίρεση επειδή δεν συμφωνούσαν με την πρακτική του ηγέτη της, του Ντέιβιντ Μπεργκ, να «ψαρεύει» μέλη μέσω του σεξ. Και επέστρεψαν στις ΗΠΑ, όπου και έμειναν με τους γονείς της Αρλίν στη Φλόριντα.

Στις 28 Οκτωβρίου 1977, την ημέρα των τρίτων γενεθλίων του Χοακίν, η οικογένεια ταξίδευε με ένα φορτηγό πλοίο από τη Βενεζουέλα προς το Μαΐάμι. Το πλοίο μετέφερε ένα φορτίο με παιχνίδια και το πλήρωμα έφτιαξε μια μικρή τούρτα για το Χοακίν και του έδωσε ένα μικρό φορτηγό. «Θυμάμαι πολύ την τούρτα. Ήταν η πρώτη μου τούρτα, η πρώτη πραγματική μου τούρτα», είπε ο ίδιος στο Vanity Fair. «Θυμάμαι και το παιχνίδι, ήταν το πρώτο μου παιχνίδι, το πρώτο μου πραγματικό παιχνίδι, αλλά πιο έντονα θυμάμαι εκείνη τη μέρα επειδή εκείνη τη μέρα έγινα βίγκαν. Κοιτούσαμε με το Ρίβερ και τη Ρέιν τα ψάρια στο νερό και είδα κάποιους ψαράδες να τα πιάνουν και να τα πετάνε βίαια στα αμπάρια και τότε σκέφτηκα ότι τα ψάρια που μάς τάιζαν οι γονείς μας στη Βενεζουέλα ήταν αυτά τα αβοήθητα πλάσματα, που βασανίζονταν μέχρι θανάτου».

Όταν επέστρεψαν στην Αμερική, οι γονείς του άλλαξαν και το επίθετό τους σε Φoίνιξ, Φοίνικας, το πουλί που αναγεννάται από τις στάχτες του. Ήταν αυτό που ήθελαν: Μια νέα αρχή.

Στις ΗΠΑ πράγματι η οικογένεια άρχισε να ζει μια πιο συμβατική ζωή: η Αρλίν έπιασε δουλειά στο τηλεοπτικό δίκτυο NBC, ως γραμματέας, ο Τζον έκανε τον αρχιτέκτονα, αλλά τα παιδιά, ο Ρίβερ (ποταμός), ο Χοακίν, η Σάμερ (καλοκαίρι) και η Ρέιν (βροχή) εξακολουθούσαν να κάνουν αυτό που είχαν μάθει: Να τραγουδάνε στο δρόμο. Εκεί τους είδε μια ατζέντης και γοητεύτηκε. Σύντομα υπέγραψαν συμβόλαιο μαζί της. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ήταν οι ίδιοι τους οι γονείς που έσπρωξαν τα παιδιά τους προς αυτή την κατεύθυνση, καταλαβαίνοντας ότι ήταν ο μόνος τρόπος για να βγάλουν χρήματα και να καταφέρει η οικογένεια να ζει αξιοπρεπώς.

@IMDB

Ο Ρίβερ άρχισε να κάνει διαφημιστικά και ο Χοακίν -που είχε αλλάξει το όνομά του σε Λιφ (φύλλο), για να εναρμονιστεί με τα υπόλοιπα της οικογένειας, να ψιλο-παλεύει για μια καριέρα στην υποκριτική. Ήταν μια οικογένια γεμάτη από «παιδια-θαύματα», που τραγουδούσαν, χόρευαν κλακέτες, έκαναν μιμήσεις και υποκρίνονταν.

Ο σταρ όμως, ήταν πάντα ο Ρίβερ. Ο Χοακίν έπαιζε κάποιους μικρούς ρόλους δίπλα του.

Μια μέρα που κάθονταν στην κουζίνα του σπιτιού τους, ο Ρίβερ τού είπε κάτι που θυμάται μέχρι σήμερα: «Μου είπε να αλλάξω και πάλι το όνομά μου σε Χοακίν από Λιφ. Μου είπε ότι θα γίνω ηθοποιός και θα γίνω πιιο γνωστός από εκείνον. Με τη μαμά μου κοιταχτήκαμε: Δεν ξέρει τι λέει, σκεφτήκαμε. Δεν ξέρω γιατί το είπε. Τότε δεν έπαιζα στα σοβαρά. Κι όμως το ήξερε. Πώς το ήξερε;»

