Bookreads: O Γιώργος Αριστηνός πιστεύει στην αντισυμβατική αφήγηση

Η λογοτεχνία στην Ελλάδα μπορεί να υπερηφανεύεται πως έχει βγάλει πολύ ηχηρά ονόματα, συγγραφείς που είχαν πάντα στο μυαλό τους να αφηγηθούν ιστορίες και συναισθήματα. Ο Γιώργος Αριστηνός δεν είναι, όμως, ένας συνηθισμένος συγγραφέας, αποδομεί τη γλώσσα με έναν φανταστικό τρόπο, έτσι ώστε να κάνει τον αναγνώστη να ταξιδέψει κυριολεκτικά με όχημα τη σελίδα.

Το νέο του βιβλίο με τίτλο «Η Επιληψία Της Γλώσσας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία κάνει ακριβώς αυτό: μας βάζει σε έναν κόσμο που η γλώσσα έχει έναν ρόλο πολύ πιο σημαντικό από το να πει απλά μία ιστορία ή να καταλήξει σε ένα συμπέρασμα. Η γλώσσα του Γιώργου Αριστηνού είναι πειραματική, έχει γωνίες, είναι αιχμηρή αλλά την ίδια στιγμή τρυφερή και φρέσκια.

Το CNN Greece βρέθηκε στο κέντρο της Αθήνας με τον συγγραφέα Γιώργο Αριστηνό και είχε μαζί του μία υπέροχη κουβέντα σχετικά με το έργο του, την πόλη, τις λέξεις, το παρελθόν του αλλά και πολλά άλλα.

Ο Γιώργος Αριστηνός γεννήθηκε το 1945 στην Κοζάνη. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και στο Παρίσι (Paris IV). Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Έχει ασχοληθεί επί σειρά ετών με τη θεωρία και την κριτική της λογοτεχνίας. Έχει συνεργαστεί με εφημερίδες και περιοδικά (Αυγή, Αντί, Ελευθεροτυπία) για λογοτεχνικά και πολιτιστικά θέματα. Κείμενα του έχουν δημοσιευθεί επανειλημμένως σε λογοτεχνικά περιοδικά, στη Νέα Εστία, στο Διαβάζω, στο Δέντρο κ.ά. Διετέλεσε αρχισυντάκτης της τηλεοπτικής εκπομπής για το βιβλίο «Πνεύμα αντιλογίας».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη με τον Γιώργο Αριστηνό:

Πόσο καιρό έγραφες την «Επιληψία Της Γλώσσας»; Τι ήταν αυτό που σε έκανε να το ξεκινήσεις;

Γιώργος Αριστηνός: Δεν βασανίζω πολύ τα βιβλία. Το έγραψα μέσα σε ένα καλοκαίρι. Ήταν μία, στην κυριολεξία, ανάφλεξη, σαν να πυροδοτήθηκε μία φωτιά. Ήταν σαν μία ύλη να πήρε φωτιά. Στη συνέχεια έγιναν οι διορθώσεις που δεν ήταν υποχρεωτικά σχολαστικές. Δεν είμαι από τους ανθρώπους που θα «ψειρίσουν». Το βιβλίο αφήνεται περισσότερο στην παρόρμηση και η ίδια η παρόρμηση έχει τους δρόμους της.

Γράφεις με έναν σχεδόν ενστικτώδη τρόπο, δεν σκέφτεσαι ακριβώς, είναι σαν μόνο να αισθάνεσαι τις λέξεις. Και το χιούμορ είναι εντελώς πηγαίο.

Γιώργος Αριστηνός: Αυτό είναι αλήθεια. Υπάρχει σίγουρα ένας διαρκής σαρκασμός. Ο Γιάννης Παλαβός έχει γράψει μία ωραία μελέτη στη Νέα Εστία, στο αφιέρωμα που έχουν κάνει για εμένα. Αξίζει κανείς να το διαβάσει. Εκεί ο Παλαβός επισημαίνει αυτό που λες.

