Ο Λουδοβίκος των Ανωγείων στο CNN Greece: «Εκτίθεμαι και απαιτώ να με κρίνουν για τη ζωγραφική μου»

Οι περισσότεροι γνωρίζουμε τον Λουδοβίκο των Ανωγείων ως έναν σπουδαίο μουσικό που μετράει πάνω από 25 χρόνια πορείας. Όσοι τον ακολουθούμε σε αυτή τη διαδρομή, γνωρίζουμε επίσης τη μεγάλη αγάπη και το ταλέντο που έχει και στη ζωγραφική, με την οποία ασχολείται ήδη από τα οκτώ του χρόνια!

Τα δύο χρόνια της πανδημίας του κορονοϊού, ο Λουδοβίκος τα πέρασε στο σπίτι του στα Ανώγεια, όπου ζει μόνιμα την τελευταία δεκαετία. Κλεισμένος στο νεοσύστατο ατελιέ του, ανάμεσα σε γη και ουρανό, ακολούθησε τους δικούς του δρόμους με οδηγό τα σύννεφα και φάρο τις κορυφές του Ψηλορείτη. Άλλωστε, μόνο «αυτός που περπατάει αφήνει ίχνη πίσω του».

Τα ίχνη που άφησε ο Λουδοβίκος κάνοντας αυτό το «ταξίδι», είναι τα έργα της έκθεσης με τίτλο «Σύννεφο που ξεστράτισε και σκόνταψε στο φως» τα οποία μας περιμένουν στην γκαλερί Genesis στο Κολωνάκι, έως τις 22 Ιανουαρίου.

Το CNN Greece επισκέφθηκε την έκθεση και είχε την ευκαιρία να ατενίσει τα τοπία της Κρήτης του Λουδοβίκου. Με οδηγό τον ίδιο, σηκώσαμε το βλέμμα στα σύννεφα, εκεί που το «κουρασμένο λευκό» ράγισε και ο ήλιος φώτισε το μονοπάτι μας.

Σύννεφο που ξεστράτισε και σκόνταψε στο φως

Θα ήθελα να ξεκινήσουμε με τον τίτλο της έκθεσης με τα ζωγραφικά έργα που μας παρουσιάζετε στην Gallery Genesis στο Κολωνάκι. «Σύννεφο που ξεστράτισε και σκόνταψε στο φως».

«Γεννημένος στα Ανώγεια, σε έναν τόπο που ο Ψηλορείτης "γεννάει" σύννεφα και παίζει μαζί τους, πάντα είχα αυτή την αίσθηση. Ότι το φως θέλει να κατέβει κάτω αλλά τα σύννεφα του έλεγαν "όχι δεν είναι δουλειά σου". Ένα σύννεφο λοιπόν που περπατάει και "σκοντάφτει" στο φως, σημαίνει ότι από λάθος μπορείς να πας στον σωστό δρόμο. Έλεγε παλιά ένας φίλος ψυχίατρος ότι "αν κατά λάθος πας στο σωστό δρόμο, θα χαθείς". Επομένως το σύννεφο κατά λάθος μπαίνει στο σωστό δρόμο, γεύεται την άλλη όψη αυτού που πρεσβεύει το φως. Ένα παιχνίδισμα ποιητικό ήταν ο τίτλος και νομίζω πως πέτυχε κιόλας».

Κάνοντας μια δεύτερη ανάγνωση των έργων θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπαινίσσεστε την αιώνια πάλη ανάμεσα στη μέρα με τη νύχτα, στο θάνατο με τη ζωή.

«Ακριβώς, είναι η αιώνια πάλη του άσπρου με το μαύρο. Από τα αόρατα και τα ορατά. Τα συναισθήματα μας μπορούν να πάνε από το σκοτάδι μέχρι το φως. Σου λέει ο αγαπημένος σου μια κουβέντα που σε πληγώνει και σκοτεινιάζεις, σου λέει "σ’ αγαπώ" και φωτίζεσαι. Είμαστε έρμαιο στα συναισθήματα και αυτό είναι μαύρο-άσπρο.

