Σοφοκλής, Ευριπίδης & έρωτας: Οι εμπνεύσεις του Σαμ Σέπαρντ (vid)

"Παρότι προτιμούσε γενικά να κρατά χωριστά τις δύο αυτές ιδιότητες, του συγγραφέα και του ηθοποιού, λαμπρό παράδειγμα αυτού του "παντρέματος" ήταν η ταινία του Ρόμπερτ 'Αλτμαντ "Fool for Love" (1985), το σενάριο της οποίας ο Σέπαρντ είχε διασκευάσει από το ομώνυμο διήγημά του που είχε προταθεί για βραβείο Πούλιτζερ, και στην οποία είχε πρωταγωνιστικό ρόλο μαζί με την Κιμ Μπέισινγκερ.

Τα ρηξικέλευθα έργα του, όπως το "Θαμμένο Παιδί" (1979) και το "True West" (1980), δεν έλεγαν τίποτα πριν στο αμερικανικό θέατρο: οι χαρακτήρες του, οι απογοητευμένοι, βίαια μαύρα πρόβατα μέσα στους κόλπους της οικογένειας, είχαν την άγρια διαύγεια εκείνων που από καιρό αγνοούνται. Αρχικά δίνουν την εντύπωση ότι αγωνίζονται να γκρεμίσουν κάτι, σταδιακά όμως αρχίζουν να επιδίδονται σε διανοητικούς "φαύλους κύκλους" και στη συνέχεια σε χειμαρρώδεις μονολόγους.

Ως ηθοποιός όμως του κινηματογράφου είχε το κλασικό καλούπι του Χόλιγουντ: άγρια ομορφιά και βαθιά βραχνή φωνή. Γιος πιλότου βομβαρδιστικών αεροπλάνων στην αρχή της καριέρας του ο Σέπαρντ ενσάρκωνε συχνά ρόλους στρατιωτικών. Ωστόσο, έχοντας ολοκληρώσει 44 έργα, περισσότερα από όσα έγραψε ο Σαίξπηρ, αρεσκόταν να δίνει την εντύπωση ότι η γραφή του ήταν ενστικτώδης, ακόμα και περιστασιακή.

Έγραψε παραγωγικά και γρήγορα. Ενώ ορισμένοι συγγραφείς γράφουν μόνο με ένα συγκεκριμένο στιλό ή σε ένα ακριβή τύπο χαρτιού, ο Σέπαρντ ισχυριζόταν με ιδιαίτερη ευχαρίστηση ότι το αγαπημένο μέρος για να γράφει είναι το γόνατό του ενώ διασχίζει με το φορτηγάκι του την έρημο, αν και, ίσως για να καθησυχάσει για την ασφάλεια της οδήγησής του, έλεγε ότι συνέθετε τους διαλόγους μόνο όταν περίμενε στο κόκκινο φανάρι.

Ο Σέπαρντ προσήλκυσε για πρώτη φορά την προσοχή το 1971 στην πρεμιέρα του "Cowboy Mouth", το οποίο είχε γράψει από κοινού με την τότε αγαπημένη του, τη ροκ σταρ Πάτι Σμιθ, η οποία έπαιζε δίπλα του, καθώς είχαν τους κεντρικούς ρόλους των δύο μουσικών.

Επίσης η Πάτι Σμιθ έγραψε τον πρόλογο της νουβέλας "The One Inside" του Σέπαρντ, η οποία εκδόθηκε τον Φεβρουάριο.

Στην εισαγωγή διακρίνουμε τη διορατική άποψη ότι ο επαναλαμβανόμενος αρσενικός χαρακτήρας στο έργο του ήταν ενδεχομένως αυτοβιογραφικός, 'ο μοναχικός που δεν ήθελε να είναι μόνος". Η Πάτι Σμιθ υπήρξε μία από τις δύο βασικές μούσες του Σέπαρντ. Η άλλη ήταν η γνωστή ηθοποιός Τζέσικα Λανγκ με την οποία έζησε πάνω από 25 χρόνια και απέκτησαν δύο παιδιά.