Στάσου πλάι μου

Μετά ήρθε το «Στάσου πλάι μου», η ταινία του Ρομπ Ράινερ που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Στίβεν Κινγκ και ο Ρίβερ έγινε πραγματικός σταρ, αν και ανήλικος. Ο Πίτερ Γουίερ, που τον σκηνοθέτησε στην «Ακτή των Κουνουπιών», είπε απλά ότι «είναι προφανές ότι θα γίνει σταρ του κινηματογράφου». «Είναι κάτι πολύ παραπάνω από την ικανότητα να υποκρίνεσαι. Ο Λόρενς Ολιβιέ δεν είχε αυτό που έχει αυτό το παιδί», έγραψε η Washington Post. Οι κριτικές ήταν διθυραμβικές και το μέλλον του Ρίβερ προδιαγραφόταν λαμπρό. Κανείς δεν έδινε ιδιαίτερη σημασία στο Χοακίν. Η οικογένειά τους στο μεταξύ συνέχιζε να ζει, όπως παλιότερα και μέχρι ο Ρίβερ να γίνει 18 είχαν μετακομίσει περισσότερες από 40 φορές...

Το 1988, οι Ρίβερ πρωταγωνίστησε στην ταινία Running on Empty, του Σίντνεϊ Λιούμετ και προτάθηκε για Όσκαρ. Μέχρι το 1991 είχε παίξει για τον Σπίλμπεργκ, είχε φωτογραφηθεί για τον Γουέμπερ, είχε κάνει διαφημιστικά για την GAP και είχε αρχίσει να πίνει και να παίρνει ναρκωτικά. Κάτι που συνεχίστηκε και μετά την απρόσμενη επιτυχία της ταινίας My Own Private Idaho, η οποία και σφράγισε την φήμη του ως το «μεγάλο όνομα της γενιάς του». Ο σκηνοθετης της ταινίας, Γκας Βαν Σαντ, έχει γράψει ότι ο Ρίβερ δεν ήταν τακτικός χρήστης, μόνο περιστασιακός. Αλλά ο ηθοποιός είχε ένα πολύ πιο σοβαρό πρόβλημα: Το αλκοόλ.

Πλέον, η καριέρα του Ρίβερ στην υποκριτική ήταν εκείνη που τάιζε την οικογένειά του. Παρ' όλα αυτά, το μεγάλο του πάθος ήταν η μουσική. Το 1987 έφτιαξε το γκρουπ Aleka's Attic, στο οποιο μετείχε και η Ρέιν. Μετά από κάποιες ηχογραφίσεις και συνεργασίες, διαλύθηκαν το 1992. Στο διάστημα αυτό γνώρισε τον τότε κιθαρίστα των Red Hot Chilly Peppers, Τζον Φρουσιάντε, με τον οποίο και έμενε τους τελευταίους μήνες πριν το θάνατό του, το 1993.

Ο μουσικός Μπομπ Φόρεστ, που ήταν μέλος της παρέας, περιέγραψε αργότερα με λεπτομέρειες τους μήνες αυτούς: «Ήταν ένας ατελείωτος κύκλος ναρκωτικών. Πρώτα κρακ, μετά κοκαΐνη, μετά ηρωίνη για να μπορέσουμε να ηρεμήσουμε και να μιλήσουμε για λίγο και μετά πάλι από την αρχή».

Στις 30 Οκτωβρίου, ο Ρίβερ θα έπαιζε στο κλάμπ Viper του Λος Άντζελες, ιδιοκτησίας του Τζόνι Ντεπ, μαζί με τον Flea, των Red Hot Chili Peppers, τον ίδιο τον Ντεπ και κάποιους άλλους μουσικούς. Πήγε στο κλαμπ μαζί με τον Χοακίν και τη Ρέιν. Είχαν ήδη πάρει ναρκωτικά και ο Ρίβερ ήταν ασταθής «σαν μποξέρ που είχε φάει πολλές μπουνιές στο κεφάλι».

Κατά τη διάρκεια της συναυλίας ο Ρίβερ δεν αισθάνθηκε καλά. Λίγο αργότερα έπεσε έξω από το κλάμπ και είχε σπασμούς. Ο Χοακίν κάλεσε ασθενοφόρο και η Ρίβερ του έκανε τεχνητή αναπνοή.

Όταν έφτασε το ασθενοφόρο, ο Ρίβερ ζούσε ακόμα και τον πήγαν στο Νοσοκομείο Cedars-Sinai. Εκεί πέθανε στη 1:51. Ήταν 23 ετών.

