Μπάρμπαρα Χέντρικς: Η άπατρις λυρική ντίβα με τους πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη

Η κόρη Μεθοδιστή ιερέα που μεγάλωσε στη διαιρεμένη, λόγω φυλετικών διακρίσεων, Πολιτεία του Άρκανσο (Arkansas), βιώνοντας από μικρή ηλικία τις εμπειρίες που είχαν οι έγχρωμοι κάτοικοι του αμερικανικού Νότου ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας έχει κάνει την Ευρώπη δεύτερη ήπειρο στη ζωή της από το 1977.

Η Χέντρικς που διαθέτει τη σουηδική και την ελβετική υπηκοότητα είναι μια σπουδαία γυναίκα και το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης μας δίνει αφορμή να την ανακαλύψουμε, να την ακούσουμε, να τη νιώσουμε και να την εκτιμήσουμε για την ακτιβιστική δράση που συνοδεύει ιδανικά το λυρικό της ταλέντο.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα μετά το καλοκαίρι του 2016 όταν ως επικεφαλής αντιπροσωπείας του ΟΗΕ, μετέβη στο Κέντρο Μετεγκατάστασης Διαβατών Θεσσαλονίκης, όπου συνάντησε πρόσφυγες και μετανάστες από τη Συρία, το Ιράκ και το Αφγανιστάν αλλά και επισκέφθηκε το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, όπου απηύθυνε χαιρετισμό και τραγούδησε για λίγα λεπτά ενώπιον του κοινού που παρακολούθησε τη συναυλία αλληλεγγύης υπέρ των προσφύγων στη συναυλία του Ιουνίου που διοργάνωσε ο ΟΜΜΘ, η Χέντρικς έστειλε μήνυμα αλληλεγγύης στη συνέντευξη τύπου πριν τη μεγάλη διεθνή πρεμιέρα της Κυριακής.

Ακτιβισμός, τέχνη, λυρισμός, άνθρωπος

Στις 9 Απριλίου η ντίβα της όπερας ενώνει τα κρυστάλλινα ηχοχρώματα της με τις φωνές 20 παιδιών από τη Συρία και το Ιράκ, που ενώνονται με αυτές άλλων 500 παιδιών και νέων από την Ελλάδα στον επίλογο του 7ου Φεστιβάλ Παιδικών – Νεανικών Χορωδιών, το οποίο διοργανώνει το Μέγαρο Μουσικής.

Λίγο πριν τη διεθνή πρεμιέρα του έργου του διεθνούς φήμης πιανίστα και συνθέτη Γιώργου – Εμμανουήλ Λαζαρίδη “Δέησις” το οποίο παρουσιάζεται στην ενορχηστρωμένη μορφή του σε πρώτη εκτέλεση αυτή την Κυριακή στις 17.00, στην Αίθουσα Φίλων Μουσικής (κτήριο Μ1) με περισσότερους από 700 χορωδούς, μουσικούς και σολίστ η διάσημη Αφροαμερικανή σοπράνο μίλησε για την Ευρώπη, την αλληλεγγύη και την ανάγκη να φερθούμε ως άνθρωποι, όχι γρανάζια.

“Οι Ευρωπαίοι πολίτες φοβούνται λιγότερο τους πρόσφυγες απ΄ ό, τι οι πολιτικοί της ΕΕ” είπε από τη Θεσσαλονίκη η διεθνούς φήμης σοπράνο και υπέρμαχη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Μπάρμπαρα Χέντρικς, επικαλούμενη πρόσφατη έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας, αλλά και τις εμπειρίες της από σειρά επαφών με κυβερνητικούς αξιωματούχους της ΕΕ και κατοίκους διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών.

Η ντίβα της όπερας, η οποία συνδυάζει επί 30 και πλέον έτη με αδιαίρετο τρόπο την καλλιτεχνική και την ακτιβιστική δράση, υπενθύμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να επιδείξει αλληλεγγύη προς εκείνα τα κράτη – μέλη, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, που “βρίσκονται στην πρώτη γραμμή εισόδου των πληγωμένων οικογενειών από τη Συρία και το Ιράκ”.

