Τα Όσκαρ του Bollywood: Χλιδή, δισεκατομμύρια και λαϊκά ρομάντζα στον ινδικό κινηματογράφο

Το Bollywood συναγωνίζεται ευθέως τα τελευταία χρόνια το Χόλιγουντ. Ίσως και να το ξεπερνάει, σε έσοδα τουλάχιστον. Mε αριθμό -και ρυθμό-παραγωγής που το Xόλιγουντ θα ζήλευε, η κινηματογραφική βιομηχανία της Iνδίας είναι ό,τι πιο παράδοξο στο χώρο της 7ης Tέχνης. Λαϊκά ρομάντζα περιπέτειες, ηρωισμοί και μουσικοχορευτικά νούμερα, είναι η τροφή των μαζών, η οποία συντηρεί ένα κλίμα νοσταλγίας βοηθώντας έτσι ν’ αποδρούν, από τη μιζέρια, περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο θεατές.

Η λέξη «Bollywood» είναι απόρροια του συνδυασμού των λέξεων «Hollywood» και «Bombay» (η πόλη Βομβάη που σήμερα είναι ευρέως γνωστή ως Μουμπάι). Η γλώσσα που χρησιμοποιείται κατά κόρον στις ταινίες είναι τα χίντι, η επίσημη γλώσσα της Ινδίας, αν και τα τελευταία χρόνια πολύ δημοφιλή είναι και τα Hinglish, μια μείξη αγγλικών και ινδικών. Χαρακτηριστικό των ταινιών αυτών είναι η μουσική και ο χορός κατά την εξέλιξη της πλοκής.

@AP Photo/Rafiq Maqbool

Ο ινδικός κινηματογράφος κάνει τα πρώτα του βήματα το 1886 με έξι μικρού μήκους βωβές ταινίες, ενώ από το 1913 καταφτάνει στην Ινδία ο βωβός κινηματογράφος. Σταδιακά, άρχισαν να εμφανίζονται κάποιες εταιρείες παραγωγής κινηματογράφου. Η θεματική των ταινιών βασίζεται στη μυθολογία και στην ιστορία της δημιουργίας του κόσμου. Η επιρροή από το Χόλιγουντ δεν άργησε να έρθει, με τους σκηνοθέτες και τους παραγωγούς να το αντιγράφουν, κρατώντας τον χορό και το τραγούδι στα πλαίσια της αφήγησης.

Όσα δεν μπορούν να πουν τα λόγια, τα λέει ο χορός

Το 1931 φτάνει στην Ινδία ο ομιλών κινηματογράφος, ενώ δύο χρόνια μετά οι ταινίες είναι πλέον έγχρωμες. Οι τεχνολογικές αυτές εξελίξεις έχουν ως αποτέλεσμα την καλλιτεχνική έκρηξη στην χώρα με την παραγωγή των ταινιών να ανεβαίνει και να κερδίζει όλο και περισσότερο κοινό. Παρ’όλα αυτά, την δεκαετία του ’40 παρατηρείται μια πτώση στην παραγωγή ταινιών εξαιτίας των μεγάλων χρηματικών ποσών και του χρόνου που απαιτούνταν για την υλοποίησή τους, αλλά και λόγω των πολιτικών αναταραχών, καθώς η Ινδία τότε ήταν υπό την κατοχή του Ηνωμένου Βασιλείου.

@AP Photo/Rafiq Maqbool

Από το 1950 και μετά, ο ινδικός κινηματογράφος αρχίζει να παίρνει τη μορφή που ξέρουμε σήμερα. Αλλάζει εντελώς ο κεντρικός άξονας των ταινιών, που πλέον αποβλέπει στα κοινωνικά προβλήματα της Ινδίας όπως την πολυγαμία, την πορνεία και τη φτώχεια. Το άνοιγμα των αγορών με την πάροδο των χρόνων είχε ως αποτέλεσμα η πλειονότητα των Ινδών να στραφεί στα προϊόντα της Δύσης, υιοθετώντας έναν δυτικό τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, στοιχείο που εντάχθηκε και στις ταινίες.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία μιας ταινίας του Bollywood είναι ο χορός. Στο Bollywood, σκοπός του χορού είναι να εκφράσει τις σκέψεις του ήρωα, αλλά και τα συναισθήματα, που δεν τολμούν να αποκαλύψουν τα λόγια και οι ατάκες. Παρόλο που ο χορός καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος των ταινιών, είναι άκρως εντυπωσιακός εξαιτίας του τέλειου συγχρονισμού και των χρωμάτων.