Το κλάμπ Viper του Λος Άντζελες, έξω από το οποίο έπεσε ο Ρίβερ Φοίνιξ για να μην ξανασηκωθεί ποτέ. (@AP Photo/Eric Draper)

Ο Πατριάρχης είναι νεκρος, ζήτω ο (νέος) Πατριάρχης

«Μας έλειψε το να έχουμε μια κανονική παιδική ηλικία. Δεν είχαμε ποτέ φίλους. Κάναμε κάποιους σε ένα μέρος και μετά φεύγαμε και τους αποχαιρετούσαμε για πάντα», είχε πει στους δημοσιογράφους ο Χοακίν, όταν ήταν 13 ετών και η οικογένεια έμενε στη Φλόριντα. Ο πατέρας τους έπινε και έμοιαζε πολύ στον Χοακίν. Γι αυτό ο Ρίβερ τον έβλεπε περισσότερο σαν το μικρό του αδελφό, παρά σαν μια πατρική φιγούρα. Ο ίδιος αισθανόταν υπεύθυνος για την οικογένεια. Πριν πεθάνει είχε πει στην τότε κοπέλα του: «Θα κάνω άλλη μια ταινία για να στείλω της αδελφή μου στο κολέγιο».

Αν στον κινηματογράφο το κενό του Ρίβερ κάλυψε ο Λεονάρντο Ντι Κάπριο, στην οικογένεια το κάλυψε ο Χοακίν. Η μητέρα του τον αναφέρει σήμερα ως τον «πατριάρχη» της οικογένειας. «Δίκιο έχει», λέει ο Χοακίν. «Έπεσε πολύ βάρος επάνω μου. Και δεν το άντεχα. Μην το ρίχνετε όλο επάνω μου, ήθελα να φωνάξω».

AP Photo/Carolyn Kaster

Ο Χοακίν γεννήθηκε ως Χοακίν Ραφαέλ Μπότομ, στο Πουέρτο Ρίκο, όπου έμεναν τότε οι γονείς του και τα μεγαλύτερα αδέλφια του, ο Ρίβερ και η Ρέιν. Ακολούθησαν η Σάμερ και η Λίμπερτι.

Την εποχή που ο Ρίβερ γινόταν σταρ, ο Χοακίν έκανε καριέρα σε παιδικούς ρόλους. Μετά αποφάσισε να διακόψει τις δραστηριότητές του και άρχισε να ταξιδεύει στο Μεξικό και τη Νότια Αμερική με τον πατέρα τους, ο οποίος στο μεταξύ είχε χωρίσει από την μητέρα τους.

Λίγες μέρες πριν πεθάνει ο αδελφός του, ο Χοακίν είχε γίνει 19 ετών. Το τηλεφώνημα που έκανε για να καλέσει ασθενοφόρο, έπαιζε για μέρες στα ΜΜΕ και ο Χοακίν αποσύρθηκε εντελώς για ένα χρόνο, προσπαθώντας να ξεχάσει. Και να ξεχαστεί.

Αυτός που τον έπεισε να επιστρέψει ήταν ο Γκας Bαν Σαντ, που πριν το θάνατο του Ρίβερ είχε πολλά σχέδια για να κάνει ταινίες μαζί του. Στο πρόσωπο του Χοακίν βρήκε τον ιδανικό ηθοποιό για να ερμηνεύσει το διαταρραγμένο δολοφόνο στην ταινία To Die For, η οποία πήγε στις Κάννες και έγινε επιτυχία τόσο καλλιτεχνικά, όσο και στο Box Office. Για ένα διάστημα ο Χοακίν θα έπαιζε τέτοιους χαρακτήρες, οι οποίοι για κάποιο λόγο φαίνεται ότι ταίριαζαν τόσο στη φυσιογνωμία του όσο και στον ψυχισμό του.

Παρότι οι κριτικές ήταν γενικά καλές για τον ίδιο (αν και όχι απαραίτητα για τις ταινίες στις οποίες έπαιζε), ο Χοακίν δεν είχε ακόμα ξεχωρίσει, και πάντως όχι με τον τρόπο που είχε ξεχωρίσει ο Ρίβερ από την πρώτη στιγμή.

Και μετά ήρθε ο Μονομάχος

Υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Ρίντλεϊ Σκοτ, ο Χοακίν έπαιξε τον διεστραμμένο Κόμοδο με ανατριχιαστική πειστικότητα, τόσο πολύ που κέρδισε μια υποψηφιότητα για Όσκαρ. Ο Ρίβερ και ο Χοακίν είναι έως σήμερα τα μόνα αδέλφια που έχουν προταθεί για Όσκαρ ηθοποιίας.