Aρχαίο δράμα made in USA

Ως θεατρικός συγγραφέας ο Σέπαρντ ακολούθησε τα χνάρια των μεγάλων των προηγούμενων γενεών- Ευγένιος Ο' Νηλ, Τένεσι Ουίλιαμς και Αρθουρ Μίλερ -"μεταφέροντας" τα θέματα και τις καταστάσεις από τις ελληνικές τραγωδίες στην Αμερική του 20ου αιώνα: στο "Θαμμένο Παιδί" (1978) για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ, βλέπουμε τη μοίρα ενός πτώματος την επομένη του πολέμου, εν μέρει μία διατλαντική "απόδοση" της Αντιγόνης.

Εκτός όμως από το θέατρο του Σοφοκλή και του Ευριπίδη, η μεγάλη λογοτεχνική επιρροή στη γραφή του Σέπαρντ ήταν η δυτική, καθώς είχε περάσει σημαντικές περιόδους της ζωής του ως παιδί και ως ενήλικας στην έρημο στο νοτιοδυτικό τμήμα της Αμερικής.

Οι ανδρικοί χαρακτήρες στα έργα του είναι συχνά φυγάδες και μαύρα πρόβατα, πραγματικοί ή φανταστικοί καουμπόηδες ενώ, τόσο στο "True West" (1980), όσο και στο "Fool For Love" η πλοκή διαδραματίζεται στην άκρη της ερήμου.

Κυρίαρχο θέμα στα έργα του αποτέλεσε η δυσκολία δύο γενεών αμερικανών στρατιωτών --από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και το Βιετνάμ-- να προσαρμοσθούν στην ειρηνική αμερικανική ζωή. Το "Ένα ψέμα του μυαλού" ξεκινά με μία σχεδόν δολοφονική πράξη ενδοοικογενειακής βίας, ενώ αγαπημένο επίσης θέμα στα έργα του είναι η επιστροφή στην πατρίδα, η επανένωση και οι σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας.

Οι χαρακτήρες του συχνά δίνουν μάχη με τον αλκοολισμό, κάτι που το γνωρίζει από προσωπική εμπειρία καθώς όπως είχε δηλώσει παλαιότερα σε συνέντευξή του στο έντυπο Paris Review, ήταν πολύ δύσκολο να βρει κάποιος ένα νηφάλιο αρσενικό σε όλη του την οικογένεια.

Τα πρώτα χρόνια της καριέρας του ο Σέπαρντ έζησε στο Λονδίνο, γεγονός που ίσως να τον βοήθησε στη διαμόρφωση των θεατρικών του έργων τα οποία έγιναν εξίσου σεβαστά στο αυστηρό βρετανικό θεατρικό κοινό, όσο και στη πατρίδα του. Το λογοτεχνικό πάντρεμα του ευρωπαϊκού και αμερικανικού στυλ γραψίματός του φαίνεται καθαρά στον τίτλο του "Παρίσι-Τέξας", την ταινία που συνέγραψε το 1984 με τον γερμανό σκηνοθέτη Βιμ Βέντερς.

Η μεγάλη επιστροφή πέρυσι στη βρετανική σκηνή του "Θαμμένου Παιδιού" με πρωταγωνιστή τον Εντ Χάρις, την οποία σύντομα ακολούθησε μία νέα εντυπωσιακή παράσταση του "Ένα ψέμα του μυαλού" καταδεικνύει ότι στη Βρετανία ο Σέπαρντ έχει τη φήμη ενός μεγάλου συγγραφέα.

Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού στέκεται ως ένας από τους ελάχιστους που κατέκτησαν τη Νέα Υόρκη με τη ιδιότητα του θεατρικού συγγραφέα και το Χόλιγουντ ως σταρ του κινηματογράφου" καταλήγει η The Guardian.