Είναι οι αιρετικοί Laibach ο πολιορκητικός κριός της Δύσης στη Βόρεια Κορέα;

Οι Laibach στις δύο εμφανίσεις τους στην Πιονγιάνγκ συστήθηκαν στο κοινό χρησιμοποιώντας την ιστορική φράση του ιδρυτή της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ιλ. “Ο άνθρωπος είναι ο κύριος των πάντων και αποφασίζει για τα πάντα” είπαν, προσθέτοντας ακόμη ένα κεφάλαιο αμφιλεγόμενο στην ιστορία τους.

Το ότι ερμήνευσαν εκκωφαντικές διασκευές από τη Μελωδία της Ευτυχίας στη συναυλία της Πιονγιάνγκ δεν ήταν κάτι εντυπωσιακό για τους ασυμβίβαστους βετεράνους. Ίσως το παρελθόν τους –είναι μια μπάντα που δημιουργήθηκε την εποχή που η Σλοβενία ήταν Ομόσπονδη Δημοκρατία της Σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας του Τίτο- είναι ο λόγος που επιλέχθηκαν για αυτή την “ιστορική” για την Β. Κορέα εμφάνιση.

Η μπάντα έχει δεχθεί έντονη κριτική λόγω της διφορούμενης χρήσης πολιτικών και εθνικιστικών συμβόλων. Οι θαυμαστές αντιτείνουν ότι η τάση τους να φορούν στρατιωτικές στολές πάνω στη σκηνή είναι παρωδία, μια κριτική στην ιδεολογία του ολοκληρωτισμού.

Οι Laibach έπαιξαν στο θέατρο Ponghwa, επιλέγοντας ένα σύντομο σετ, στο οποίο περιλαμβάνονταν οι διασκευές τους στα τραγούδια του πασίγνωστου μιούζικαλ Η Μελωδία Της Ευτυχίας (ναι, καλά διαβάζετε), μερικές ακόμα διασκευές (π.χ. στο "Across The Universe" των Beatles) και –ευτυχώς για τους Βορειοκορεάτες– κάποια δικά τους κομμάτια ("Life Is Life," "Final Countdown," "Across the Universe," "The Whistleblowers"), όπως και τη δική τους εκδοχή σε ένα δημοφιλές βορειοκορεάτικο τραγούδι, το "Arirang". Αποκάλυψαν όμως πως έδωσαν κατόπιν και μια δεύτερη συναυλία, ακουστική αυτή τη φορά, στο μουσικό σχολείο Kum Song.

Μιλώντας στον Jørund F. Pedersen του Rolling Stone, διευκρίνισαν ότι δεν είχαν πάρε δώσε με την πολιτική ηγεσία. Τον Κιμ Γιόνγκ-Ουν δεν τον είδαν ποτέ, ο ίδιος δεν ήρθε ποτέ στη συναυλία, συναντήθηκαν μόνο με τον υφυπουργό Πολιτισμού ο οποίος δεν μίλαγε πολλά αγγλικά ενώ ο μόνος αξιωματούχος με τον οποίον μίλησαν ήταν ο πρέσβης της Συρίας. Όλα τα παραπάνω έδωσαν αφορμή για ένα ντοκιμαντέρ.

Ημέρα Απελευθέρωσης

Ο Νορβηγός κινηματογραφιστής Μόρτεν Τράαβικ δεν δίστασε να δημιουργήσει την πιο περίεργη ιστορία για τη Βόρεια Κορέα με αφορμή την εμφάνιση της κολεκτίβας από τη Σλοβενία που επισκέφθηκε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας.

Το ντοκιμαντέρ με τον τίτλο “Liberation Day” καταγράφει την ιστορική συναυλία του πρώτου δυτικού συγκροτήματος καθώς οι Laibach είναι η μόνη μέχρι σήμερα μπάντα στην οποία επιτράπηκε η είσοδος στην πιο απομονωμένη χώρα του κόσμου. Είναι μια πρωτιά που ταιριάζει στους σκοτεινούς και διφορούμενους προβοκάτορες της τέχνης που πολλές φορές έχουν αμφισβητηθεί για τους συμβολισμούς τους.

Ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ υποστηρίζει ότι ένα μεγάλο μέρος της παρεξήγησης που περιβάλλει το συγκρότημα πηγάζει από την τάση τους στις δεκαετίες του 1980 και του 1990 να φορούν στρατιωτικές στολές πάνω στη σκηνή.

Είχαν ήδη ηχογραφήσει μία διασκευή του παραδοσιακού τραγουδιού της Βόρειας Κορέας, “We Will Go to Mount Paektu” και είχαν στείλει τη λίστα των τραγουδιών που θα ακουστούν στη συναυλία προς έγκριση. Τελικά στο γκρουπ επιτράπηκε να ερμηνεύσει το παραδοσιακό βορειοκορεατικό τραγούδι “Arirang” καθώς και τις στεντόρειες, ανέκφραστες-στομφώδεις διασκευές των τραγουδιών του μιούζικαλ “Η Μελωδία της Ευτυχίας”.

