97 χρόνια από τη γέννηση του Μίκη Θεοδωράκη: Οι δρόμοι του Αρχάγγελου δεν θα χαθούν

Το ανεξίτηλο ίχνος του, πατριδοκεντρικό και ενωτικό πάνω απ’ όλα, αλλά και ζωογόνο μέσα από το σπουδαίο, παγκόσμιας αναγνώρισης μουσικό έργο του και κυρίως τα τραγούδια του που έφθασαν στα στόματα όλων με τα λόγια των ποιητών. Ίχνος, που τρέφει την ανάταση, το σθένος και την απαντοχή σε καιρούς δύσκολους, όπως οι σημερινοί.

Για ένα πρόσωπο - φάρο τέτοιας ακτινοβολίας, η ουσιαστική ημερομηνία μνημόνευσης είναι η γενέθλια. Αυτή του θανάτου δεν δηλώνει κάτι πέρα από το βιολογικό τέλος.
Θυμούμαι, τον Ιούλιο του 2010 είχαμε γιορτάσει τα 85 χρόνια του Μίκη με μια μεγάλη συναυλία, στον Λυκαβηττό. Διατηρώ στο αρχείο μου ένα δικό του κείμενο, χαιρετισμό στους πολλούς που τον τίμησαν τότε σ’ εκείνο το αφιέρωμα. Αντιγράφω μια εμπνευσμένη ερμηνεία της Αρμονίας από την επιστολή του, που είχε διαβάσει τότε στη συνέντευξη Τύπου ο Μανώλης Ρασούλης (αυτός, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, ο Αντώνης Καλογιάννης, που συνέπραξαν με πολλούς άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες στη συναυλία σ’ εκείνο το «λουτρό αγάπης», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Μίκης, έχουν φύγει επίσης από τη ζωή). Έγραφε ο εμβληματικός Μίκης Θεοδωράκης στο σημείωμα:

«Εμείς οι μουσικοί θεωρούμεθα και είμεθα προνομιούχα όντα, γιατί ασχολούμεθα με την Αρμονία. Δηλαδή τον τελικό σκοπό και το μέγιστο ιδανικό της φυσικής και κοινωνικής ζωής.

Όμως, αν κρίνω από τον εαυτό μου, μονάχα στην τελευταία πενταετία συνειδητοποίησα ότι ο τελειότερος οργανισμός από όσους εγνώρισα -τελειότερος ακόμα και από τη Μουσική- είναι ο Άνθρωπος. Και ο ανθρώπινος οργανισμός για να λειτουργήσει ομαλά, χρειάζεται πάνω απ’ όλα απόλυτη ισορροπία στις κινήσεις και τις συνήθειες.

Για τον λόγο αυτό, κρίνω σκόπιμο να περιγράψω τις δικές μου καθημερινές επιλογές, που μου εξασφαλίζουν σωματική γαλήνη και πνευματική διαύγεια:

Πρωινό ξύπνημα έως τις εννέα και μισή. Πρωινό ραντεβού με την Μυρτώ. Κάθοδος στο γραφείο του ισογείου, όπου εντελώς μόνος από τις δέκα έως τη μία γράφω, διαβάζω και ακούω μουσική. Μετά το γεύμα, ανάπαυση έως τις πέντε. Δεύτερο ραντεβού με την Μυρτώ έως τις έξι. Νέα κάθοδος στο γραφείο είτε άνοδος στο δώμα, όπου δέχομαι φίλους και συνεργάτες έως τις οκτώ και μισή. Επάνοδος στο δεύτερο πάτωμα και τρίτο ραντεβού με την Μυρτώ, την Μαργαρίτα και τον Γιώργο και κάπου κάπου τους τέσσερις εγγονούς και την εγγονή που έχει το όνομα της γιαγιάς της. Έντεκα και μισή διάβασμα στο κρεβάτι και ύπνος…

Με βάση τα σημεία στίξεως (Ξύπνημα, Ραντεβού, Κάθοδος, Άνοδος-Κάθοδος είτε Κάθοδος-Άνοδος, Δεύτερο πάτωμα (Δεσπόζουσα), Ραντεβού με οικογένεια, Ύπνος. Δηλαδή έχουμε 12 στίξεις-νότες. Με βάση το Ντο Ματζόρε, εγώ θα έγραφα την εξής μελωδία: [ακολουθούν οι πρώτες νότες από την «Άρνηση» του Γιώργου Σεφέρη («Στο περιγιάλι»)].

