«Weather Engines»: Μια έκθεση για την κλιματική κρίση στη Στέγη και στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Από την 1η Απριλίου, στη Στέγη και στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ο καιρός «εισβάλλει» με ομιλίες, εργαστήρια, περφόρμανς και μια μεγάλη εικαστική έκθεση με εγκαταστάσεις ήχου και βίντεο, γλυπτά, ταινίες και αντικείμενα τρισδιάστατης εκτύπωσης, με σημείο αναφοράς την κλιματική κρίση, την εκμετάλλευση αλλά και την αναγκαιότητα αντιμετώπισης των έντονων καιρικών φαινομένων.

Στο «Weather Engines» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, από 1η Απριλίου έως 15 Μαΐου 2022, ο καιρός έρχεται στο προσκήνιο, προτρέποντάς μας να προβληματιστούμε πάνω στην ποιητική, τις πολιτικές και την τεχνολογία του περιβάλλοντος. Καταξιωμένοι και ανερχόμενοι, διεθνείς και Έλληνες καλλιτέχνες συμμετέχουν με έργα τους, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε αυτή την έκθεση, σε επιμέλεια της Δάφνης Δραγώνα και του Jussi Parikka.

Βομβαρδισμοί σπόρων, ένα ζωντανό γλυπτό από μανιτάρια, οι θερμοπολιτικές γύρω από τη θερμοκρασία, ένας άγριος κήπος στον Άρη, ο κύκλος του καιρού μέσα από τον κόσμο των Μαορί, ένας διάσημος αλπικός παγετώνας, κοράλλια λουσμένα στο μπλε φως, κόκκοι γύρης, το νερό των Αζτέκων, τα κολομβιανά εδάφη του Αμαζονίου, οι πολιτικές του κρύου, οι λιβελούλες στα διάφορα οικοσυστήματα, ο ήχος των ωκεανών, είναι μόνο μερικά από τα -όχι απαραίτητα- φυσικά φαινόμενα, συμβάντα και ζητήματα, με τα οποία το κοινό θα έρθει αντιμέτωπο.

Η έκθεση και το πρόγραμμα ομιλιών, περφόρμανς και εργαστηρίων στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών προσεγγίζουν τον καιρό ως περίπλοκο σύστημα, ως αντικείμενο παρατήρησης και ελέγχου, καθώς και ως βιωμένη εμπειρία.

Τα πρότζεκτ και οι εκδηλώσεις αναφέρονται στα φυσικά φαινόμενα και στην κλιματική αλλαγή, σε παλαιότερες και σύγχρονες στρατηγικές μηχανικής του καιρού, καθώς επίσης σε διαφορετικές κοινωνικοπολιτικές ατμόσφαιρες τις οποίες αναπνέουμε και βιώνουμε. Προσεγγίζοντας τα μοντέλα και τα συστήματα της τέχνης ως τεχνικές γνώσης, το «Weather Engines» θίγει την ανάγκη για κλιματική δικαιοσύνη και για εναγκαλισμό των παραπάνω από ανθρώπινων κόσμων.

«Η έκθεση Weather Engines διερευνά την ποιητική, τις πολιτικές και τις τεχνολογίες του περιβάλλοντος, από το έδαφος ως τον ουρανό και από το χώμα ως την ατμόσφαιρα», σημειώνουν οι επιμελητές της έκθεσης, Δάφνη Δραγώνα και Jussi Parikka.

«Ο καιρός μπορεί να περιγραφεί ως ένα δυναμικό σύστημα που καθορίζεται από την ταχύτητα του ανέμου, τη θερμοκρασία, την ατμοσφαιρική πίεση και την υγρασία και επηρεάζει ανθρώπινους και μη ανθρώπινους κόσμους. Αλλάζει από στιγμή σε στιγμή και διαφέρει από τόπο σε τόπο, ενώ η πρόβλεψή του κρίνεται απαραίτητη για να ελεγχθούν τυχόν συνέπειές του. Η παρατήρηση του καιρού συνδέεται πλέον και με απόπειρες τροποποίησής του. Παραδείγματα αποτελούν σχετικά στρατιωτικά εγχειρήματα του παρελθόντος ή σύγχρονες τεχνολογικές προσεγγίσεις που στόχο έχουν να μετριάσουν την κλιματική αλλαγή. Ο καιρός, ωστόσο, είναι κάτι περισσότερο από δεδομένα μετεωρολογικής γνώσης. Μπορεί να αφορά και διαφορετικές ατμόσφαιρες, μεταφορικές ή πολιτικές, που σχετίζονται με την αναπνοή και την ίδια τη ζωή.

