Ποια είναι η καλύτερη ταινία πολεμικών τεχνών όλων των εποχών
Πριν από 50 χρόνια, στις 19 Αυγούστου 1973, έκανε πρεμιέρα στις ΗΠΑ το «Enter the Dragon» με τον Μπρους Λι, που θεωρείται η καλύτερη ταινία πολεμικών τεχνών όλων των εποχών. Ο πρωταγωνιστής της δεν ήταν εκεί για να δει την παγκόσμια επιτυχία της – είχε φύγει από τη ζωή μόλις ένα μήνα πριν, στις 20 Ιουλίου 1973.
Η πλοκή του «Κίτρινου Πράκτορα του Χονγκ Κονγκ» – όπως είναι ο όχι ιδιαίτερα πολιτικά ορθός ελληνικός τίτλος της ταινίας – περιστρέφεται γύρω από τη διείσδυση του ήρωα που υποδύεται ο Λι σε ένα τουρνουά πολεμικών τεχνών το οποίο χρησιμοποιείται ως βιτρίνα για τη συγκάλυψη ενός κυκλώματος διακίνησης ναρκωτικών και πορνείας. Και είναι απλά το πρόσχημα για να ξεδιπλώσει το 32χρονος τότε σταρ το μοναδικό του ταλέντο απέναντι σε πλήθος αντιπάλων.
Η ταινία έχει αντέξει και με το παραπάνω στη δοκιμασία του χρόνου και το 2004 εντάχθηκε στην Εθνική Ταινιοθήκη της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου των ΗΠΑ ως «πολιτιστικά σημαντική». Με προϋπολογισμό μόλις 450.000 δολάρια, όπως εξηγεί στο BBC ο συνεργάτης παραγωγός Αντρέ Μόργκαν, έκανε παγκόσμιες εισπράξεις 100 εκατ. δολαρίων στην αρχική της κυκλοφορία.
Ο Μόργκαν ήταν μόλις 20 ετών όταν ξεκίνησαν τα γυρίσματα και γιόρτασε τα 21α γενέθλιά του στην εμβληματική αίθουσα με τους καθρέφτες όπου διαδραματίζεται η τελική μονομαχία ανάμεσα στον χαρακτήρα του Λι και του «μεγάλου κακού» Χαν, που υποδυόταν ο Κινέζος ηθοποιός Σι Κιν.
Όπως αφηγείται ο Μόργκαν, ο Λι ύστερα από μία δεκαετία που πέρασε στις ΗΠΑ προσπαθώντας ανεπιτυχώς να κάνει καριέρα στον κινηματογράφο (στην τηλεόραση είχε ξεχωρίσει ως Κέιτο στη σειρά «The Green Hornet»), επέστρεψε στο Χονγκ Κονγκ το 1971 όπου γύρισε τρεις πολύ επιτυχημένες ταινίες: «The Big Boss» (Ο Μεγάλος Αρχηγός), «Fists of Fury» (Ματωμένες Γροθιές του Καράτε) και «The Way of the Dragon» (Ο Κίτρινος Πράκτωρ Εναντίον της Μαφίας). Μάλιστα την τελευταία την έγραψε και τη σκηνοθέτησε.
Μετά από τα εισπρακτικά ρεκόρ των τριών αυτών ταινιών στην Ασία, ήταν η σειρά του Χόλιγουντ να πετάξει δολάρια στα πόδια του Λι. Και έτσι γεννήθηκε το «Enter the Dragon».
Πώς ο Μπρους Λι άλλαξε τις μονομαχίες στην οθόνη
Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, το «Enter the Dragon» είναι μια περιπέτεια πολεμικών τεχνών και, ως τέτοια, δεν τη βλέπεις ούτε για τις ερμηνείες, ούτε για την κινηματογράφηση, ούτε για το σενάριο – το οποίο άλλωστε είναι «ύποπτα παρόμοιο» με εκείνο της πρώτης ταινίας Τζέιμς Μποντ («Dr. No») περιλαμβάνοντας έναν ήρωα που στρατολογείται από τη Βρετανική Υπηρεσία Πληροφοριών, ένα μυστηριώδες νησί και έναν κακό με ένα θανατηφόρο μεταλλικό χέρι.
