Στο παράδοξο σύμπαν του Ντέιβιντ Λιντς

Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που έδωσε δημιουργικότητα στον κινηματογράφο, αυτός είναι ο Ντέιβιντ Λιντς. Ο κόσμος του είναι γεμάτος από ιδέες. Είναι μια διαρκής ροή εικόνων, συμπτώσεων, ατυχημάτων και παρόρμησης. Συμβόλων και συμβολισμών. Είναι ένας κόσμος φαντασίας που συναντά την πραγματικότητα. Ή και όχι απόλυτα.

Η καθημερινότητά του είναι εξίσου παράδοξη με τις ταινίες του. Όταν δουλεύει, καταφέρει να εφεύρει απιθανότητες από το συνηθισμένο και να δημιουργήσει χάος από την τάξη. Δεν τον ενδιαφέρει ποτέ αυτό που φαίνεται, αλλά αυτό που βρίσκεται από κάτω…

Ήταν έτσι από μικρός. Ο Λιντς θυμάται την παιδική του ηλικία γεμάτη από ξύλινους φράχτες, γαλάζιους ουρανούς, κόκκινα λουλούδια και κερασιές. Κι όμως τον ίδιο δεν τον απασχολούσε τίποτε από αυτά. Τον ενδιέφεραν τα εκατομμύρια μυρμήγκια που ζούσαν κάτω από την επιφάνεια.

Από την -ας την πούμε «παράξενη»- εξερεύνηση της καθημερινότητας στην καλτ ταινία του 1977 Eraserhead, ως το cross-gender τηλεοπτικό Twin Peaks, η δουλειά του Λιντς έκανε πάντα το ίδιο πράγμα: Ανέτρεπε τις προσδοκίες, έφερνε τους κόσμους πάνω-κάτω, μέσα-έξω, μπρος-πίσω και πάλι ανάποδα.

Ο Λιντς, όσο απίθανο κι αν ακούγεται, είναι ένας άνθρωπος της ρουτίνας. Κάνει διαλογισμό δύο φορές την ημέρα. Τρώει κάθε μέρα το ίδιο δείπνο: Μια φέτα ψωμί με μαγιονέζα και κοτόπουλο. Το βράδυ τρώει το ίδιο, μαζί με μια σούπα. Επί πολλά χρόνια πήγαινε σε ένα συγκεκριμένο μπεργκεράδικο για να πιει το ίδιο μιλκ σέικ. Οι συνεργάτες του λένε ότι είναι υστερικός με την ακρίβεια: «Αν θέλεις να δουλέψεις μαζί του, καλά θα κάνεις να είσαι εκεί στις 9 ακριβώς»…

Το 1997 ο Λιντς παραδέχτηκε ότι προβληματίστηκε από τη μονολιθικότητα της ρουτίνας του. «Σκέφτηκα την ψυχανάλυση. Ήθελα να μιλήσω γι αυτόν το διαρκή κύκλο των πραγμάτων, όπως τα γεύματά μου. Ρώτησα τον ψυχαναλυτή: ‘Μπορεί να επηρεαστεί η δημιουργικότητά μου αν συναντιόμαστε;’ Και μου απάντησε: ‘Θα είμαι τίμιος μαζί σου. Ναι, ίσως αυτό συμβεί’. Και είπα ‘ευχαριστώ πολύ, αντίο’».

Στις μέρες μας αυτή η εμμονική επιμονή στη ρουτίνα θεωρείται ότι απλώς διασφαλίζει την ανεπηρέαστη ροή ιδεών. Ο ίδιος ο Λιντς ξέρει πλέον ότι το να κρατάει τα πράγματα στη ζωή του απλά, ελεγχόμενα και προβλέψιμα είναι ο τρόπος του για να μπορεί να βουτάει απερίσπαστος στο βαθύ πηγάδι της δημιουργικότητας.

(IMDB)

Ο ίδιος ο Λιντς δεν ασχολείται με τίποτα που μπορεί να τον αποσπάσει. Ένας μικρός στρατός από βοηθούς και συνεργάτες ασχολούνται με την αλληλογραφία του, το φαγητό του, τα ψώνια του, τα πάντα.

«Είναι σαν ένας οργανωμένος τυφώνας», λέει ένας συνεργάτης του. «Μια μέρα ο Ντέιβιντ μπορεί να μπει στο στούντιο και να πει ‘χτες το βράδυ σκεφτόμουν τον Βαν Μόρισον κι εκείνες τις τρομπέτες από το ‘Into the Mystic’. Αγαπώ αυτές τις τρομπέτες. Θέλω να φτιάξουμε κάτι που να έχει την αίσθησή τους’. Μετά φεύγει, πάει κάνει κάτι άλλο και επιστρέφει δύο ώρες αργότερα». Μερικές φορές, βέβαια, τα πράγματα ξεφεύγουν. Όπως για παράδειγμα όταν του ήρθε η ιδέα να ψάξει για πετρέλαιο στον κήπο του και έστειλε τους βοηθούς του να βρουν τον τρόπο.

