«Η βραζιλιάνικη 11η Σεπτεμβίου»: Η άγνωστη ιστορία μιας αποτυχημένης αεροπειρατείας

Ενενήντα οκτώ επιβάτες είχαν επιβιβαστεί στην πτήση 375 της São Paulo Airways για το Ρίο εκείνο το πρωί, αλλά ο άνδρας στη θέση 3C είχε διαφορετικό προορισμό στο μυαλό του. Καθώς το Boeing 737-300 απογειώθηκε από τον διάδρομο, ο Raimundo Nonato Alves da Conceição καθόταν ήσυχος κρατώντας ένα σακίδιο με ένα κουτί με πυρομαχικά και ένα περίστροφο διαμετρήματος 0,32 κρυμμένο μέσα.

Εξαγριωμένος από την οικονομική αναταραχή και τον υπερπληθωρισμό που έπληξε τη Βραζιλία καθώς αναδύθηκε από δύο δεκαετίες στρατιωτικής δικτατορίας στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο άνεργος 28χρονος αποφάσισε να συντρίψει ένα αεροπλάνο στο προεδρικό μέγαρο Planalto της Μπραζίλια για να σκοτώσει τον τότε ηγέτη της χώρας, José Sarney.

Ο πιλότος του Boeing, Fernando Murillio, φέρεται να έμεινε άναυδος όταν ο Nonato εισέβαλε στο πιλοτήριο, πυροβόλησε και σκότωσε τον συγκυβερνήτη και ανακοίνωσε το σχέδιό του για καμικάζι.

Αυτό που ακολούθησε πρέπει να καταγραφεί ως ένα από τα πιο παράξενα και ανησυχητικά επεισόδια στην ιστορία της αεροπορίας της Νότιας Αμερικής. Για τις επόμενες σχεδόν τρεις ώρες, ο πιλότος πάλεψε για να σώσει τους επιβάτες του -και τον πρόεδρο της Βραζιλίας- με μια εντυπωσιακή επίδειξη εναέριων ακροβατικών που κάνει την προσγείωση της πτήσης 1549 της US Airways το 2009 στον ποταμό Hudson να μοιάζει παιχνιδάκι.

Ωστόσο, παρά το δράμα, το περιστατικό του Σεπτεμβρίου 1988 παραμένει ελάχιστα γνωστό στη Βραζιλία, πόσο μάλλον διεθνώς – κάτι που ο σκηνοθέτης Marcus Baldini ελπίζει να αλλάξει με την τελευταία του ταινία, The Hijacking of Flight 375.

Η ιστορία της πτήσης 375 είναι επίσης εμποτισμένη με την ιστορία και την πολιτική γύρω από την ταραχώδη μετάβαση της Βραζιλίας πίσω στη δημοκρατία πριν από τέσσερις δεκαετίες.

Τα κίνητρα του Nonato δεν έχουν ποτέ εξηγηθεί πλήρως. Σύμφωνα με το βιβλίο του Ivan Sant'Anna το 2000 για το τρομοκρατικό αυτό έπος, ο αεροπειρατής είπε στην αστυνομία ότι διαμαρτυρόταν για την αποτυχία του Sarney να τιθασεύσει τον πληθωρισμό και να φυλακίσει διεφθαρμένους πολιτικούς - ένα στοιχειωμένο προμήνυμα του εξτρεμισμού κατά του κατεστημένου που κατέλαβε τη Βραζιλία κατά τη διάρκεια του Bolsonaro το 2018 και κορυφώθηκε με την επίθεση του Ιανουαρίου σε ένα προεδρικό μέγαρο που ο Nonato ήλπιζε επίσης να καταστρέψει.

Ο Baldini λέει ότι η επίθεση του Nonato ήταν «μια απερίσκεπτη, ανεύθυνη, απολύτως απαίσια [πράξη] – αλλά μια που κατά κάποιον τρόπο προσωποποίησε τον θυμό που ένιωθαν οι άνθρωποι εκείνη τη στιγμή».

«Είναι μια τόσο εκπληκτική ιστορία – και νομίζω ότι αυτού του είδους η περιέργεια θα προσελκύσει κόσμο στους κινηματογράφους», λέει ο Baldini, ο οποίος βλέπει παραλληλισμούς μεταξύ του «παράλογου» εγκλήματος του κακού και του πολιτικού εξτρεμισμού των αρχών του 21ου αιώνα.

Η ψυχολογική κατάρρευση του Nonato ξεκίνησε νωρίς στις 29 Σεπτεμβρίου 1988 όταν επιβιβάστηκε στην πτήση 375 από το Μπέλο Οριζόντε στο Ρίο. Καθώς πλησίαζε το διεθνές αεροδρόμιο του Ρίο, πυροβόλησε στο πιλοτήριο και διέταξε τον πιλότο να πετάξει βόρεια στη Μπραζίλια, προκαλώντας σχεδόν τρεις ώρες τρόμου στους επιβάτες από τη Βραζιλία, τη Γερμανία, το Ιράν και την Ιαπωνία.

Ένας αμφιλεγόμενος ιατροδικαστής που είχε αναγνωρίσει κάποτε τα λείψανα του ναζί εγκληματία πολέμου Josef Mengele στο Σάο Πάολο εξέδωσε πιστοποιητικό θανάτου μετά την άρνηση των γιατρών του νοσοκομείου. Περιέργως, ισχυρίστηκε ότι ο Nonato πέθανε από δρεπανοκυτταρική αναιμία. Οι επιβάτες της πτήσης 375 –και ο πρόεδρος– επέζησαν όλοι.

«Η αγανάκτηση υποκινεί την ακραία συμπεριφορά», λέει ο σκηνοθέτης για μια ταινία που πιστεύει ότι θα αφήσει το κοινό να αναρωτιέται: «Πόσο μακριά θα φτάσουν οι άνθρωποι ως αποτέλεσμα του θυμού τους;»