Αλέν Ντελόν: Δάκρυα και αμφισβήτηση – Έπρεπε να πάρει βραβείο στις Κάννες;

Η κουβέντα για το αν πρέπει να διαχωρίζεται το έργο ενός καλλιτέχνη από την προσωπική του ζωή, τις πολιτικές του πεποιθήσεις και τα λοιπά, είναι παλιά, τεράστια και δεν έχει βρει απάντηση. Στην πραγματικότητα και για να είμαστε δίκαιοι, δεν ξεκίνησε από την εποχή που ο Ρομάν Πολάνσκι κατηγορήθηκε για βιασμό ανηλίκου (κατηγορία που αργότερα μετατράπηκε σε συναινετικό σεξ με ανήλικη) και άρχισε να διώκεται στις ΗΠΑ.

Ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, ακόμα και πριν ο Μακάρθι αρχίσει να κυνηγάει τους «αριστερούς» καλλιτέχνες, ή έστω όσους αυτός θεωρούσε αριστερούς. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Τσάρλι Τσάπλιν, ο οποίος στοχοποιήθηκε ήδη από το Β’ Παγκόσμιο, κατά τη διάρκεια του οποίου αρνήθηκε να υποστηρίξει τις ΗΠΑ. Οι φιλοσοβιετικές του απόψεις και η απροκάλυπτη εχθρότητά του για τον καπιταλισμό, προσέλκυσαν την προσοχή των αντικομμουνιστών σταυροφόρων του Κογκρέσου, που αποφάσισαν να τον καλέσουν στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών. Υποχώρησαν μόνο όταν ο Τσάπλνι απείλησε να τους γελοιοποιήσει εμφανιζόμενος με τη φορεσιά του Σαρλό. Οι μακαρθιστές όμως πήραν την εκδίκησή τους, όταν του απαγόρευσαν να επιστρέψει στις ΗΠΑ μετά από ταξίδι στην Ευρώπη το 1952. Ο εξόριστος δημιουργός εγκαταστάθηκε στην Ελβετία και δεν επέστρεψε στη θετή του πατρίδα μέχρι το 1972. Όλα αυτά τα χρόνια παρέμεινε μακριά από το Χόλιγουντ. Έπειτα από μακρύ σωματικό και διανοητικό μαρασμό, στη διάρκεια του οποίου επεξεργαζόταν νέα μουσικά θέματα για τις κλασικές του ταινίες, ο μεγάλος δημιουργός πέθανε τα Χριστούγεννα του 1977.
Οι περιπτώσεις είναι άπειρες. Και αφορούν σε όλο το φάσμα των εξωκαλλιτεχνικών δραστηριοτήτων των διάφορων δημιουργών ή ερμηνευτών.

PLain Soleil, 1960, (IMDB)

Ο Πολάνσκι, ο Γούντι Άλεν, ο Μάικλ Τζάκσον, όλοι αυτοί κατηγορήθηκαν -δικαίως ή αδίκως, κανείς δεν ξέρει- για πράξεις αξιόποινες ή καταδικαστέες ηθικά και κοινωνικά. Και βέβαια είναι πολλές ακόμα οι περιπτώσεις και δεν αφορούν μόνο σε σεξ με ανηλίκους, όπως οι πιο πάνω. Σε πολλές από αυτές τις περιπτώσεις το πιο προοδευτικό κομμάτι της κοινωνίας βλέπει την πραγματικότητα και δικαιώνει τον καλλιτέχνη. Η περίπτωση του Τσάπλιν, ας πούμε, σε αντιδιαστολή με εκείνη του Eλίας Καζάν, είναι και πάλι ενδεικτική. Διαφωνούμε με τη δίωξη του πρώτου και ταυτόχρονα αγανακτούμε με το Όσκαρ που πήρε το 1999 ο δεύτερος, ο οποίος πέρασε τη δεκαετία του ’50 καταδίδοντας «κομμουνιστές» συναδέλφους του (ανάμεσα στους οποίους και ο Ζιλ Ντασέν) στην Επιτροπή Μακάρθι.

Και κάπου εδώ, φτάνουμε στην υπόθεση Ντελόν.

«Βίαιος, σεξιστής και ρατσιστής»

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για έναν ζωντανό θρύλο του Ευρωπαϊκού κινηματογράφου, έναν από τους ελάχιστους ηθοποιούς που κατάφεραν να γνωρίσουν παγκόσμια αναγνώριση και έναν άντρα που κατάφερε παρά την αδιανόητα όμορφη εμφάνισή του να πείσει και για το ταλέντο του. Μέχρι εδώ καλά. Ας πάμε στα λιγότερο καλά.

Τα τελευταία χρόνια ο Ντελόν έχει προξενήσει ουκ ολίγες φορές σάλο (αρνητικό πάντα) με τις ακραίες πολιτικές και κοινωνικές του θέσεις, οι οποίες δεν κρύβει ότι πρόσκεινται στην ακροδεξιά. Όταν ανακοινώθηκε η βράβευσή τους τις Κάννες, συγκεντρώθηκαν στο internet περισσότερες από 20.000 υπογραφές προκειμένου να αποτραπεί. Απόψεις του ηθοποιού, που είχαν διατυπωθεί κατά το παρελθόν, ήρθαν στο προσκήνιο και χαρακτηρίστηκε μισογύνης, ρατσιστής και σεξιστής. Η Μελίσα Σίλβερσταϊν, ιδρύτρια της Women and Hollywood, οργάνωσης στην πρωτοπορία του #MeToo, επισήμανε στο Twitter ότι είναι «αηδιασμένη» από το γεγονός ότι οι Κάννες τιμούν τον Ντελόν, γιατί ο ηθοποιός «έχει παραδεχτεί δημόσια ότι έχει χαστουκίσει γυναίκες και έχει δηλώσει πως η ομοφυλοφιλία είναι κάτι αφύσικο». Προσθέτει ακόμη ότι ο Ντελόν έχει συνταχθεί με το ρατσιστικό και αντισημιτικό Εθνικό Μέτωπο, το κόμμα που ίδρυσε ο φίλος του Ζαν-Μαρί Λεπέν και πλέον μετονομάστηκε από την Μαρίν Λεπέν σε Εθνικό Συναγερμό.