Ο Λιντς δεν φεύγει από το σπίτι του παρά μόνο για να πάει στο στούντιό του ή σε κάποια επαγγελματική υποχρέωση. Δεν κάνει ποτέ διακοπές και απεχθάνεται τα Σαββατοκύριακα επειδή του διακόπτουν τη ρουτίνα του. Ενοχλείται όταν δεν είναι κανείς στο γραφείο…

Όλη του η ζωή περιστρέφεται γύρω από την αυτάρκεια και έναν αποστειρωμένο κόσμο από τον οποίο δεν χρειάζεται να φύγει εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο. Έναν κόσμο μέσα στον οποίο μπορεί να δημιουργεί: Να φτιάχνει έπιπλα, να ζωγραφίζει, να μοντάρει μια ταινία, να φτιάχνει ένα δίσκο, να κάνει συναντήσεις ή να πίνει ατελείωτους καφέδες.

Παρ΄ ότι είναι μανιακός με τη διατήρηση της δημιουργικής του ανεξαρτησίας, ο Λιντς είναι και πολύ πιστός στους συνεργάτες του. Η ηθοποιός Σαρλότ Στιούαρτ που συνεργάστηκε μαζί του τόσο στο Eraserhead όσο και στο Twin Peaks: The Return, το 2017 και είναι η πιο μακροχρόνια συνεργάτης του, λέει: «Βλέπω τον εαυτό μου σαν ένα χρώμα στην παλέτα από την οποία επιλέγει. Δεν διαλέγω εγώ το χρώμα, δεν ξέρω καν ποιο θα είναι, ούτε πώς θα είναι ο πίνακας. Με βάζει στο πινέλο και με ζωγραφίζει μέσα στην ιστορία».

Κι όμως, παρότι είναι ακριβής σε σχέση με το δημιουργικό του όραμα, αφήνει πολύ χώρο σε εκείνους που βάζει μέσα σε αυτό, να πουν τη γνώμη τους. «Πηγαίνει την έννοια της συνεργασίας σε άλλο επίπεδο. Είναι πολύ σημαντική γι΄ αυτόν. Ο κινηματογράφος είναι πολύ συνεργατικό είδος έτσι κι αλλιώς. Όταν δουλεύεις με κάποιον τόσο σίγουρο για τον εαυτό του και το όραμά του όσο ο Ντέιβιντ, βρίσκεις κι εσύ ευκολότερα τη δημιουργική σου φωνή», λέει ένας από τους συνεργάτες του.

«Έχω έναν πολύ ασυνήθιστο τρόπο με τον οποίο δουλεύω με τον Ντέιβιντ», λέει ο Άντζελο Μπανταλαμέντι, ο οποίος συνεργάζεται με τον Λιντς από το 1986 και το Blue Velvet. «Για παράδειγμα, μεγάλο μέρος του Twin Peaks το συνέθεσα χωρίς βίντεο. Μόνο με τις περιγραφές του Ντέιβιντ για τους διάφορους χαρακτήρες και τις διαθέσεις τους. Εγώ τον ακολουθώ και μετατρέπω τις λέξεις του σε μουσική».

Όταν όμως ο Τρεντ Ρέζνορ έγραψε τη μουσική για το Lost Highway, του 1997, λέει ότι δεν είχε ούτε καν αυτό: «Πήρε ένα χαρτί», θυμάται: «Ζωγράφισε ένα αστέρι και μου είπε ‘θέλω κάτι που να ακούγεται σαν αυτό’».

Οι περισσότεροι από τους συνεργάτες του συμφωνούν, σε αυτό: Αν περιμένεις εξηγήσεις, χάθηκες. Πρέπει να μαντεύεις διαρκώς τι έχει μέσα στο μυαλό του… Και, παραδόξως, αυτό οδηγεί σε μια ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση δημιουργικής ελευθερίας.

«Πάντα λέω ότι πρέπει να παραμένεις πιστός στην ιδέα», λέει ο ίδιος ο Λιντς. «Η ιδέα της ταινίας είναι οργανωμένη σε ένα σενάριο και το ακολουθείς, επειδή αυτό σημαίνει να παραμένεις πιστός στην ιδέα. Όμως, στη διαδρομή, σου έρχονται νέες ιδέες και αρχίζεις να σκέφτεσαι ‘πώς μπορώ να κάνω αυτό χωρίς εκείνο;’ Οι ιδέες μου έρχονται σε κάθε στάδιο και είναι ευλογία».

Και για τον κινηματογράφο επίσης.