Στην αρχή και στο τέλος ερμήνευσαν το “The Whistleblowers” από το άλμπουμ τους του 2014 και είχαν τη δυνατότητα να τραγουδήσουν ορισμένα ακόμη τραγούδια τους. Από την πλευρά του το κοινό της Βόρειας Κορέας σιωπηρά συμφώνησε να παρερμηνεύσει ή να παραβλέψει την ειρωνεία.

Ο Τράαβικ δείχνει ένα βασανιστικό δείπνο, στο οποίο ένας κομμουνιστής αξιωματούχος εκφωνεί μία θλιβερή, αλλά αρκετά ειλικρινή ομιλία καθιστώντας σαφές ότι οι πόζες των Laibach είναι απαράδεκτες. Αλλά ο ίδιος ο Τράαβικ, ο οποίος προωθούσε με σθένος τη συναυλία, καθώς και τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ, είχε καλλιεργήσει πολιτιστικούς δεσμούς με το καθεστώς και τους έπεισε ότι οι Laibach ήταν μια ιδανική επιλογή. Μετά από μια αγωνιώδη διαπραγμάτευση με τη γραφειοκρατία, η παράξενη συναυλία πήρε το “πράσινο φως” για να προστεθεί στο χρονικό μιας αμφιλεγόμενης μπάντας σε μια προκλητική χώρα. Μια εμφάνιση αλλόκοτη αν αναλογιστεί κανείς ότι η κυβέρνηση της Βόρειας Κορέας είχε αρχικά απορρίψει τους Laibach με το μιλιταριστικό στυλ.

Ρωγμή στο άβατο και το απαγορευμένο

Το μυστήριο παραμένει αναπάντητο. Κατάλαβαν οι Βορειοκορεάτες τους Laibach ή όχι; Τα περισσότερα ντοκιμαντέρ ή μελέτες για τη Βόρεια Κορέα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι για πάντα σφραγισμένη στην τυραννία της, γράφει η εφημερίδα Guardian. Ωστόσο παρά τον παραλογισμό, παρά τη διφορούμενη ημι-σάτιρα, οι Laibach έκαναν πραγματικά επαφή με τη Βόρεια Κορέα και προκάλεσαν μια ρωγμή στο τείχος.

“Με αστείο τρόπο, η εκδοχή doom rock της δεκαετίας του '80 της “Μελωδίας της Ευτυχίας” των Laibach ήταν ένα είδος ειρηνευτικής διαδικασίας, και, όπως κάθε ειρηνευτική διαδικασία, εμπεριείχε και υποχώρηση αρχών” σημειώνει η εφημερίδα.

Η “απελευθέρωση” στον τίτλο του ντοκιμαντέρ μπορεί να αποδειχθεί απατηλή για τη Βόρεια Κορέα και η εκκεντρική πολιτιστική διπλωματία του Τράαβικ μπορεί να μην οδηγήσει πουθενά, ωστόσο ίσως αποδειχθεί κάτι περισσότερο από μία υποσημείωση. Η Βόρεια Κορέα, αυτό το απαγορευμένο κομμάτι Γης για όλα τα κακά της Δύσης, τελικά παραδόθηκε στους ήχους μιας μπάντας εξίσου αιρετικής με το αμφιλεγόμενο καθεστώς του Κιμ Γιονγκ Ουν.

Laibach, οι αμφιλεγόμενοι “μηχανικοί των ανθρώπινων ψυχών”

Η μπάντα και το Neue Slowenische Kunst (NSK) που καθιέρωσαν, θεωρείται το μεγαλύτερο και ίσως το σημαντικότερο καλλιτεχνικό φαινόμενο που συνέβη στην πρώην Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (SFRJ). Οι ίδιοι έχουν διευκρινίσει ότι “κάθε αυθεντικός εθνικός πολιτισμός είναι μια ψευδαίσθηση”.

Οι σλοβενικής καταγωγής Laibach γεννήθηκαν πριν από 30 και κάτι χρόνια στην γιουγκοσλαβική βιομηχανική πόλη Trbovlje και αρνούνται οποιαδήποτε ετικέτα. Ο ήχος τους δεν είναι "βιομηχανικός", έχουν υπερασπιστεί οι ίδιοι, "ούτε progressive", ενώ προτιμούν να αυτοαποκαλούνται “μηχανικοί των ανθρώπινων ψυχών”. Tων avant-garde ψυχών που ανάμεσα σε σκιές προσπαθούν να διακρίνουν την ύφανση της ανθρωπότητας στα καλύτερα και τα χειρότερα της στα πέρατα του σύμπαντος.