H φοιτητική low budget ταινία που άλλαξε για πάντα το είδος της επιστημονικής φαντασίας

Γυρισμένο με 60.000 δολάρια από φοιτητές, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του μαέστρου του τρόμου Τζον Κάρπεντερ, «Dark Star», θεωρείται σήμερα μια κλασική, καλτ ταινία sci-fi, σημειώνει σε αφιέρωμά του το BBC. Είναι εντελώς διαφορετική από τις περισσότερες ταινίες του είδους που προηγήθηκαν, αλλά και ακολούθησαν. Πρόκειται για ένα ζοφερό, καταθλιπτικό και συχνά παράλογο πορτρέτο μιας ομάδας ανθρώπων που είναι κλεισμένοι μαζί σε ένα δυσλειτουργικό διαστημικό κονσερβοκούτι. Η πιο διάσημη σκηνή της ταινίας, άλλωστε, είναι μια υπαρξιακή συζήτηση μεταξύ ενός αστροναύτη και μιας νοήμονος βόμβας (το βίντεο που ακολουθεί).

Το «Dark Star» ήταν μια συνεργασία μεταξύ του Κάρπεντερ, ο οποίος το σκηνοθέτησε και έγραψε τη μουσική του, και του Νταν Ο’ Μπάνον, ο οποίος εκτός από το σενάριο που έγραψε μαζί με τον Κάρπεντερ, ανέλαβε το μοντάζ, τα σκηνικά και τα οπτικά εφέ, ενώ υποδύθηκε και τον ελαφρώς παρανοϊκό λοχία Πίνμπακ.

«Περιμένοντας τον Γκοντό στο διάστημα»

Η ταινία διαδραματίζεται το έτος 2250 και καταγράφει τα κατορθώματα του ομώνυμου διαστημόπλοιου που περιπλανιέται στον γαλαξία ανατινάζοντας «ασταθείς» πλανήτες. Το πενταμελές πλήρωμα βρίσκεται στο σκάφος εδώ και 20 χρόνια και έχουν βαρεθεί ο ένας τον άλλον. Περνούν τις μέρες τους με τσακωμούς και επισκευές. Από πλευράς πλοκής, δεν γίνονται και πολλά πράγματα. Η ταινία εστιάζει περισσότερο στη θλίψη του μακρού διαστημικού ταξιδιού. Ο Κάρπεντερ την είχε περιγράψει ως «Περιμένοντας τον Γκοντό στο διάστημα».

Εκτός από τον Πίνμπακ, οι υπόλοιποι περίεργοι μακρυμάλληδες πληρώματος είναι ο υπολοχαγός Ντούλιτλ, πρώην σέρφερ∙ ο λοχίας Τάλμπι, ένας μοναχικός τύπος που να αράζει στο θόλο παρατήρησης στην οροφή του σκάφους∙ ο λοχίας Μπόιλερ, που περνάει την ώρα του καρφώνοντας γρήγορα μια λεπίδα μαχαιριού ανάμεσα στα δάχτυλά του (όπως θα έκανε αργότερα και το ανδροειδές Μπίσοπ στην δεύτερη ταινία «Alien»)∙ και ο άτυχος κυβερνήτης Πάουελ, που διατηρείται σε κατάσταση αναστολής, μέσα σε ένα κομμάτι πάγου στο αμπάρι του σκάφους.

Το «Dark Star» αποτύπωσε τη διάθεση της εποχής κατά την οποία γυρίστηκε, την ατμόσφαιρα της Αμερικής του Νίξον, λέει ο Τζον Κένεθ Μουρ, συγγραφέας του βιβλίου «The Films of John Carpenter». «Η δεκαετία του 1960 είχε να κάνει με τα ουτοπικά όνειρα και την αλλαγή στην Αμερική με την αντικουλτούρα. Η δεκαετία του 1970 αντιπροσωπεύει την "αφύπνιση από το όνειρο των χίπις", μια αναμέτρηση με το γεγονός ότι όσο περισσότερο αλλάζουν τα πράγματα, τόσο περισσότερο μένουν τα ίδια».