Γιατί όμως διάλεξες να γίνεις συγγραφέας; Γιατί καταπιάστηκες με τις λέξεις; Γιατί δεν έκανες κάτι άλλο;

Γιώργος Αριστηνός: Είμαι από μία οικογένεια λογίων. Ο πατέρας μου ήταν φιλόλογος, πολύ καλός, με καλές σπουδές στη Γερμανία. Όλα έγιναν αυτόματα και κυοφορούνταν μέσα από την οικογένεια, οπότε και προσανατολίστηκα προς τα εκεί, μπήκα στη νομική σχολή, και μετά στην φιλοσοφική σχολή. Το 1981 έφυγα για το Παρίσι κι έκανα κάποια μεταπτυχιακά στην Σορβόννη, συγκεκριμένα για τον Γιώργο Χειμωνά. Το επάγγελμα μου όμως ήταν άλλο. Για πολύ λίγο χρόνο ήμουν δικηγόρος μέχρι που ο πρόεδρος του δικαστηρίου που μου έκανε παρατήρηση για το ντύσιμο μου, φορούσα τότε ένα στρατιωτικό αμπέχονο, οπότε και βγήκα έξω από το δικαστήριο και είπα δεν ξαναπατάω στα δικαστήρια, εκτός κι αν εμφανιστώ για φόνο δικαστή (γέλια).

Γράφεις από παλιά, έχεις πολλά βιβλία που έχουν κυκλοφορήσει. Αυτό δεν το ξέρει πολύς κόσμος.

Γιώργος Αριστηνός: Το πρώτο μου βιβλίο βγήκε στον Κέδρο και ήταν εισαγωγή στην πεζογραφία του Γιώργου Χειμωνά. Έτσι άρχισα, έχω γράψει πολλά βιβλία. Μετά όμως με κέρδισε η λογοτεχνία. Στον Κέδρο θα βρεις ένα μεγάλο τόμο με τίτλο «Αφερέγγυοι και πλάνητες», εκεί θα βρεις τα δοκίμια μου.

Διαβάζεις ελληνική λογοτεχνία;

Γιώργος Αριστηνός: Πολύ. Όχι μόνο διαβάζω αλλά πριν από μερικά χρόνια ήμουν σε ένα τμήμα της Ακαδημίας Αθηνών όπου δίδασκα σε ξένους φοιτητές που είχαν έρθει με υποτροφία στην Ελλάδα. Τους δίδασκα σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Έχω κάνει διάφορα πράγματα.

Πες μερικούς Έλληνες που σου αρέσουν.

Γιώργος Αριστηνός: Ο Γιάννης Παλαβός είναι πολύ καλός, είμαστε και οι δύο από την Κοζάνη. Είναι, όμως, τόσοι πολλοί που είναι αδύνατον να τους πω εδώ όλους. Να σου πω τώρα τελευταία δεν έχω διακρίνει κάτι ιδιαίτερο στους νέους συγγραφείς. Η ποίηση δεν με ενδιαφέρει καθόλου επίσης. Έχω διαβάσει πολύ ποίηση αλλά δεν έχω ασχοληθεί συστηματικά.

Είσαι Αθηναίος. Εδώ ζεις και μεγάλωσες. Πώς βλέπεις την Αθήνα σήμερα; Έχει αλλάξει; Σου φαίνεται περίεργο όλο αυτό με το gentrification;

Γιώργος Αριστηνός: Εμένα μου αρέσει. Είμαι φανατικός του κέντρου της Αθήνας. Μου αρέσει έτσι όπως έχει γίνει η Αθήνα. Δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τις μεγάλες πρωτεύουσες της Ευρώπης. Η αλλαγή δεν με έχει επηρεάσει. Μου αρέσουν οι ξένοι, μου αρέσει η τριβή με τους ξένους. Ο λογοτέχνης δεν είναι ασκητής.

