Υπερ αναπαύσεως: το Σώμα μιας άλλης Ελλάδας αποκαλύπτεται απόψε στις Νύχτες Πρεμιέρας

Όλα ξεκινούν κάθε χρόνο, στις 31 Ιουλίου. Τότε η Ειρήνη και οι υπόλοιποι εναπομείναντες "δεκαπεντάριδες" επιστρέφουν στα κελιά της Μονής της Κοίμησης, στο νότιο άκρο της Θηρασιάς και για δύο βδομάδες προσεύχονται υπέρ αναπαύσεως των αγαπημένων τους ενώ παράλληλα προετοιμάζουν τη Μονή για την γιορτή του Δεκαπενταύγουστου. Στο ενδιάμεσο αναπολούν το παρελθόν αγναντεύοντας την τουριστική κίνηση στον κόλπο της Σαντορίνης.

Μιλήσαμε με τον Μαυροειδή για το project που τον έφερε, απρόσμενα, αντιμέτωπο με τη δική του κοσμοθεωρία. "Βρισκόμουν στη Θηρασιά με αφορμή μια άλλη δουλειά όταν επισκέφθηκα τη Μονή της Κοίμησης αρχές Αυγούστου. Η Μονή είναι ανενεργή όλο τον χρόνο αλλά κάθε 31 Ιουλίου μετακομίζουν στα κελιά της πιστοί που έχουν κάνει τάμα στην Παναγία" λέει ο Μαυροειδής.

"Οι επονομαζόμενοι 'δεκαπεντάριδες' μένουν στα κελιά μέχρι τις 15 Αυγούστου, προετοιμάζοντας τη Μονή για τη γιορτή της Κοίμησης. Μαγεύτηκα από τη φωτογένεια του μέρους αλλά και τον σουρεαλισμό αυτής της εφήμερης κοινότητας κι έτσι αποφάσισα να επιστρέψω με την Ζωή Μαντά, τη φωτογράφο της ταινίας. Από εκεί και πέρα ξεκίνησε ένα δημιουργικό ταξίδι πολύ πιο περιπετειώδες απ’ όσο μπορούσα να φανταστώ στην αρχή" συνεχίζει.

Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση που κλήθηκες να αντιμετωπίσεις;

Η διαχείριση του θέματος, τόσο στο γύρισμα όσο και στο μοντάζ. Η πίστη, η θρησκεία, η εκκλησία, είναι πολύ φορτισμένες και αλληλεπικαλυπτόμενες έννοιες για τις οποίες οι περισσότεροι έχουμε ακλόνητες πεποιθήσεις.

Το να ασκήσουμε μια κριτική στον συντηρητισμό ή την υποκρισία που υπάρχει σε μια θρησκευόμενη κοινότητα θα ήταν το μόνο εύκολο και σίγουρα, το μόνο που δεν μας ενδιέφερε. Αυτό που εμάς μας ιντρίγκαρε ήταν το να γνωρίσουμε τους ανθρώπους αυτούς και να βουτήξουμε στον μικρόκοσμο του "Δεκαπέντε" που θύμιζε τόσο ταξίδι στο χρόνο. Αργά ή γρήγορα όμως έπρεπε να πάρουμε και μια θέση για όλα τα παραπάνω.

Σε τι αναφέρεται ο τίτλος;

Το σώμα του τίτλου της ταινίας έχει τρεις υποστάσεις: το ιδεατό σώμα της Παναγίας, το ερημωμένο "σώμα" της πάλαι ποτέ αγροτικής Θηρασιάς του οποίου την γονιμότητα αναπολούν οι δεκαπεντίστρες και φυσικά το φθαρτό σώμα των γυναικών αυτών.

Η καταγραφή των σωμάτων με πολύ κοντινά πλάνα υπήρξε μια σταθερά στον τρόπο κινηματογράφησης. Τα σώματα έχουν μια δική τους αλήθεια να αφηγηθούν. Από εκεί και πέρα είναι και ζήτημα του δέκτη. Το ίδιο κοντινό σε μια γυναικεία γάμπα μπορεί να θεωρηθεί ένα αδιάκριτο βλέμμα ή ένα τρυφερό χάδι.

Πες μας μια ιστορία από τα γυρίσματα, ένα πρόσωπο που σου έμεινε περισσότερο καθώς ο χρόνος περνάει, μια στιγμή που υπερβαίνει τις άλλες.

