Μνημείο το σπίτι του φιλέλληνα Βρετανού ζωγράφου Τζον Κράξτον στον Αποκόρωνα Χανίων

Το κτίσμα, μάρτυρας των άρρηκτων δεσμών που είχε αναπτύξει ο σημαντικός Βρετανός ζωγράφος με την Ελλάδα, βρίσκεται στο χωριό Σούρη, στον Αποκόρωνα Χανίων, σε απόσταση 21 χιλιομέτρων από την πόλη των Χανίων και αναπτύσσεται στην πλαγιά ενός λόφου με πλούσια φυσική βλάστηση.

Η κατοικία του Κράξτον είναι ένα λιθόκτιστο κτίριο λαϊκής αρχιτεκτονικής που αποτελείται από ένα κεντρικό διώροφο κτίριο με δύο ισόγειες πτέρυγες εκατέρωθέν του. Η κατάσταση διατήρησης του κτιρίου είναι πολύ καλή, αν και είναι εγκαταλελειμμένο και μη συντηρημένο.

Ο νεορομαντικός ζωγράφος Τζον Κράξτον (1922-2009) επισκέφθηκε για πρώτη φορά την Κρήτη από το 1946 ως το 1966 και μετακόμισε μόνιμα στα Χανιά το 1970. Αγάπησε πολύ την Κρήτη και έγινε μάλιστα επίτιμος Βρετανός πρόξενος.

Διοργάνωσε εκθέσεις ζωγραφικής στην Αγγλία και την Ελλάδα και ανέλαβε το σχεδιασμό σκηνικών και κοστουμιών σε διάφορες παραγωγές θεάτρου, μπαλέτου και όπερας και επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τα ελληνικά τοπία, με κορυφαίο σταθμό στην καριέρα του τα σκηνικά για το μπαλέτο «Δάφνις και Χλόη» με τη Μάργκοτ Φοντέιν το 1951, όπου δημιούργησε ένα σύμπλεγμα από ελαιόδεντρα, συκιές και άλλα στοιχεία της ελληνικής φύσης.

Σήμερα η κατοικία του Τζον Κράξτον είναι καταγεγραμμένη ως ιδιοκτησία της Αστικής Εταιρείας “Πινακοθήκη και Εργαστήρι Καλών Τεχνών Τζον Κράξτον” με έδρα την Αθήνα. Ωστόσο, η Διεύθυνση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων δεν κατάφερε να έρθει σε επικοινωνία με την εταιρεία ενόψει του χαρακτηρισμού.

Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων γνωμοδότησε στην πρόσφατη συνεδρίασή του υπέρ του χαρακτηρισμού του κτιρίου ως μνημείου διότι αποτελεί ενδιαφέρον δείγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής και λόγω της ιστορικής του σημασίας ως κατοικία του Τζον Κράξτον.

Ποιος ήταν ο Τζον Κράξτον

(Από αριστερά: Tom Fisher, Paddy, Joan, John Craxton, Margot Fonteyn, Frederick Ashton και Ruth Page. Φωτογραφία Costas Achillopoulos από το βιβλίο του Ian Collins "The life of John Craxton).

Με πάθος για την Ελλάδα, το τοπίο, τις αξίες που αντανακλώνται σε αυτό αλλά και τους ανθρώπους ο Κράξτον μοίρασε ένα μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής ανάμεσα σε δύο πατρίδες, στα Χανιά και το Χάμπστεντ. Όταν επισκέφθηκε την Κρήτη για πρώτη φορά, αφού είχε ζωγραφίσει αρκετά στον Πόρο το 1946-47, είχε πει ότι “δεν αισθάνομαι πλέον τόσο πολύ Βρετανός. Στην Ελλάδα βρήκα την ταυτότητα του ανθρώπου. Αυτός ο νέος κόσμος με ενέπνευσε καλλιτεχνικά και μου ταίριαξε κοινωνικά και οικονομικά”.

Ο Κράξτον ανήκε σε εκείνη τη γενιά των φωτισμένων Βρετανών, με διάθεση περιήγησης και πολιτισμικής όσμωσης. Ήταν φίλος του Πάτρικ Λι Φέρμορ, άλλωστε είχε φιλοτεχνήσει τα περίφημα εξώφυλλα των βιβλίων του ενώ είχε δεσμούς και με τον Λούσιαν Φρόιντ.

Ο Τζον Κράξτον γεννήθηκε το 1922 σε οικογένεια μουσικών και σε ηλικία μόλις 14 ετών, το 1937, την εποχή του Ισπανικού Εμφυλίου, επισκέφθηκε μαζί με τον πατέρα του τη Διεθνή Εκθεση στο Παρίσι. Εκεί βλέπει στο ισπανικό περίπτερο την Guernica του Πικάσο, έναν καλλιτέχνη που τον επηρέασε.

Όμως ο Τζον Κράξτον είχε ένα πάθος μεγάλο για το “αιώνιο τοπίο της Ελλάδας”. Ένας από τους καλλιτέχνες που το “διεθνοποίησαν” o Kράξτον δημιούργησε ένα ένα σύμπλεγμα από βράχους, κληματαριές, συκιές και ελαιόδενδρα για τα σκηνικά του “Δάφνις και Χλόη”, μια δημιουργία κλασική.