Τι να περιμένουμε από εσένα μέσα στο 2024; Γράφεις κάτι νέο;

Γιώργος Αριστηνός: Αυτή τη στιγμή κυκλοφορεί η «Η Επιληψία της Γλώσσας», πριν από δεκαπέντε μέρες περίπου εκδόθηκε ένα καταπληκτικό δοκίμιο της Άντζυ Αγγελοπούλου από τις εκδόσεις Νίκας, με τίτλο «Γιώργος Αριστηνός: Οι Μεταμορφώσεις της γραφής, μία γενετική ανάγνωση». Τον Απρίλιο θα βγει, πάλι από τις εκδόσεις Νίκας, ένα βιβλίο για τον μοντερνισμό και τον μεταμοντερνισμό, ένα δικό μου βιβλίο με δοκίμια πάνω στη λογοτεχνία.

Ο Έλληνας συγγραφέας, μπορεί να ζήσει από αυτό που κάνει;

Γιώργος Αριστηνός: Όχι φυσικά, κανένας δεν ζει από αυτό. Ο Χωμενίδης μπορεί να ζει από αυτό ναι, βγάζει λεφτά, άντε άλλοι δύο ακόμη. Στην Ελλάδα πέντε άνθρωποι ζούνε από αυτό. Όλοι οι άλλοι δεν ζουν από αυτό. Το ότι πουλάει όμως κάποιος δεν σημαίνει πως είναι και κακός απαραίτητα.

Πολλοί λένε άσχημα λόγια για αυτούς που πουλάνε πολλά βιβλία, πάρε για παράδειγμα τον Ουελμπέκ.

Γιώργος Αριστηνός: Ο Ουελμπέκ είναι ο επόμενος άνθρωπος που θα ήθελα να γνωρίσω. Ο μεγαλύτερος εν ζωή συγγραφέας σήμερα νομίζω. Ένα παλιότερο βιβλίο του, το «Χάρτης και η επικράτεια» είναι αριστούργημα. Το ξαναδιαβάζω τώρα. Και ο «Αφανισμός» το τελευταίο του πολύ καλό.

Παρατηρώ στα βιβλία σου πως δεν είσαι οπαδός της συμβατικής αφήγησης.

Γιώργος Αριστηνός: Δεν μπορώ να αφηγηθώ κάτι συμβατικά. Έχω υπερασπιστεί την αντισυμβατικότητα στην αφήγηση στο έργο μου. Δεν είναι εύκολο να το κάνεις όμως αυτό, μιας και μία στοιχειώδη δομή μπορείς να την στήσεις αλλά το να οργανώσεις το χάος είναι το πιο δύσκολο.

Αν δεν ήσουν συγγραφέας τι θα ήθελες να ήσουν;

Γιώργος Αριστηνός: Αρχιτέκτονας. Οι περισσότεροι φίλοι μου είναι αρχιτέκτονες και μένω σε ένα σπίτι που το έχει φτιάξει ένας εξαιρετικός αρχιτέκτονας, ο Μιχάλης Σουβατζίδης. Είναι πιο παλιός αλλά έχει κάνει εκπληκτικά κτίσματα. Έχει φτιάξει και το μουσείο στη Θήβα.

Βλέπεις σαν θετικό ή αρνητικό το γεγονός πως στην Ελλάδα βγαίνουν τόσα βιβλία;

Γιώργος Αριστηνός: Αν δεν έχουν να κάνουν κάτι άλλο ας βγάζουν βιβλία. Κάποια στιγμή θα πολτοποιηθούν έτσι κι αλλιώς. (γέλια).

Τι σε κάνει να σηκώνεσαι από το κρεβάτι το πρωί; Τι σε εμπνέει; Είχες ιδιαίτερη σχέση με το αλκοόλ ξέρω.

Γιώργος Αριστηνός: Να βγω έξω να πάω στο Ζάππειο και να περπατήσω. Κάθε πρωί, μια ολόκληρη ζωή. Τίποτα δεν μου δίνει έμπνευση για να γράψω. Με τον Παπαγιώργη πίναμε κάθε μέρα, όλη μέρα, είμασταν αλκοολικοί. Πλέον αυτό έχει σταματήσει. Να πω μόνο πως τα κείμενα στην «Επιληψία Της Λέξης» πρέπει να τα διαβάσει κανείς πάνω από μία φορές για να τα καταλάβει.