Κάθε πρωί ξυπνάγαμε πριν την αυγή με τη Ζωή. Φτάναμε στη Μονή γύρω στις έξι και μισή, με το πρώτο φως της μέρας. Στην Σαντορίνη ακόμη λάμπανε μερικά φώτα αλλά η καλντέρα είχε φωτιστεί. Σιγά σιγά, ένας-ένας οι δεκαπεντάριδες βγαίνανε από τα κελιά, μας καλημερίζανε και κατευθύνονταν στην εκκλησία για τον όρθρο. Η δροσιά και η γαλήνη αυτής της πρωινής ρουτίνας είχε κάτι το μαγευτικό.

Ποιο το μάθημα ζωής που κουβάλησες μετά τη συνάντηση με τους ήρωες σου;

Το βλέμμα πάνω στον άλλον είναι πάντα φορτισμένο με την υποκειμενικότητα του παρατηρητή. Ως εκ τούτου, είναι ταυτόχρονα ένα βλέμμα προς τον ίδιο σου τον εαυτό. Κι όσο πιο "ξένος" είναι ο άλλος, τόσο πιο γλαφυρή γίνεται η υποκειμενικότητα. Αυτό που πιο πολύ με συγκίνησε ήταν η συνειδητοποίηση ότι πίσω από όλες τις ιδεολογικές και πολιτισμικές διαφορές που με χωρίζουν από τις πρωταγωνίστριες της ταινίας υπάρχουν ανθρώπινες πυρηνικές ανάγκες που είναι απόλυτα οικείες.

Ανάγκες όπως η καταξίωση, η αποδοχή, η εξιλέωση. Αυτό που αλλάζει είναι η κοσμοθεωρία που τις επενδύει. Μέσα από την ταινία, κατέληξα να αναρωτηθώ πόσο συμπαγής και συνεκτική είναι η δική μου κοσμοθεωρία.

Από τη μία η κοσμοπολίτικη Σαντορίνη μιας αδυσώπητης τουριστικής ανάπτυξης και από την άλλη η ασκητική Θηρασιά της προσευχής και της αναπόλησης. Tο πορτρέτο μιας Ελλάδας του χθες και του τώρα;

Η γειτνίαση της Θηρασιάς με τη Σαντορίνη αποτελεί ένα απίστευτο παράδοξο. Η Θηρασιά θυμίζει ελληνική επαρχία της δεκαετίας του ’80. Η σχέση της με τη Σαντορίνη μου θύμισε πολλές φορές τη σχέση Ελλάδας Ευρώπης. Από τη μια υπάρχει μια ζήλεια κι ένας πόθος για την ανάπτυξη της Σαντορίνης, από την άλλη μια περηφάνια για τις αξίες που διαφυλάσσει η μη ανεπτυγμένη Θηρασιά. Αυτό φαίνεται και στον δημόσιο λόγο.

Ανάλογα με τα συμφραζόμενα η λέξη Σαντορίνη (Ευρώπη) άλλοτε συμπεριλαμβάνει την Θηρασιά (Ελλάδα) κι άλλοτε την αποκλείει. Αντίστοιχα το "ήσυχος τόπος" που όλοι οι ντόπιοι αποδίδουν στη Θηρασιά άλλοτε συμβολίζει την γαλήνη και άλλοτε την ερήμωση. Οι αντίστροφες πορείες των δύο δίδυμων νησιών συνθέτουν μια παραβολή για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Ποια τα επαγγελματικά πλάνα σου για το μέλλον;

Αυτή τη στιγμή ολοκληρώνω το μοντάζ της δεύτερης μεγάλου μήκους μυθοπλασίας με τίτλο "Απόστρατος".

Ο Ζαχαρίας Μαυροειδής σπούδασε αρχιτεκτονική στο ΑΠΘ, κινηματογράφο στην Αθήνα και σενάριο στην EICTV της Κούβας. Συμμετείχε στα Berlinale και Sarajevo Talent Campus. Διδάσκει σενάριο στην SAE Athens. Έχει γράψει το μυθιστόρημα Εφτά Ψυχές στο Στόμα. Το "Στο Σώμα της" είναι το δεύτερο ντοκιμαντέρ του μετά το "Φυλές της Αθήνας: Συρία" του 2010.

Το "Στο Σώμα της" κάνει την αθηναϊκή του πρεμιέρα στις Νύχτες Πρεμιέρας την Παρασκευή 21/9, στις 19.00 στην αίθουσα Δαναός 2.