Καζαντζάκης: στην avant-premiere της ταινίας αποθεώθηκε η κρητική ψυχή

Η ταινία του Σμαραγδή για τον μεγάλο Κρήτα στοχαστή και συγγραφέα Νίκο Καζαντζάκη "αποθεώθηκε" από το κοινό της Κρήτης που "βάφτισε" το κινηματογραφικό εγχείρημα μια εβδομάδα πριν την επίσημη έναρξη προβολής της ταινίας στους κινηματογράφους όλης της χώρας.

Ενθουσιασμός, υπερηφάνεια, μαγεία και λύτρωση είναι τα συναισθήματα που ένιωσαν οι θεατές μετά την προβολή και έσπευσαν να αγκαλιάσουν το σκηνοθέτη και την ηθοποιό Μαρίνα Καλογήρου, με δάκρυα στα μάτια από τη συγκίνηση.

Η ταινία ξεκινά από την Κρήτη για να 'βαπτιστεί΄, να πάρει τις ευλογίες του κοινού, και να ευλογηθώ και εγώ ο ίδιος" αναφέρει συγκινημένος ο Γιάννης Σμαραγδής που μαζί με ηθοποιούς και συντελεστές έδωσαν το "παρών" στην avant-premiere της ταινίας με την προσέλευση του κόσμου στην προβολή να ξεπέρασε κάθε προσδοκία γεγονός αναγκάζοντας τους υπευθύνους του κινηματογράφου Talos Odeon να ανοίξουν δύο επιπλέον αίθουσες για να γίνει η παράλληλη προβολή της ταινίας.

Η βραδιά εξελίχθηκε σε μια "απογειωτική τελετουργία" με τη συνοδεία του ανωγειανού συγκροτήματος κρητικών χορών από τον Ψηλορείτη -το οποίο εμφανίστηκε και στην ταινία- μέλη του οποίου χόρεψαν τον αρχαίο τελετουργικό χορό των Κουρητών πριν από την προβολή της ταινίας και δέχθηκαν θύελλα χειροκροτημάτων.

Μια φιλόδοξη παραγωγή

Στη νέα ταινία του Γιάννη Σμαραγδή τον κεντρικό χαρακτήρα Νίκο Καζαντζάκη υποδύεται με ιδιοφυή τρόπο ο Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος και η σπουδαία Μαρίνα Καλογήρου τη σύντροφό του Ελένη. Ο οκτάχρονος Αλέξανδρος Καμπαξής είναι ο Νίκος Καζαντζάκης σε μικρή ηλικία, ενώ ο Στέφανος Ληναίος υποδύεται τον συγγραφέα σε ώριμη ηλικία.

Ένα πλήθος εκλεκτών ηθοποιών πλαισιώνουν τους πρωταγωνιστές. Ο Αργύρης Ξάφης υποδύεται τον πατέρα του Καζαντζάκη και η Μαρία Σκουλά τη μητέρα του. Τον Άγγελο Σικελιανό ενσαρκώνει ο Νίκος Καρδώνης, την σύζυγό του Εύα η Αμαλία Αρσένη, την Ίτκα η Γιούλικα Σκαφιδά, τον Ζιλ Ντασέν ο Αλέξανδρος Κολλάτος, τη Μελίνα Μερκούρη η Ζέτα Δούκα, το Δρ. Χαϊλμάγιερ ο Adrian Frieling, στο ρόλο της «Καλής Μάγισσας» η Anthoula Katsimatides και στο ρόλο του Δρ. Στέκελ, μια εμφάνιση έκπληξη από τον Νίκο Μαρινάκο. Άλλοι ηθοποιοί που παίρνουν μέρος στην ταινία είναι η Όλγα Δαμάνη και η Έρση Μαλικένζου, ο Πάνος Σκουρολιάκος, ο Τάκης Παπαματθαίου, ο Μιχαήλ Ανδρουλιδάκης στο ρόλο του El Greco, συμμετέχει ο Λουδοβίκος των Ανωγείων ενώ το ρόλο του Γιώργη Ζορμπά ερμηνεύει ο Θοδωρής Αθερίδης, και βεβαίως, τον Ηγούμενο της Μονής Σινά υποδύεται ο Στάθης Ψάλτης.