Η έκθεση Weather Engines παρουσιάζει έργα που θέτουν ερωτήματα για τον καιρό, το περιβάλλον και τον τεχνολογικό πολιτισμό. Εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, βίντεο, ηχητικά έργα και γλυπτά έχουν ως αφετηρία την κλιματική κρίση και εξετάζουν τα στοιχεία που επηρεάζουν τη ζωή. Η ζέστη και το κρύο, ο άνεμος και η βροχή συζητούνται σε συνάρτηση με διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτικά πλαίσια, από το παρελθόν στο παρόν και στο εικοτολογικό μέλλον. Οι ωκεανοί, τα σύννεφα και τα δάση αναγνωρίζονται ως μηχανές διατήρησης της ζωής, δημιουργούν την ατμόσφαιρα που κατοικούμε αλλά και επηρεάζουμε. Αναφορές σε μετεωρολογικά όργανα αλλά και σε φυσικούς βιοδείκτες καταδεικνύουν πώς ο καιρός καταγράφεται και μελετάται. Άλλα έργα εξετάζουν παραδείγματα εκμετάλλευσης ή οπλοποίησης έντονων ή ακραίων καιρικών φαινόμενων.

Τα έργα περιγράφουν μια περιβαλλοντική αισθητική που ταυτόχρονα αφορά την κλιματική δικαιοσύνη. Η έκθεση φέρνει στην επιφάνεια τις αντιπαραθέσεις που εμπλέκονται στην περιγραφή, την εμπειρία και την αντίσταση αποικιακών καιρών και ατμοσφαιρών. Σε μια περίοδο που ο καιρός ορίζεται από τις ανθρώπινες μεταβολές, κάθε καιρός είναι τεχνητός. Αν όμως ο καιρός όντως δημιουργείται, τότε αυτό σημαίνει πως υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να αγωνιστούμε για τον καιρό και το κλίμα που θέλουμε να έχουμε στη ζωή μας», αναφέρουν.

Η έκθεση πλαισιώνεται από την έκδοση του Ιδρύματος Ωνάση «Words of Weather: A glossary» / «Λέξεις για τον καιρό: Ένα γλωσσάρι», που χαρτογραφεί όρους για μια πολιτική οικολογία της εμπειρίας και κυκλοφορεί σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία σε ελληνική και αγγλική έκδοση σε επιμέλεια του Jussi Parikka και της Δάφνης Δραγώνα και σχεδιασμό των Typical Organization.

Καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση

Kat Austen, Anca Benera & Arnold Estefan, Πάκυ Βλασσοπούλου, Felipe Castelblanco, Kent Chan, Coti K., DESIGN EARTH, Matthias Fritsch, Geocinema (Asia Bazdyrieva & Solveig Qu Suess), Abelardo Gil-Fournier & Jussi Parikka, Alexandra Daisy Ginsberg, Hypercomf, Λητώ Κάττου, Ζήσης Κοτιώνης, Manifest Data Lab (Tom Corby, Gavin Baily, Jonathan Mackenzie, Louise Sime, Giles Lane, Erin Dickson, George Roussos), Barbara Marcel, Matterlurgy (Helena Hunter & Mark Peter Wright), Πέτρος Μώρης, Sybille Neumeyer, Αφροδίτη Ψαρρά & Audrey Briot, Susan Schuppli, Rachel Shearer & Cathy Livermore, Denise Ferreira da Silva & Arjuna Neuman, Στεφανία Στρούζα, Superflux, Thomas Wrede.

Το «Weather Engines» υλοποιείται σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο πλαίσιο του δικτύου Studiotopia που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την υποστήριξη της Σχολής Επικοινωνίας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου του Όρχους και του προγράμματος «Design και Αισθητική για Περιβαλλοντικά Δεδομένα».