Το Bollywood αποτελεί μια ανερχόμενη δύναμη στην ιστορία της έβδομης τέχνης, που κερδίζει όλο και περισσότερους θαυμαστές ανά την υφήλιο. Εκείνο που το κάνει τόσο πετυχημένο είναι ίσως η διαφορετικότητα που αρχίζει να γίνεται αποδεκτή, τα ήθη και τα έθιμα ενός άλλου λαού και τα κοινωνικά θέματα που τολμάει να αγγίζει.

@AP Photo/Rafiq Maqbool

Ο Ινδικός κινηματογράφος είναι ένα ολόκληρο σύμπαν κινηματογραφικής μαγείας, με τους δικούς του σταρ, τα δικά του blockbuster και τους δικούς του κινηματογραφικούς κώδικες. Οι κλασικές ταινίες του Bollywood είναι τεράστιες σε διάρκεια (γύρω στις τέσσερις ώρες). Και, ακριβώς επειδή φτιάχνονται για να απευθυνθούν σε ένα απίστευτα ετερόκλητο κοινό άνω του ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων με διαφορετικές κουλτούρες/ θρησκείες/ ταμπού/ τρόπους ζωής, οι ινδικές ταινίες λογοκρίνονται υπερβολικά. Κάθε ταινία που δείχνει τους πρωταγωνιστές της να φιλιούνται στο στόμα να παίρνει απευθείας το αντίστοιχο R (Restricted) του δυτικού κινηματογράφου, που δηλώνει ότι απευθύνεται αυστηρά σε ενήλικο κοινό.

Πώς επηρέασε τη Δύση

Κατά μια εκδοχή πρόκειται για το μοναδικό είδος κουλτούρας που κρατά ενωμένη την Ινδία. Ορισμένοι λένε ότι δίνει ταυτότητα σε 25 εκατομμύρια Ινδούς που έχουν αφήσει τη χώρα τους. Ένας από τους φανατικούς του Μπόλιγουντ είναι ο Αυστραλός σκηνοθέτης Μπαζ Λούρμαν, ο οποίος έχει παραδεχτεί ότι, για να γυρίσει το «Moulin Rouge», εμπνεύστηκε από ινδικά μιούζικαλ. Και φυσικά το οσκαρικό «Slumdog millionaire» του Ντάνι Μπόιλ ήταν ένας φόρος τιμής στην ινδική κινηματογραφική βιομηχανία. Παρόλο που μόνο τρεις φορές έχει καταφέρει ινδική ταινία να βρεθεί στη λίστα υποψηφιοτήτων για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, αυτό που αναγνωρίζεται από τον κόσμο του θεάματος είναι ότι το Bollywood έχει καταφέρει μια τονωτική ένεση στο είδος του μιούζικαλ στη Δύση.

@AP Photo/Rafiq Maqbool

Οι σταρ του Bollywood είναι τόσο διάσημοι όσο και οι αστέρες του Χόλιγουντ στον δυτικό κόσμο. Οι αμοιβές τους έχουν εκτοξευθεί, σε κάθε δημόσια εμφάνισή τους γίνεται πανικός, ενώ η προσωπική ζωή τους απασχολεί καθημερινά εκατομμύρια Ασιάτες. Παράλληλα, οι ηθοποιοί δεν μένουν αδιάφοροι μπροστά στη φτώχεια μεγάλου μέρους του ινδικού λαού και οι περισσότεροι στηρίζουν οικονομικά τους άπορους μέσω φιλανθρωπιών.