Στην Ελλάδα, όπως είπε, παραμένουν σήμερα περί τους 46.000 πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους αναμένουν από τις αρχές της ΕΕ να πράξουν ό,τι έχουν υποσχεθεί και να διεκπεραιώσουν τη μετεγκατάστασή τους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

“Ενδιαμέσως, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προσπαθεί να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης όσων παραμένουν ακόμη εδώ και να εξασφαλίσει διαμερίσματα για την παραμονή τους” σημείωσε η Χέντρικς. “Για την Ευρώπη η διαχείριση 46.000 προσφύγων δεν συνιστά κρίση. Οφείλουμε όλοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας ως Ευρωπαίοι πολίτες, αλλά επίσης και ως μέλη της οικογένειας της ανθρωπότητας” τόνισε η κορυφαία ερμηνεύτρια της κλασικής μουσικής, η οποία είναι ταυτοχρόνως Επίτιμη Ισόβια Πρέσβειρα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNCHR).

“Η ψυχή μου ένιωσε μεγάλη συγκίνηση, όταν πριν από δύο χρόνια είδα τις αντιδράσεις των Ευρωπαίων πολιτών, ακόμη και σ΄ αυτές τις χώρες – μέλη της ΕΕ που επιδίωκαν να υψώσουν εμπόδια έναντι των προσφύγων. Αυτοί οι πολίτες έτειναν χείρα βοηθείας προς τις γυναίκες και τα παιδιά των προσφύγων – και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό” τόνισε.

Αξιοποιώντας την ευκαιρία της δημόσιας παρουσίας της στη Θεσσαλονίκη η λυρική ντίβα υπενθύμισε κάποια από όλα όσα είπε στην πρόσφατη ομιλίας της στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 21 Μαρτίου 2017, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 60 ετών από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης.

Ζήτησα από τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να θυμηθούν τις αξίες αυτής της σπουδαίας Ένωσης, η οποία ιδρύθηκε στο όνομα της ειρήνης. Όταν ιδρύθηκε η ΕΕ, αποφασίσαμε πως δε θέλουμε να επαναληφθούν οι φρικαλεότητες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποφασίσαμε πως θα προσπαθήσουμε να ζήσουμε εν ειρήνη και βασιζόμενοι στο σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων. Έχουμε την τάση να ξεχνάμε τις ρίζες μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε σύμφωνα με τις αξίες της ελευθερίας και της ειρήνης – και δεν πρέπει να το λησμονούμε αυτό. Εμείς, ως Ευρωπαίοι πολίτες, έχουμε το καθήκον να εξασκούμε πίεση στους αξιωματούχους και τους πολιτικούς, ώστε να εργαστούν για εμάς, για τις κοινές αξίες μας”.

Επιπλέον η διεθνούς φήμης σοπράνο ανέφερε ότι ζήτησε από όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ να επιδείξουν αλληλεγγύη προς τις χώρες που συνορεύουν με τη Συρία, όπως ο Λίβανος, ο οποίος έχει πληθυσμό 4 εκατ. ατόμων, αλλά έχει υποδεχθεί περίπου 1, 5 εκατ. πρόσφυγες, εκ των οποίων 500.000 είναι Παλαιστίνιοι.

“Η ελευθερία είναι μέσα μας, τα παιδιά είναι το μέλλον”

“Η αλληλεγγύη είναι κάτι που διαχέεται και πρέπει να διαδίδεται. Αυτή είναι λοιπόν η ελπίδα! Η ελευθερία δεν είναι κάτι δεδομένο. Κατακτιέται, αλλά η κατάκτησή της απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση. Η ελευθερία δεν είναι κάτι που σου προσφέρει κάποιος άλλος. Είναι κάτι που έχεις μέσα σου. Για παράδειγμα, ο Νέλσον Μαντέλα παρέμενε φυλακισμένος για 26 χρόνια, αλλά εντός του ήταν πάντα ελεύθερος" είπε.

