Θώνις–Ηράκλειον: Στον βυθό της θάλασσας τα μυστικά μιας αρχαίας Αιγυπτιακής πόλης

Τότε, ο Γάλλος αρχαιολόγος Φράνκ Γκοντίο (Franck Goddio) έκανε μία εξαιρετική υποβρύχια ανακάλυψη.

Για περίπου 1.000 χρόνια, η πόλη Ηράκλειον ή, αλλιώς, Θώνις ήταν βυθισμένη. Πολλά ψάρια ζούσαν ανάμεσα σε χαλάσματα μεγαλοπρεπών ναών και πολλά ιερογλυφικά καλύπτονταν από φύκια. Θεοί και βασιλιάδες παρέμεναν ακινητοποιημένοι και ανίσχυροι, ενώ αγάλματα χάνονταν σιγά σιγά κάτω από την άμμο.

Ο Γκόντιο πέρασε χρόνια χαρτογραφώντας την περιοχή και τα ευρήματά της, καθώς και τη γειτονική πόλη Κάνωπος, η οποία ανακαλύφθηκε από έναν πιλότο της Βρετανικής Βασιλικής Αεροπορίας το 1933, ο οποίος παρατήρησε ερείπια στη θάλασσα.

Χάρη σε μία νέα έκθεση του Βρετανικού Μουσείου, τα απίστευτα ευρήματα της υποβρύχιας ανασκαφής του Γκόντιο θα είναι σύντομα προσβάσιμα στο κοινό.

Η έκθεση «Βυθισμένες Πόλεις: Χαμένοι Κόσμοι της Αιγύπτου» ανοίγει στις 19 Μαΐου και σύμφωνα με την έφορο του μουσείου, Αουρέλια Μέισον-Μπέργκοφ (Aurélia Masson-Berghoff), δίνει φώς σε ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αρχαιολογίας.

Η πόλη Θώνις–Ηράκλειον και η πόλη Κάνωπος ήταν γνωστές από την ελληνική μυθολογία και τους έλληνες ιστορικούς, και τώρα ξέρουμε που βρίσκονταν όλα αυτά τα χρόνια.

Γιατί βυθίστηκαν;

Έχοντας κατά πάσα πιθανότητα ιδρυθεί γύρω στο 700 π.Χ., η πόλεις Θώνις–Ηράκλειον και Κάνωπος έπαιξαν σημαντικό ρόλο ως εμπορικοί κόμβοι ανάμεσα στην αρχαία Αίγυπτο, την Ελλάδα και την ευρύτερη Μεσόγειο και σύμφωνα με την έφορο του Βρετανικού Μουσείου οι περιστάσεις τελικά συνωμότησαν εναντίον τους.

«Πολλά φυσικά φαινόμενα προκάλεσαν την βύθιση αυτών των πόλεων σε βάθος έως και 10 μέτρα κάτω από την θάλασσα», σημειώνοντας ότι η φυσική άνοδος της θάλασσας, η καθίζηση και σεισμοί που προκάλεσαν παλιρροϊκά κύματα, όλα έβαλαν το χέρι τους.

Θεοί του χθες

Η Μέισον Μπέργκοφ εξηγεί γιατί έμαθαν πολλά από την μορφή των θρησκευτικών ειδώλων που ξεθάφτηκαν από τον υγρό τάφο. Τα αγάλματα είναι, κυρίως, ανθρωπόμορφοι θεοί των Πτολεμαίων.

«Οι Έλληνες ποτέ δεν λάτρευαν ζώα και ζωόμορφους θεούς», εξηγεί. «Οι Πτολεμαίοι –κυβερνήτες της Αιγύπτου μετά τον Μέγα Αλέξανδρο– δημιούργησαν μία ανθρώπινη εκδοχή του αιγυπτιακού θεού–ταύρου Όσιρις. Στην ελληνική του εκδοχή ονομάστηκε Σέραπις και συνδύαζε πτυχές και λειτουργίες μεγάλων ελληνικών θεών».

Το κολοσσιαίο κεφάλι ενός αγάλματος του Σέραπι θα εκτεθεί μαζί με άλλα μεγάλα αντικείμενα, που δημιουργήθηκαν στα όρια μεταξύ του ελληνικού και αιγυπτιακού πολιτισμού.

«Στην έκθεση "Βυθισμένες Πόλεις" θα παρουσιάσουμε μία ποικιλία από γλυπτά που απεικονίζουν Μακεδόνες, που φορούν αιγυπτιακές κορώνες σαν να είναι Φαραώ», δηλώνει η έφορος.

Η αλλαγή αυτή δεν επήλθε λόγω της ματαιοδοξίας των Έλλήνων, αλλά λόγω της εξυπνάδας τους στους πολιτική. «Οι Πτολεμαίοι είχαν κατανοήσει ότι χρειάζονταν την υποστήριξη του τοπικού ιερατείου και του πληθυσμού, για να βασιλεύσουν», προσθέτει η έφορος Μπέργκοφ.

«Για να το καταφέρουν αυτό υιοθέτησαν τα πιστεύω των Αιγυπτίων, τις τελετουργίες τους και την εικονογραφία τους».

Το μεγαλύτερο έκθεμα της έκθεσης θα είναι ένα άγαλμα του Χαπί, του θεού των πλημμυρών· ειρωνεία. Είναι πάνω από 5 μέτρα και ζυγίζει 5443 κιλά. Το γλυπτό από ροζ γρανίτη χρονολογείται το 6 ο αιώνα π.Χ., πολύ πριν την εξαφάνιση της πόλης Θώνις-Ηράκλειον.

«Αυτό που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι ό Φράνκ και η ομάδα του έχουν ανακαλύψει λιγότερο από το 5% της πόλης», τονίζει η επιμελήτρια.

«Έχουν αφήσει πολύ υλικό στο βυθό της θάλασσας».

The secrets of a lost Egyptian city were underwater
By Thomas Page, for CNN