Το «Enter the Dragon» το βλέπεις για τις σκηνές μονομαχιών, που το καθιέρωσαν ως την πιο επιδραστική ταινία πολεμικών τεχνών που γυρίστηκε ποτέ. Στον τομέα αυτό ο Μπρους Λι ήταν χρόνια μπροστά από την εποχή του. Ενώ σεβόταν τα παραδοσιακά στυλ μάχης, όπως το κουνγκ φου, το καράτε και το τζούντο, αρνήθηκε να δεσμευτεί από αυτά. Το σύστημα που ίδρυσε ο Λι, το Τζιτ Κουν Ντο, είναι ένα σύνολο αρχών σχεδιασμένο να λειτουργεί ειδικά για ένα άτομο. Παίρνεις ό,τι είναι χρήσιμο και το κάνεις δικό σου. Ήταν οι «μεικτές πολεμικές τέχνες» πολύ πριν γεννηθεί ο συγκεκριμένος όρος.
Ο πιστοποιημένος εκπαιδευτής του Τζιν Κουν Ντο, Τόμι Καράδερς, μελετά τις πολεμικές τέχνες εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Θυμάται την εναρκτήρια σκηνή του «Enter the Dragon», που είχε παρακολουθήσει ως έφηβος, και στην οποία ο Λι αναμετράται με τον μελλοντικό θρύλο των ταινιών του Χονγκ Κονγκ Σάμο Χανγκ. Στη μονομαχία βλέπουμε και τους δύο άνδρες να φοράνε γάντια χωρίς δάχτυλα και στενά σορτς, αξεσουάρ που θα γίνονταν συνώνυμα με τους μαχητές του Ultimate Fighting Championship που βασίζεται στις μεικτές πολεμικές τέχνες, δεκαετίες αργότερα.
«Ήθελε να είναι πιο ποικιλόμορφος στην προσέγγισή του στη μάχη και να εκπαιδεύσει το κοινό», λέει ο Καράδερς στο BBC.
«Σε αυτή τη σκηνή, βλέπετε τη δουλειά που κάνει με τα πόδια, τις προσποιήσεις, τους συνδυασμούς γροθιών που θυμίζουν μποξ. Είναι δύσκολο να βάλεις μια ταμπέλα στις τεχνικές που χρησιμοποιεί επειδή υπάρχουν πολλά κινεζικά, ιαπωνικά και κορεατικά συστήματα που ενσωματώνουν τις ίδιες κινήσεις. Υπάρχουν μέχρι και στοιχεία κλασικής πάλης σε αυτή τη μονομαχία».
Για την ταινία ο Λι δημιούργησε μερικές από τις πιο εξελιγμένες και σωματικά απαιτητικές χορογραφίες μάχης που έχουν καταγραφεί ποτέ σε φιλμ. Εκτός από τις μάχες σώμα με σώμα, η χρήση παραδοσιακών όπλων από τον Λι, όπως ξύλινα κοντάρια και νουντψσάκου, είναι μαγευτική.
«Ο Μπρους πίεσε τον εαυτό του σε σημείο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης, σε σημείο αφυδάτωσης – αλλά ήταν μέσα στα όρια της αντοχής του. Ήξερε ακριβώς τι έκανε», θυμάται ο Μόργκαν.
Και όταν μετά από 48 ώρες επέστρεφαν από το εργαστήριο τα φιλμ με τα πλάνα κάθε ημέρας, η μαγεία αποτυπωνόταν και στην οθόνη. «Δεν γινόταν να δεις αυτά τα πλάνα χωρίς να συνειδητοποιήσεις ότι είχες κάτι ξεχωριστό. Ο Μπρους ήταν ενθουσιασμένος. Ήταν καλό υλικό».