"Και οι πρόσφυγες, αυτοί οι άνθρωποι που ξεριζώνονται από τις εστίες τους, είναι ελεύθεροι, αλλά τρέπονται σε φυγή. Είναι άνθρωποι σαν εμάς. Κάποιοι είναι καλοί, κάποιοι όχι. Κάποιοι έχουν χιούμορ, κάποιοι δεν έχουν. Είναι άνθρωποι με όλη τη σημασία της λέξης. Οι πρόσφυγες είναι ακριβώς όπως εμείς. Και η ελευθερία είναι βεβαίως στάση ζωής”.

“Αγαπούσα πάντοτε τα παιδιά από την περίοδο που ήμουν και εγώ παιδί. Πιστεύω ότι τα παιδιά βρίσκονται πολύ κοντά σε κάτι που θεωρείται ιερό. Επιπλέον, μου αρέσει να τραγουδώ με χορωδίες. Τα παιδιά μας είναι το μέλλον. Για να μπορέσουμε να τραγουδήσουμε όλοι μαζί, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί προς τους άλλους, πρέπει να ακούμε τους άλλους. Αυτό συνιστά ένα εξαιρετικά σημαντικό μάθημα ζωής. Δεν μπορείς να βγεις στη σκηνή και να τραγουδήσεις μόνος σου. Επιβάλλεται να εργαστείς με το συνθέτη και να ακούς. Συνεπώς, η ευκαιρία να τραγουδήσω με παιδιά και χορωδίες μου φάνηκε πως ήταν υπέροχη. Γι΄ αυτό ανταποκρίθηκα στην πρόσκληση και ήρθα στη Θεσσαλονίκη” τόνισε η σοπράνο που δηλώνει ότι πιστεύει στα θαύματα. “Κάθε μέρα πιστεύω σε θαύματα που μπορούν να γίνουν” τόνισε η γυναίκα που κάποτε ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν συνέκρινε με τη Μαρία Κάλλας.

“Με εμπνέει η Μαρία Κάλλας”

“Δεν μπορώ να συγκρίνω τον εαυτό μου με τη Μαρία Κάλλας” σχολίασε η ίδια. “Ήταν μία μοναδική ερμηνεύτρια. Κανείς δεν μπορεί να φτάσει στο σημείο να είναι όπως εκείνη ή να προσπαθήσει να της μοιάσει. Ωστόσο, η Μαρία Κάλλας αποτελεί για μένα πηγή έμπνευσης. Φοιτήσαμε μαζί στο Juilliard School of Music της Νέας Υόρκης, σε εξειδικευμένο σεμινάριο, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά η προσέγγισή μας ήταν τελείως διαφορετική. Έλεγε ότι στην πραγματικότητα δεν της άρεσε ο Μότσαρτ, αλλά πιστεύω ότι κατ΄ ουσίαν δεν ήταν σε θέση να κατανοήσει τον Μότσαρτ και τη μουσική του. Για μένα ο Μότσαρτ αποτελεί το σταθερό σύντροφο των μουσικών προτιμήσεών μου κατά τα τελευταία 30 χρόνια”.

“Πιστεύω ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν εννοούσε ότι το κοινό σημείο με τη Μαρία Κάλλας ήταν η συμπεριφορά μας έναντι της μουσικής. Όπως πιστεύω, η Μαρία Κάλλας έδινε πάντα προτεραιότητα στον συνθέτη και ήταν πολύ κοντά σ΄ αυτόν. Ίσως αυτή η στάση έναντι της μουσικής είναι αυτό που έκανε τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν να πιστεύει ότι μοιραζόμασταν το ίδιο πάθος” πρόσθεσε πριν τη συμμετοχή της σε ένα “ένα μικρό θαύμα ελευθερίας” –όπως χαρακτήρισε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΟΜΜΘ, Νικήτας Μυλόπουλος την καταληκτική συναυλία-επίλογο στο 7ο Φεστιβάλ Χορωδιών του Μεγάρου.