Οι βασικοί συντελεστές της ταινίας είναι ο σκηνοθέτης/σεναριογράφος Γιάννης Σμαραγδής, η παραγωγός Ελένη Σμαραγδή, ο Γάλλος συμπαραγωγός Vincent Michaud, ο διευθυντής φωτογραφίας Άρις Σταύρου, ο μουσικοσυνθέτης Μίνως Μάτσας, ο ενδυματολόγος/σκηνογράφος Γιώργος Πάτσας, η μοντέζ Στέλλα Φιλιπποπούλου, ο ηχολήπτης Άρης Αθανασόπουλος.

"Μια Φλόγα είναι η ψυχή του ανθρώπου"

Με αφορμή την ψυχή της νύχτας παραθέτουμε απόσπασμα από το αριστούργημα της λογοτεχνίας και του στοχασμού του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη, "Ασκητική". Εδώ ο Καζαντζάκης της Κρήτης, των Ελλήνων, της Γαλλίας και του πνευματικού κόσμου όλων γράφει για την Ψυχή:

"Μια Φλόγα είναι η ψυχή του ανθρώπου· ένα πύρινο πουλί, πηδάει από κλαρί σε κλαρί, από κεφάλι σε κεφάλι, και φωνάζει: ΄Δεν μπορώ να σταθώ, δεν μπορώ να καώ, κανένας δεν μπορεί να με σβήσει!'

Δέντρο φωτιά γίνεται ολομεμιάς το Σύμπαντο. Ανάμεσα από τους καπνούς κι από τις φλόγες, αναπαμένος στην κορυφή της πυρκαγιάς, κρατώ αμόλευτο, δροσερό, γαλήνιο, τον καρπό της φωτιάς, το Φως.

Από την αψηλή τούτη κορυφή κοιτάζω την κόκκινη γραμμή που ανηφορίζει· τρεμάμενο αίματερό φωσφόρισμα, που σούρνεται σαν έντομο ερωτεμένο μέσα από τους αποβροχάρικους γύρους του μυαλού μου.

Εγώ, ράτσα, άνθρωποι, γης, θεωρία και πράξη, Θεός, φαντάσματα από χώμα και μυαλό, καλά για τις απλοϊκές καρδιές που φοβούνται, καλά για τις ανεμογγάστρωτες ψυχές που θαρρούν πως γεννούνε.

Από πού ερχόμαστε; Πού πηγαίνουμε; Τί νόημα έχει τούτη η ζωή; φωνάζουν οι καρδιές, ρωτούν οι κεφαλές, χτυπώντας το χάος.

Και μια φωτιά μέσα μου κίνησε ν’ απαντήσει. Θα ’ρθει μια μέρα, σίγουρα, η φωτιά να καθαρίσει τη γης. Θα ’ρθει μια μέρα, σίγουρα, η φωτιά να εξαφανίσει τη γης. Αυτή είναι η Δευτέρα Παρουσία.

Μια γλώσσα πύρινη είναι η ψυχή κι αγλείφει και μάχεται να πυρπολήσει τον κατασκότεινο όγκο του κόσμου. Μια μέρα όλο το Σύμπαντο θα γίνει πυρκαγιά.

Η φωτιά είναι η πρώτη κι η στερνή προσωπίδα του Θεού μου. Ανάμεσα σε δυο μεγάλες πυρές χορεύουμε και κλαίμε.

Λαμποκοπούν, αντηλαρίζουν οι στοχασμοι και τα κορμιά μας. Γαλήνιος στέκουμαι ανάμεσα στις δυο πυρές κι είναι τα φρένα μου ακίνητα μέσα στον ίλιγγο και λέω:

Πολύ μικρός είναι ο καιρός, πολύ στενός είναι ο τόπος ανάμεσα στις δυο πυρές, πολύ οκνός είναι ο ρυθμός ετούτος της ζωής· δεν έχω καιρό, δεν έχω τόπο να χορέψω! Βιάζουμαι!

Κι ολομεμιάς ο ρυθμός της γης γίνεται ίλιγγος, ο χρόνος εξαφανίζεται, η στιγμή στροβιλίζεται, γίνεται αιωνιότητα, το κάθε σημείο — θες έντομο, θες άστρο, θες Ιδέα· γίνεται χορός.

Ήταν φυλακή, κι η φυλακή συντρίβεται κι οι φοβερές δυνάμες μέσα λευτερώνουνται και το σημείο δεν υπάρχει πια!

