Η μυστηριώδης νταντά που διαμόρφωσε την τέχνη της φωτογραφίας δρόμου του 20ου αιώνα
Σε αυτήν τη φωτογραφία αρχείου της 6ης Ιανουαρίου 2011, ο συλλέκτης John Maloof κοιτάζει αρνητικά σε ένα τραπέζι που εξέθεσε η νταντά του Σικάγο και η καταξιωμένη φωτογράφος δρόμου, Vivian Maier.
(AP Photo/Charles Rex Arbogast, Αρχείο)Η Vivian Maier εκτύπωσε μόνο ένα μικρό κλάσμα από τις εκατοντάδες χιλιάδες εικόνες της πολυσύχναστης ζωής στην Nέα Υόρκη που τράβηξε με τις φωτογραφικές μηχανές Rolleiflex και Leica για περίπου πέντε δεκαετίες και δεν τις έδειξε σχεδόν σε κανέναν, αντ' αυτού τα συγκέντρωσε σε κουτιά με αρνητικά.
Η φήμη της προέκυψε μετά θάνατον, και μόνο επειδή το περιεχόμενο του αρχείου της στο Σικάγο πουλήθηκε σε δημοπρασία το 2007, αφού είχε σταματήσει να πληρώνει το ενοίκιο της.
Γεννημένη στη Νέα Υόρκη το 1926, η Maier μεγάλωσε κυρίως στη Γαλλία, όπου άρχισε να πειραματίζεται με μια Kodak Brownie, μια προσιτή κάμερα σχεδιασμένη για ερασιτέχνες. Αφού επέστρεψε στη Νέα Υόρκη το 1951, αγόρασε μια Rolleiflex, μια φωτογραφική μηχανή υψηλών προδιαγραφών που κρατούσε πάντα μαζί της, και άρχισε να αναπτύσσει το χαρακτηριστικό της στυλ: εικόνες της καθημερινής ζωής πλαισιωμένες με έντονο χιούμορ και διαισθητική κατανόηση των ανθρώπινων συναισθημάτων. Άρχισε να εργάζεται ως γκουβερνάντα, ένας ρόλος που της επέτρεψε να περνάει ώρες περιπλανώμενη στην πόλη, με τα παιδιά μαζί της.
Έφυγε από τη Νέα Υόρκη περίπου πέντε χρόνια αργότερα, όταν εξασφάλισε μια δουλειά ως νταντά για τρία αγόρια – τον Τζον, τον Λέιν και τον Μάθιου Γκένσμπουργκ – στα προάστια του Σικάγο. Η οικογένεια ήταν αφοσιωμένη στη Maier, αν και γνώριζαν πολύ λίγα για αυτήν. Τα αγόρια θυμούνται ότι παρακολουθούσε καλλιτεχνικές ταινίες και μάζευε άγριες φράουλες, αλλά δεν θυμούνται να έχει αναφέρει ποτέ κάποια οικογένεια ή φίλους. Οι γονείς τους ήξεραν ότι η Maier ταξίδευε -θα προσλάμβαναν μια νταντά για να την αντικαταστήσεις- αλλά δεν ήξεραν πού πήγε.
Παρά τις απομονωτικές τάσεις της Maier, οι Γκένσμπουργκ γνώριζαν για την τέχνη της. Θα ήταν δύσκολο να κρυφτεί. Εξάλλου, ζούσε με την οικογένεια και είχε δικό της μπάνιο, το οποίο χρησιμοποιούσε ως σκοτεινό θάλαμο για να εμφανίζει τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες της. Οι Γκένσμπουργκ την έβλεπαν συχνά να βγάζει φωτογραφίες. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τους έδειχνε ακόμη και τα prints της.
Η Maier έμεινε με τους Γκένσμπουργκ μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, όταν τα αγόρια ήταν πολύ μεγάλα για νταντά. Πέρασε τις επόμενες δεκαετίες δουλεύοντας σε άλλα σπίτια, αν και δεν φαίνεται να έχει αναπτύξει παρόμοια σχέση με άλλες οικογένειες, που την έβλεπαν ως ικανή νταντά με μια εκκεντρική προσωπικότητα. Οι περισσότεροι δεν είδαν ποτέ τις φωτογραφίες της, αν και τη θυμούνται να μετακομίζει στα σπίτια τους με εκατοντάδες κουτιά με φωτογραφίες μαζί της.
«Το παράδοξο της Vivian Maier είναι ότι η ζωή της έχει αιχμαλωτίσει τη φαντασία του κοινού και φαίνεται πολύ έντονα στο έργο της», γράφει ο κριτικός τέχνης Arthur Lubow για τους New York Times. Η Vivian Maier έβαλε μία μεγάλη και σημαντική βαση για την φωτογραφία δρόμου του εικοστού αιώνα και ήταν η πρώτη γυναίκα που το έκανε αυτό.