Φυσικά, μπορεί να υπάρξουν δεκάδες - εκατοντάδες - χιλιάδες παραλλαγές. Τούτων λεχθέντων, κάθε έξοδος απ’ αυτό το κλειστό αρμονικό κύκλωμα μας προκαλεί αφάνταστη σωματική κόπωση και επικίνδυνη πνευματική δυσφορία. Και το χειρότερο, από την επομένη ο ανθρώπινος οργανισμός, διαμαρτυρόμενος μας εκδικείται. Και πρέπει να περάσουν πολλές μέρες, συχνά με γιατρούς και φάρμακα, για να ξανακερδίσουμε τη χαμένη μας ισορροπία (…)».

Ο ίδιος δεν ήταν παρών στη συνέντευξη όπου έστειλε την επιστολή προς ανάγνωση, αιτιολογώντας την απουσία του με αυτή την ιδέα περί Αρμονίας. Ωστόσο, είχε λαμπρύνει με την παρουσία του τη συναυλία στον Λυκαβηττό.

Ο οικουμενικός Μίκης, μπροστάρης σε κάθε στιγμή της σύγχρονης πορείας του Γένους και του Ελληνισμού με την ευγενική δύναμη της μουσικής και των τραγουδιών του, άλλοτε επικός - άλλοτε λυρικός ή δραματικός, είδε και στη στη Μήδεια μια προβολή της Ελλάδος στις εθνικές τραγωδίες, ως θύμα των ξένων δυνάμεων της επιβουλής, των εχθρών της (συνέντευξη 2013 - «Διάλογοι στο Λυκόφως», εκδόσεις Ιανός).
Αυτή είναι η διάσταση της κινηματογραφικής όπερας του Αστέρη Κούτουλα (Recycling Medea - 2013) για το μπαλέτο του έργου «Μήδεια» που συνέθεσε o Μίκης και ερμηνεύει την τραγική πράξη της παιδοκτονίας, σε μια εποχή που η πατρίδα θα πρέπει να αγκαλιάσει και να ξαναπάρει δύναμη επιβίωσης πρωτίστως από τα παιδιά της. Αυτό είναι το αναγκαίο σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε.

Για την ισχύ της μνήμης του Μίκη Θεοδωράκη λοιπόν, 29 Ιουλίου 2022, μοιράζομαι το βίντεο που τράβηξα σε πρόσφατη συναυλία της ορχήστρας «Μικροί Λιποτάκτες» της κόρης του Μαργαρίτας, με την εξαίρετη ερμηνεία του Παναγιώτη Πετράκη στην «Όμορφη Πόλη» (θεατράκι της Ρεματιάς Χαλανδρίου).

Στο τέλος, αυτή η ομορφιά μένει για να μας εξημερώνει:

Όμορφη πόλη, φωνές μουσικές / Απέραντοι δρόμοι, κλεμμένες ματιές / Ο ήλιος χρυσίζει, χέρια σπαρμένα / Βουνά και γιαπιά, πελάγη απλωμένα…

* Ο Γιάννης Ρούντος είναι επιχειρηματικό στέλεχος με εξειδίκευση και έργο στις επιχειρηματικές σχέσεις, την επικοινωνία, την κοινωνική υπευθυνότητα και βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, με σημαντική δραστηριότητα για τον Πολιτισμό, τα Γράμματα και τις Τέχνες.