“Mία από τις πιο δυναμικές και συνεπείς ακτιβιστικές φωνές παγκοσμίως, ταγμένη στην υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η φωνή της Μπάρμπαρα Χέντρικς, συναντιέται με τις φωνές παιδιών που ξεριζώθηκαν βίαια από τον τόπο τους, για να εγκατασταθούν, μέσω ενός δολοφονικού – από πολλές πλευρές – ταξιδιού, σε κέντρα υποδοχής στην Ελλάδα. Τις φωνές της κας Χέντρικς και των προσφυγόπαιδων συνοδεύουν και ενισχύουν οι φωνές των υπόλοιπων ελληνικών χορωδιών – και μαζί με αυτές και η φωνή όλης της Ελλάδας, η οποία στο προσφυγικό ζήτημα στάθηκε μόνη να υπερασπίζεται την τιμή όλου του κόσμου” τόνισε ο ίδιος.

Από την πλευρά του ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, Γεώργιος – Εμμανουήλ Λαζαρίδης, αναφέρθηκε σε ένα “ σπόρο που φυτεύτηκε πριν από επτά χρόνια, όταν ιδρύθηκε το Φεστιβάλ Παιδικών – Νεανικών Χορωδιών μόνο με τη συνδρομή των δυνάμεων της Θεσσαλονίκης” και πλέον, ως διεθνώς αναγνωρίσιμος θεσμός με κύρος και ταυτότητα επεκτείνεται και φιλοξενεί λυρικές προσωπικότητες τεράστιας εμβέλειας και κύρους. Γυναίκες σαν την Μπάρμπαρα Χέντρικς, που μετά το πτυχίο Μαθηματικών και Χημείας στα 20 της, τις σπουδές της στο Juilliard School of Music της Νέας Υόρκης, δίπλα στη Ρωσίδα μέτζο σοπράνο Τζένι Τούρελ (Jennie Tourel) και το ντεμπούτο της στον κόσμο της όπερας στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη το 1974 κατέκτησε κάθε όπερα του κόσμου, συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων σοπράνο κλασικής μουσικής και ανήκει στους καλλιτέχνες λυρικής τέχνης με τις μεγαλύτερες πωλήσεις, καθώς έχει διαθέσει έως σήμερα περισσότερα από 14 εκατ. δίσκους σε όλον τον κόσμο με περίπου 100 album.

Μια μεγάλη φωνή, μια μεγαλύτερη ακτιβίστρια

Ως ερμηνεύτρια διεθνούς ακτινοβολίας και ως ντίβα του λυρικού τραγουδιού, η Μπάρμπαρα Χέντρικς θα μπορούσε να απολαμβάνει τις δάφνες της εξαιρετικής φήμης της και τις απολαβές της εντυπωσιακής καριέρας της.
Ωστόσο, επιλέγει ακόμη και τώρα – σε ηλικία 69 ετών – να ταξιδεύει ανά τον κόσμο και να αγωνίζεται για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έχει επισκεφθεί αναρίθμητους χώρους εγκατάστασης και παραμονής προσφύγων στην Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη κατά τα τελευταία 30 χρόνια.

Η Μπάρμπαρα Χέντρικς είναι η μακροβιότερη Πρέσβειρα Καλής Θέλησης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNCHR). Έπειτα από 17 έτη συνεχούς προσφοράς και σε αναγνώριση της εξαιρετικής προσήλωσής της, το 2002 αναγορεύτηκε σε Επίτιμη Ισόβια Πρέσβειρα Καλής Θέλησης και είναι σήμερα η μόνη προσωπικότητα ανά τον κόσμο που φέρει εσαεί αυτόν τον τίτλο. Στο πλαίσιο του ιδιαίτερου ρόλου της, της έχουν ανατεθεί ειδικά καθήκοντα, που απαιτούν την απαράμιλλη πείρα της και τη διαρκή αφοσίωσή της.

