Επαγγελματικό θέατρο από άτομα με αναπηρία
Στο πλαίσιο του φετινού φεστιβάλ Αθηνών, όσοι αγαπούν το θέατρο είχαν την ευκαιρία να έρθουν σε πρώτη επαφή με την θεατρική ομάδα ΘΕ.ΑΜ.Α.Δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη θεατρική ομάδα καθώς απαρτίζεται στο μεγαλύτερο μέρος της από άτομα με αναπηρία. Είναι η μοναδική επαγγελματική ομάδα στην Ελλάδα που αποτελείται από ηθοποιούς με αναπηρία και δεν είναι και πολύ καινούργια. Διανύει ήδη τον έκτο χρόνο παρουσίας της στα θεατρικά σανίδια,έχει παρουσιάσει τις δουλειές της στο εξωτερικό και σύντομα θα ξεκινήσει μια νέα περιοδεία.
Το βασικό όμως που έχει κατακτήσει είναι ότι, ξεπερνώντας τις αντικειμενικές δυσκολίες που μπορεί να προκαλέσει η αναπηρία, σε έναν κόσμο -ειδικά στην Ελλάδα – που είναι φτιαγμένος για μη ανάπηρους, έπεισε το κοινό ότι η αναπηρία είναι μια κατάσταση που δεν εμποδίζει, ή δεν θα πρέπει να εμποδίζει αυτούς τους ανθρώπους να ασχοληθούν με το θέατρο και την τέχνη γενικότερα, σε επαγγελματικό επίπεδο.
“Το κοινό στις περισσότερες περιπτώσεις που δεν γνωρίζει την ομάδα, το πρώτο πράγμα που πιστεύω ότι νιώθει είναι μια αμηχανία απέναντι σε αυτό που βλέπει” θα μας πει ο Παναγιώτης Ζουρνατζίδης, ηθοποιός και μέλος της ομάδας. “Νομίζω όμως ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η αμηχανία στο πρώτο πεντάλεπτο έχει φύγει, κυρίως λόγω του τρόπου με τον οποίο εμείς οι ίδιοι αντιμετωπίζουμε την αναπηρία μας, και τον τρόπο με τον οποία παρουσιάζουμε τα έργα μας, στις παραστάσεις μας. Από το 2010 που πρωτοπαρουσιάστηκε η ομάδα στο κοινό, έχουμε δει μια σχετική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αυτό αντιμετωπίζει την ομάδα. Έχουμε αποκτήσει ήδη ένα κοινό που μας ακολουθεί σε πολλές παραστάσεις.”
“Δικαίωμα στη θεατρική παιδεία”
Παρακολουθήσαμε την ομάδα ΘΕ.ΑΜ.Α στους Πέρσες του Αισχύλου πρόσφατα στο Κηποθέατρο του Παπάγου, σε μία παράσταση που εκθειάστηκε από την κριτική στο προηγούμενο διάστημα και που όποιος τη βλέπει, μπορεί πολύ καλά να καταλάβει γιατί η συγκεκριμένη ομάδα είναι επαγγελματική.
“Σήμερα η ελληνική κοινωνία δεν είναι έτοιμη να δεχθεί ότι τα άτομα με αναπηρία κάνουν επαγγελματικό θέατρο. Εμείς προσπαθούμε, επαγγελματικά” θα μας πει ο Βασίλης Οικονόμου υπεύθυνος και ιδρυτής της ομάδας. “Η ομάδα μας είναι μικτή και θέλουμε να γίνουμε ένα με το σύνολο και να έχουμε ίσα δικαιώματα και να μη μας ξεχωρίζει κάποιος για την αναπηρία μας. Δεν θέλω όμως και να την κρύψω την αναπηρία μου και για κανέναν λόγο.”
Η ισότιμη συμμετοχή είναι κάτι στο οποίο επιμένει ο Βασίλης Οικονόμου και όλα τα μέλη της ομάδας, μια συμμετοχή που ξεκινάει από το δικαίωμα στην θεατρική εκπαίδευση και καταλήγει στη επαγγελματικά δικαιώματα. Θα πίστευε κανείς ότι η θεατρική παιδεία είναι ανοιχτή σε όλους. Η αλήθεια όμως είναι διαφορετική.
“Υπάρχει ένα παλαιό προεδρικό διάταγμα από την εποχή του Μεταξά που έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα, ο γνωστός νόμος 370 που αφαιρεί το δικαίωμα, από τα άτομα με αναπηρία, όπως λέει συγκεκριμένα ο νόμος από τα άτομα που δεν έχουν αρτιμέλεια να σπουδάσουν σε ανώτερες σχολές δραματικής τέχνης” λέει ο Βασίλης Οικονόμου. “Δεν μιλάμε καν για το δικαίωμα να σταθούν πάνω στη σκηνή ισότιμα ως επαγγελματίες ηθοποιοί μιλάμε για την εκπαίδευση για την θεατρική παιδεία που είναι πολύ σημαντική για την άνθρωπο. Ακόμη και το δικαίωμα στην εκπαίδευση αφαιρείται”
Και από τη στιγμή που ένας ανάπηρος δεν μπορεί να σπουδάσει σε μια δραματική σχολή για να γίνει ηθοποιός αυτό κατ επέκταση του αφαιρεί και επαγγελματικά δικαιώματα.
Προσβασιμότητα
Ο Βασίλης Οικονόμου είναι ένας από τους δύο μόνο ανάπηρους ηθοποιούς στην Ελλάδα που έχουν κατ εξαίρεση πάρει πτυχίο. Αγνοώντας τον κανόνα περί αρτιμέλειας, έδωσε πριν χρόνια το παρόν στις εισαγωγικές εξετάσεις Ανώτερων Σχολών της Δραματικής Τέχνης του Υπουργείου Πολιτισμού και με την επιτυχία του έδωσε τα πρώτα ψήγματα γόνιμης αμφισβήτησης αυτού του κανονισμού.
Η ομάδα αγωνίζεται επίσης για να αποκτήσει μια μόνιμη στέγη όπου παράλληλα φιλοδοξεί να δημιουργήσει την πρώτη Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης στην Ελλάδα για άτομα με κινητική αναπηρία.
“Αυτή τη στιγμή ψάχνουμε εναγωνίως μια μόνιμη στέγη για να μπορεί το κοινό που θέλει να μας γνωρίσει να ξέρει που θα έρθει και που πρέπει να απευθυνθεί και παρόλες τις κρούσεις που έχουμε κάνει υπάρχει μια δυσκαμψία της πολιτείας απέναντι σε αυτό” μας λέει ο Παναγιώτης Ζουρνατζίδης.
“Από την άλλη και το ίδιο το επαγγελματικό θέατρο των μη αναπήρων, έχει μεγάλο θέμα όσων αφορά την προσβασιμότητα. Υπάρχουν πάρα πολλά θέατρα στην Αθήνα για παράδειγμα, ίσως περισσότερα και από αυτά που χρειαζόμαστε και όμως τα περισσότερα από αυτά δεν είναι καν προσβάσιμα για να πάει ένα άτομο με αναπηρία ούτε ως κοινό, πολλώ δε μάλλον να παίξει σε αυτά”.