Ξαναφτιάχνοντας το άρωμα της Κλεοπάτρας: Οι ερευνητές «μυρίζουν» τον αρχαίο κόσμο

Μπορείς να αναδημιουργήσεις μια μυρωδιά αν δεν την έχεις μυρίσει ο ίδιος; Όχι εύκολα, αλλά τα στοιχεία που έχουν στα χέρια τους οι ερευνητές, σε συνδυασμό με τη σύγχρονη τεχνολογία, μπορούν να πλησιάσουν πλέον πάρα πολύ μια ολόκληρη ανεξερεύνητη πλευρά του αρχαίου κόσμου: Την όσφρηση.

Μεγάλο μέρος της κατανόησής μας για τον αρχαίο κόσμο προέρχεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα που μας ξεδιπλώνουν την καθημερινότητα των ανθρώπων που έζησαν χιλιάδες χρόνια πριν από μας: Κοσμήματα, δοχεία που περιείχαν καλλυντικά, απεικονίσεις και περιγραφές του πώς οι αρχαίοι λαοί συνήθιζαν να καλλωπίζουν τους εαυτούς τους.

Η μυρωδιά, όμως, είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση, μια υπόθεση δύσκολο να περιγραφεί όσο και να αναπαραχθεί. Κι όμως, όπως σε όλους τους κόσμους, έτσι και στον αρχαίο, υπήρχαν άπειρες μυρωδιές, ευχάριστες ή και όχι τόσο: Οι αρχαίοι λαοί μαγείρευαν, δημιουργούσαν απόβλητα και έφτιαχναν αρώματα, ακριβώς όπως κάνουμε κι εμείς.

Πλέον οι ερευνητές προσπαθούν να αναπαράξουν τις αρχαίες μυρωδιές, χρησιμοποιώντας τόσο τις υπερσύγχρονες τεχνολογίες που δεν είχαμε στα χέρια μας πριν από μερικά χρόνια, όσο και πιο απλά εργαλεία.

Το άρωμα της Κλεοπάτρας

Οι ερευνητές Ντόρα Γκόλντσμιθ και Σον Κόφλιν κατάφεραν για πρώτη φορά να αναδημιουργήσουν το περίφημο άρωμα της Κλεοπάτρας. Δούλεψαν πάνω στα ευρήματα της αρχαιολογικής ανασκαφής στο Θμουίς, κοντά στο Μεντές. Εκεί βρέθηκε ένα κτήριο το οποίο φαίνεται ότι ήταν εργοστάσιο αρωμάτων και στο οποίο βρέθηκαν τα δοχεία που περιείχαν τις πρώτες ύλες για τα αρώματα. Παράλληλα, αποκωδικοποίησαν και ένα αρχαίο ελληνικό κείμενο, το οποίο περιείχε μια συνταγή.

Άρχισαν να πειραματίζονται με τα υλικά της εποχής, όπως κανέλα, έλαια και ρετσίνι, προκειμένου να κατασκευάσουν το άρωμα. Αυτό που προέκυψε είναι μια έντονη μυρωδιά, πικάντικη αλλά και γλυκιά.

Και άλλοι ερευνητές εργάζονται πάνω στην ίδια γραμμή, όπως Τζάκοπο λα Νάζα, από το Πανεπιστήμιο της Πίζας και η ομάδα του: Πριν από λίγες μέρες δημοσιεύθηκε η δική τους έρευνα στο Journal of Archaeological Science. Οι ερευνητές μελέτησαν δοχεία από το ταφικό μνημείο του αρχαίου Αιγύπτιου αρχιτέκτονα Κα και της συζύγου του Μερίτ.

Οι αρχαιολόγοι χρησιμοποίησαν έναν τεράστιο φασματογράφο για να βρουν τα χημικά κατάλοιπα μέσα σε βάζα και δοχεία και μέχρι τώρα έχουν ανακαλύψει λίπη, έλαια, και κεριά τα οποία χρησιμοποιούνταν για να δημιουργηθούν καλλυντικά και αλοιφές εκείνη την εποχή. Επίσης βρέθηκαν δοχεία που περιείχαν άλευρα και ψάρια.

Τον περασμένο Μάρτιο ερευνητές του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ της Ιένας για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας, δημοσίευσαν μια εργασία για τις δικές τους βιομοριακές τεχνικές, τις οποίες χρησιμοποιήσαν για να εντοπίσουν αυτό που ονόμασαν «οσφρητικό πεδίο». Υποστηρίζουν ότι στοιχεία μπορούν να ληφθούν όχι μόνο από τα βάζα και τα δοχεία, αλλά και από απομεινάρια σκουπιδιών αλλά και από την τερηδόνα στα ανθρώπινα δόντια.

Οι συγκεκριμένοι δούλεψαν με τα ευρήματα της ανασκαφής στην Ταίμα της Σαουδικής Αραβίας, ένα σημείο που εικάζεται ότι ήταν μεγάλος σταθμός για τα καραβάνια που μετέφεραν μύρο και άλλα παρόμοια στοιχεία από την Αραβική χερσόνησο προς τη Μεσόγειο θάλασσα.