Ακολούθησαν μερικές ακόμα ταινίες, στις οποίες πάντα ξεχώριζε για την υποκριτική του, παραμένοντας όμως πάντα χαμηλών τόνων. Ακόμα και αν είχε το star quality του αδελφού του, κατάφερνε με κάποιον τρόπο να το κρύβει.

Η δεύτερη υποψηφιότητα για Όσκαρ ήρθε όταν έπαιξε τον Τζόνι Κας στο Walk the Line και όχι μόνο τον έπαιξε, αλλά τραγούδησε κιόλας μοναδικά στην ταινία. Ο αδελφός του Κας είχε επίσης πεθάνει, όταν εκείνος ήταν μόλις 12 ετών. Όπως είναι αυτονόητο, οι δημοσιογράφοι άρχισαν και πάλι να ρωτάνε τον Χοακίν για το θάνατο του αδελφού του και πώς τον επηρέασε: «Μερικές φορές σκεφτόμουν διάφορα να πω, όπως για παράδειγμα 'με συγκινεί το ενδιαφέρον σας', άλλες πάλι ήθελα απλώς να τους πω να πάνε να γαμηθούνε», λέει.

To 2005, o Χοακίν εξαφανίστηκε και πάλι για λίγο απ' όλους και όλα και αργότερα έγινε γνωστό ότι μπήκε σε κέντρο αποτοξίνωσης για να αντιμετωπίσει το οξύ πρόβλημα που είχε με το αλκοόλ...

Ακολούθησαν κι άλλες ταινίες, μια ακόμα περίοδος απομόνωσης, η ανακοίνωσή του ότι θα εγκαταλείψει την ηθοποιία για να κάνει καριέρα στη ραπ, μια τηλεοπτική εμφάνιση στην οποία σχεδόν δεν ήξερε τι έλεγε, οι φήμες ότι είχε αρχίσει «να τα χάνει», μερικές ακόμα εξαιρετικές ερμηνείες, και τελικά ήρθε ο Τζόκερ. Ο οποίος πιθανώς θα του δώσει τελικά ένα Όσκαρ. Τα οποία Όσκαρ ο ίδιος έχει αποκαλέσει «μαλακίες», ζητώντας αργότερα συγνώμη και λέγοντας ότι δεν πιστεύει στις ατομικές επιβραβεύσεις «Ο κινηματογράφος είναι συλλογική δουλειά», λέει.

Ο Ρίβερ και ο Χοακίν παραμένουν τα μοναδικά αδέλφια που έχουν προταθεί για Όσκαρ υποκριτικής. (@AP Photo/Chris Pizzello)

Στο παρελθόν ο Χοακίν δεν θα μπορούσε να παίξει ένα ρόλο σαν του Άρθουρ Φλεκ χωρίς να περάσει κάποιου είδους νεύρωση μετά. Ταυτιζόταν πάντα με τους ρόλους του, το έχει πει. Επίσης, δεν αισθάνεται ποτέ καλά με τις ερμηνείες του και αργεί πολύ να δει τις ταινίες. Όταν τελείωσε με το ρόλο του Κας, είχε εθιστεί στο αλκοόλ. Τώρα, στα 44 του, μπορεί, κάπως, να ξεχωρίσει την πραγματικότητα από τη μυθοπλασία, κάτι στο οποίο δεν είναι πολύ καλός. «Από τη μια είναι ο Χοακίν Φoίνιξ ο ηθοποιός και από την άλλη είναι ο Χοακίν Φoίνιξ που παντρεύεται σε λίγο και προσπαθεί να κόψει το τσιγάρο».

@IMDB

Η πραγματικότητα και η φαντασία είχαν πάντα ένα πολύ λεπτό όριο στη ζωή του Χοακίν, μερικές φορές είναι δύσκολο να καταλάβεις αν λέει αλήθεια ή απλώς έχει εφεύρει κάτι που σου 'πουλάει' ως πραγματικότητα. Ο ίδιος δεν το αρνείται, όπως επίσης δεν αρνείται ότι τον ζορίζει. Αλλά φαίνεται ότι κάπως έχει καταφέρει να βρει τις ισορροπίες του: «Πάντα δυσκολευόμουν», λέει. «Ξεκινάς μια ταινία και δεν ξέρεις αν θα πάει καλά, δεν θα πάει, αν θα σε γεμίσει ή θα σε αφήσει κενό μετά. Αλλά, δεν πειράζει, τώρα ξέρω ότι υπάρχουν άλλα πράγματα στη ζωή μου, που της δίνουν νόημα. Αυτό με κρατάει ζωντανό. Αγαπώ τη ζωή μου. Την αγαπώ πολύ».