Ο ανώτατος αυτός βαθμός της άσκησης λέγεται: Σιγή. Όχι γιατί το περιεχόμενο είναι η ακρότατη άφραστη απελπισία για η ακρότατη άφραστη χαρά κι ελπίδα. Μήτε γιατί είναι η ακρότατη γνώση, που δεν καταδέχεται να μιλήσει, για η ακρότατη άγνοια, που δεν μπορεί.

Σιγή θα πει: Καθένας, αφού τελέψει τη θητεία του σε όλους τους άθλους, φτάνει πια στην ανώτατη κορφή της προσπάθειας· πέρα από κάθε άθλο, δεν αγωνίζεται, δε φωνάζει· ωριμάζει αλάκερος σιωπηλά, ακατάλυτα, αιώνια με το Σύμπαντο.

Αρμοδέθηκε πια, σοφίλιασε με την άβυσσο, όπως ο σπόρος του αντρός με το σπλάχνο της γυναίκας.

Είναι πια η άβυσσο η γυναίκα του και τη δουλεύει, ανοίγει, τρώει τα σωθικά της, μετουσιώνει το αίμα της, γελάει, κλαίει, ανεβαίνει, κατεβαίνει μαζί της, δεν την αφήνει!

Πώς μπορείς να φτάσεις στο σπλάχνο της άβυσσος και να την καρπίσεις; Αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί, δεν μπορεί να στριμωχτεί σε λόγια, να υποταχτεί σε νόμους· καθένας έχει και τη λύτρωση τη δική του, απόλυτα ελεύτερος.

Διδασκαλία δεν υπάρχει, δεν υπάρχει Λυτρωτής που ν’ ανοίξει δρόμο. Δρόμος ν’ ανοιχτεί δεν υπάρχει.

Καθένας, ανεβαίνοντας απάνω από τη δική του κεφαλή, ξεφεύγει από το μικρό, όλο απορίες μυαλό του.

Μέσα στη βαθιά Σιγή, όρθιος, άφοβος, πονώντας και παίζοντας, ανεβαίνοντας ακατάπαυτα από κορυφή σε κορυφή, ξέροντας πως το ύψος δεν έχει τελειωμό, τραγουδά, κρεμάμενος στην άβυσσο, το μαγικό τούτο περήφανο ξόρκι:

ΠΙΣΤΕΥΩ Σ΄ ΕΝΑ ΘΕΟ, ΑΚΡΙΤΑ, ΔΙΓΕΝΗ, ΣΤΡΑΤΕΥΟΜΕΝΟ, ΠΑΣΧΟΝΤΑ, ΜΕΓΑΛΟΔΥΝΑΜΟ, ΟΧΙ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟ, ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ ΣΤ΄ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΦΩΤΕΙΝΕΣ ΔΥΝΑΜΕΣ, ΤΙΣ ΟΡΑΤΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΟΡΑΤΕΣ.

ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤ΄ ΑΝΑΡΙΘΜΗΤΑ, ΕΦΗΜΕΡΑ ΠΡΟΣΩΠΕΙΑ ΠΟΥ ΠΗΡΕ Ο ΘΕΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΙΩΝΕΣ ΚΑΙ ΞΕΚΡΙΝΩ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΑΥΤΗ ΡΟΗ ΤΟΥ ΤΗΝ ΑΚΑΤΑΛΥΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ.

ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΟΝ ΑΓΡΥΠΝΟ ΒΑΡΥΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΔΑΜΑΖΕΙ ΚΑΙ ΚΑΡΠΙΖΕΙ ΤΗΝ ΥΛΗ· ΤΗ ΖΩΟΔΟΧΑ ΠΗΓΗ ΦΥΤΩΝ, ΖΩΩΝ ΚΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ.

ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ΤΟ ΧΩΜΑΤΕΝΙΟ ΑΛΩΝΙ, ΟΠΟΥ ΜΕΡΑ ΚΑΙ ΝΥΧΤΑ ΠΑΛΕΥΕΙ Ο ΑΚΡΙΤΑΣ ΜΕ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ.

~ Νίκος Καζαντζάκης, Απόσπασμα από την “Ασκητική”.

Την διανομή της ταινίας για την Ελλάδα και την Κύπρο έχει αναλάβει η ελληνική εταιρεία διανομής Audio Visual S.A..