Σκηνικά από παγοθήκες, εξωγήινος – μπάλα

Το ντοκιμαντέρ «Let There Be Light: The Odyssey of Dark Star» (2010) του Ντάνιελ Γκρίφιθς, καταγράφει τη διαδρομή του «Dark Star» από πτυχιακή ταινία μέχρι την κυκλοφορία στις κινηματογραφικές αίθουσες. Δείχνει την εφευρετικότητα των δημιουργών του, που χρησιμοποίησαν, μεταξύ άλλων, παγοθήκες και εξαρτήματα από ηλεκτρικές σκούπες για την κατασκευή των σκηνικών του διαστημοπλοίου. Αποκαλύπτει ότι παραμέλησαν να σκεφτούν πώς θα ανέπνεαν οι ηθοποιοί μέσα στις διαστημικές στολές – γι’ αυτό και όταν ο Μπράιαν Νάρελ ως Ντούλιτλ βγαίνει στο διάστημα με τη στολή, μπορούσε να πει μόνο μια ατάκα κάθε φορά πριν του τελειώσει ο αέρας.

Η διαδικασία παραγωγής κράτησε από το 1970 μέχρι το 1972, με μεγάλα κενά μεταξύ των γυρισμάτων, καθώς μάζευαν χρήματα για να την ολοκληρώσουν. Όταν τα κατάφεραν, βρήκαν διανομέα στο πρόσωπο του παραγωγού Τζακ Χάρις, που τους είπε να μεγαλώσουν την ταινία καθώς η διάρκεια της μίας ώρας ήταν πολύ μικρή για κινηματογραφική κυκλοφορία. Έπρεπε να προστεθούν σκηνές για να αυξηθεί η διάρκεια, και μία από αυτές περιλάμβανε την αναμέτρηση του Πίνμπακ με έναν εξωγήινο, ο οποίος ουσιαστικά ήταν μια μπάλα παραλίας με πατούσες (δείτε το ακόλουθο βίντεο αν δεν μας πιστεύετε)…

Ο Κάρπεντερ και ο Ο’ Μπάνον τσακώνονταν συνέχεια για αυτό το επιπλέον υλικό και δεν θα συνεργάζονταν ξανά στην καριέρα τους μετά το «Dark Star».

Όταν το «Dark Star» έκανε πρεμιέρα στην έκθεση FILMEX το 1974, η ανταπόκριση των θεατών ήταν σε μεγάλο βαθμό θετική. Αλλά έναν χρόνο αργότερα, όταν προβλήθηκε σε περιορισμένο αριθμό κινηματογραφιών αιθουσών, συνάντησε αρνητικά σχόλια από τους κριτικούς και γενική αδιαφορία από το κοινό.

«Τόσο ο Κάρπεντερ, όσο και ο Ο' Μπάνον συνειδητοποίησαν ότι όλοι οι αγώνες που έκαναν για να γυρίσουν την ταινία δεν είχαν σημασία για το κοινό, που το ενδιέφερε μόνο το τελικό προϊόν. Νομίζω ότι αποθαρρύνθηκαν», λέει ο Γκρίφιθς.

Οι επιρροές στο «Alien», το «The Thing» και άλλες ταινίες

Η διάδοση των βιντεοκασετών ωστόσο, βοήθησε την ταινία να βρει το κοινό της και να γίνει καλτ. Η επιρροή της είναι ακόμη αισθητή, ίσως πιο άμεσα στο «Alien» του Ρίντλεϊ Σκοτ, για το οποίο ο Ο’ Μπάνον έγραψε το σενάριο. Οι δύο ταινίες μοιράζονται το ίδιο DNA. Το «Alien» διαδραματίζεται επίσης σε δυσλειτουργικό σκάφος με ένα πλήρωμα που τσακώνεται, μόνο που αυτή τη φορά ο εξωγήινος δεν είναι για γέλια…

Μπορεί να δει κανείς την επιρροή του «Dark Star» και στη μετέπειτα φιλμογραφία του Κάρπεντερ και σε χαρακτήρες όπως ο Σνέικ Πλίσκεν του «Escape from New York» και ο ΜακΡίντι στο «The Thing», μια ακόμη ταινία για άντρες που έχουν ξεμείνει μόνοι και γίνονται όλο και πιο παρανοϊκοί και δύσπιστοι μεταξύ τους. Αλλά και σε ταινίες του 21ου αιώνα όπως το «Sunshine» (2007) των Άλεξ Γκάρλαντ και Ντάνι Μπόιλ και η σειρά «Guardians of the Galaxy» της Marvel.