Pour la peau d'un flic, 1981 (IMDB)

Τον περασμένο Νοέμβριο πράγματι ο Ντελόν παραδέχτηκε ότι έχει χτυπήσει γυναίκες όταν ερωτήθηκε στη γαλλική τηλεόραση σχετικά με τις καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία. Οι καταγγελίες έγιναν από το γιο του, Αλέν-Φαμπιάν Ντελόν, ο οποίος δεν διατηρεί -από δική του απόφαση- σχέσεις με τον πατέρα του. «Αν ένα χαστούκι είναι μάτσο, τότε είμαι μάτσο», είπε ο Ντελόν. Ο γιος του διατείνεται ότι ο ηθοποιός χτυπούσε την μητέρα του και ότι δύο φορές της είχε σπάσει οκτώ πλευρά και τη μύτη της. Ένας άλλος γιος του, ο Άντονι Ντελόν, είχε γράψει νωρίτερα στο Instagram ότι όταν ήταν παιδί ο πατέρας του τον είχε κλειδώσει μέσα σε ένα κλουβί με σκύλους για να γίνει πιο σκληρός.

Καθόλου συμπαθητικά πράγματα.

Le Gitan, 1975, (IMDB)

Κι εδώ, ήλθε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Καννών, Τιερί Φερμό, να δώσει την εκδοχή της επιτροπής: Ο Φερμό είπε ότι το Φεστιβάλ τιμά την καριέρα του Ντελόν, όχι τις απόψεις του, τις οποίες δεν εγκρίνει. «Ο Αλέν Ντελόν επιτρέπεται να έχει όποια άποψη θέλει. Θεωρώ ότι είναι σημαντικό να πάρουμε απόσταση. Αυτά που έχει πει -σποραδικά, από εδώ και από εκεί- τα γενικεύουμε και τα ανακατεύουμε όλα μαζί. Είναι άτοπο να κρίνουμε κάποιον με τα σημερινά δεδομένα και να κρίνουμε τα πράγματα που ειπώθηκαν και έγιναν χρόνια πριν. Δεν του απονέμουμε το Νόμπελ Ειρήνης», είπε ο Φερμό στο AFP.

Μέχρι κάποιου σημείου το πήγε καλά. Μετά το ‘χασε. Είναι άλλο το «διαχωρίζουμε την καλλιτεχνική προσφορά από τις απόψεις» και άλλο το «μην κρίνουμε κάποιον απ’ αυτά που έχει πει ανά φάσεις».

Βέβαια και θα τον κρίνουμε. Ιδιαίτερα όταν παραδέχεται τις πράξεις του, είναι αμετανόητος και βίαιος με άποψη, έχει βλάψει γυναίκες και παιδιά και όλο αυτό επενδύεται και με ακροδεξιών απόψεων μανδύα.

Borsalino, 1970 (IMDB)

Έπρεπε να βραβευτεί ο Ντελόν στις Κάννες;

Εάν η Επιτροπή αξιολόγησε ότι το καλλιτεχνικό του έργο το επιβάλει, ναι.

Θα όφειλε όμως, να διαχωρίσει πιο ξεκάθαρα τη θέση της από πεπραγμένα και απόψεις και να μην επιτρέψει στο βραβείο να λειτουργήσει ως «συγχωροχάρτι».

Τέλος πάντων, παρά την αμφισβήτηση της διάκρισης, ο Ντελόν πήρε το βραβείο του, παίρνοντας ταυτόχρονα μια θέση δίπλα στους Γούντι Άλεν, Ζαν Μορό, Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, Κλιντ Ίστγουντ, Τζέιν Φόντα, Μανοέλ ντε Ολιβέιρα, Ζαν Πολ Μπελμοντό και Ανιές Βαρντά. O ίδιος δεν έκρυψε την συγκίνησή του από την αρχή της βραδιάς και όταν κλήθηκε να ανέβει στη σκηνή ξέσπασε σε δάκρυα λέγοντας «Ποτέ δεν έχω ξανακλάψει μπροστά σε τόσους πολλούς ανθρώπους».

Και παραλαμβάνοντάς το, έκανε ο ίδιος αυτό που θα όφειλε να κάνει η Επιτροπή: Διαχώρισε το έργο του από τη ζωή του, λέγοντας: «Είμαι ευχαριστημένος για τον Χρυσό Φοίνικα. Υπάρχει ένα πράγμα στον κόσμο για το οποίο είμαι περήφανος, η καριέρα μου. Και αυτό το βραβείο μου προσφέρθηκε για την καριέρα μου και τίποτα άλλο»…

Το βραβείο, για την ιστορία, παρέλαβε από τα χέρια της Ανούσκα, της κόρης που απέκτησε με την Ροζαλί βαν Μπρίμεν.

Είναι το μόνο του παιδί που του μιλάει εξάλλου.