“Δεν μπορώ να κοιτάξω το πρόσωπο ενός παιδιού πρόσφυγα που υποφέρει, χωρίς να δω το πρόσωπο των δικών μου παιδιών και εγγονών. Ως Πρέσβειρα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, σας ζητώ να επιδείξετε την ίδια αλληλεγγύη που θα δείχνατε για την οικογένειά σας, αν αναγκαζόσασταν να τραπείτε σε φυγή” είπε προς τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αφοσιωμένη στο λιμπρέτο της ζωής της, παροτρύνοντάς μας “να τολμήσουμε να κοιτάξουμε στα μάτια τους ‘άλλους’ έστω κι αν είναι διαφορετικοί ή απειλητικοί”.

“Δεν κοροϊδεύω τον εαυτό μου πιστεύοντας πως θα αλλάξω τον κόσμο, αλλά γνωρίζω ότι αγγίζω κάτι, αν μη τι άλλο παρά μόνο για το γεγονός ότι εκπροσωπώ την ελπίδα” έχει δηλώσει στους New York Times.

Θέλω να είμαι η φωνή αυτών που πραγματικά δεν έχουν φωνή” υπενθύμισε στο Reuters που το 1998 ίδρυσε το Barbara Hendricks Foundation for Peace and Reconciliation, προκειμένου να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στον αγώνα της για την πρόληψη των ανά τον κόσμο συγκρούσεων, αλλά και να διευκολύνει τη συμφιλίωση και διαρκή ειρήνη σε εμπόλεμες περιοχές. “Είμαι πολύ ειλικρινής σχετικά με τις ανθρωπιστικές μου δραστηριότητες. Πραγματικά, βασίζομαι στις συναυλιακές εμφανίσεις μου, προκειμένου να προωθήσω την υπόθεση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν είναι καθήκον. Είναι ανάγκη. Άλλωστε, δεν έχετε παρά να διαβάσετε το πρωτοσέλιδο μιας εφημερίδας, για να θέσετε τις κριτικές των συναυλιών μου στις κατάλληλες διαστάσεις.

Mια συναυλία για αξίες ζωής

Στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής θα εμφανιστούν για πρώτη φορά 20 παιδιά προσφύγων από τη Μέση Ανατολή, ηλικίας 8 έως 16 ετών, τα οποία διαμένουν προσωρινά, μαζί με τις οικογένειές τους, στο Κέντρο Υποδοχής - Φιλοξενίας Διαβατών, στη Θεσσαλονίκη. Οι νεαροί χορωδοί επιλέγησαν κατόπιν ακρόασης στις αρχές Φεβρουαρίου του 2017 και συγκρότησαν νέο χορωδιακό σύνολο με την επωνυμία “Φωνές της Ελευθερίας” με πρωτοβουλία του ΟΜΜΘ.

Θεματικός άξονας του χορωδιακού εργαστηρίου, όπως και όλου του 7ου Φεστιβάλ Παιδικών – Νεανικών Χορωδιών, είναι η Ελευθερία (Freedom) και οι ποικίλες εκφάνσεις της. Η έννοια της κατά βούληση και δίχως δεσμεύσεις δράσης του ατόμου δεσπόζει στο πρόγραμμα της συναυλίας, το οποίο συνθέτουν παραδοσιακά negro spirituals τραγούδια, τζαζ συνθέσεις και σύγχρονες δημιουργίες θρησκευτικής και κοσμικής μουσικής.

Γίνεται κομμάτι της ανθρωπιστικής ιστορίας που γράφεται με σεμνότητα στις αίθουσες της τέχνης αυτή την Κυριακή στο Μέγαρου μουσικής Θεσσαλονίκης.

Περισσότερες πληροφορίες εδώ.