Μας το υπαινίσσεται και η νύχτα με τη μέρα αυτό. Αλλά πρόσεξε με τι λεπτότητα παραδίδει η μία στην άλλη, η μέρα στη νύχτα ή το αντίθετο. Δεν είναι αντίθετες μεταξύ τους αυτές οι έννοιες. Το ανοιχτό μαύρο είναι το λευκό αλλά και το βαθύ λευκό είναι το μαύρο. Είναι μια συνέχεια λοιπόν, η τονικότητα στα δύο άκρα. Άρα η νύχτα δεν αντιδικεί με τη μέρα. Πρέπει να πάρουμε το μήνυμα ότι ο εαυτός μας είναι δύο πράγματα τουλάχιστον. Πρέπει να δεχτούμε και το αρνητικό μας μέρος, να του δώσουμε χώρο και κύρος για να μπορεί και αυτό να παίξει έναν ρόλο. Όταν ξεκινάμε σχέση με έναν άνθρωπο καταχωνιάζουμε τις αδυναμίες μας και του παρουσιάζουμε τον φωτεινό μας εαυτό. Όμως ο εαυτός μας ο αληθινός έχει δύο πρόσωπα: και το καλό και το κακό. Κάνουμε λοιπόν μια αυτολογοκρισία της συμπεριφοράς μας. Αυτό θέλω να πω με αυτά τα έργα. Με τους δρόμους που απεικονίζω, δείχνω ότι πρέπει να σηκωθούμε προς τα πάνω, η ζωή πρέπει να σε πάει προς τα επάνω. Πρέπει να σηκώσουμε κεφάλι προς τα άστρα, προς τα σύννεφα, εννοώντας και το εσωτερικό μας "ύψος". Αγαπάμε τον άλλο για αυτό που είναι. Ο έρωτας είναι μια αφορμή και η αγάπη μια κατάσταση. Ξεκινάς λοιπόν από εδώ για να πας κάπου, και εύχεσαι να σε βγάλει κάπου. Μπορεί και να μη σε βγάλει».

Έμπνευση για τα συγκεκριμένα έργα έχετε αντλήσει από τα τοπία της Κρήτης;

«Ναι, από τον Ψηλορείτη».

Σε ποια περίοδο τα δημιουργήσατε;

«Είναι τώρα δύο χρόνια. Από την πρώτη καραντίνα. Μάλιστα, απέκτησα και εργαστήριο στην Κρήτη, που δεν είχα ποτέ. Μπήκα με τα χρώματά μου, έκλεισα την πόρτα και ήμουν εγώ κι αυτά. Πάντα ζωγράφιζα, αλλά η δημιουργία αυτού του τύπου θέλει 100% του εαυτού σου, ούτε εσύ να μην ενοχλείς τον εαυτό σου. Να φοράς παπούτσια που να μην κάνουν θόρυβο. Έτσι αισθάνομαι εγώ. Και έτσι προέκυψαν αυτά τα έργα. Εκτός όμως από αυτά, την ίδια περίοδο έκανα και μια σειρά έργων νεκράς φύσης με πολύ χρώμα σε φόντο μαύρο. Η Ντόρα Ηλοπούλου - Ρογκάν και ο Γιώργος Τζάνερης ήθελαν αυτή την ενότητα που βλέπουμε τώρα εδώ και έτσι καταλήξαμε σε αυτά. Αυτή την ενότητα θα τη συνεχίσω όλο το χειμώνα, να δω που αλλού θα με πάει. Ποτέ δεν ξέρεις. Αυτό που λένε οι αρχαίοι είναι ότι δεν υπάρχει τέλειο πράγμα. Όταν λένε "τέλειο' εννοούν το τελικό. Το τέλειο δεν υπάρχει. Άρα εξελίσσεσαι στα πάντα μέχρι να πεθάνεις. Για αυτό και δεν λέω ποτέ ότι είμαι μουσικός ή είμαι ζωγράφος. Ζωγραφίζω, κάνω μουσική και γράφω. Δεν λέω ότι είμαι καλλιτέχνης, δεν δίνω αυτό τον τίτλο στον εαυτό μου. Ο Γκάτσος ποτέ δεν είπε είμαι μεγάλος ποιητής. Αυτό που κάνεις πρέπει να το αφήσεις να φτάσει στον άλλον με έναν τρόπο που εκείνος θα επιλέξει, να του μιλήσει δηλαδή από μόνο του και ας το απορρίψει.

Κι εγώ βλέπω ωραία πράγματα στη ζωγραφική μου μέσα. Τα χαίρομαι πραγματικά. Κάθομαι και τα παρατηρώ ή διαβάζω τα κείμενα σαν την πρώτη φορά. Προσπαθώ να είμαι ένας επισκέπτης για να καταλάβω πώς τα βλέπει ένας άλλος. Αφήνω τον εαυτό μου να αιφνιδιάζεται, να ξαφνιάζεται ή και να απογοητεύεται. Κάνω διάλογο με τον εαυτό μου και χαίρομαι σαν μικρό παιδί.

Θέλω να συνεχίζω να ζωγραφίζω αυτά τα θέματα. Σε αυτή τη φάση που είμαι, βάζω πιο μπροστά τη ζωγραφική και πιο πίσω τη μουσική, έτσι κι αλλιώς την περίοδο αυτή δεν γίνεται και αλλιώς με τα μέτρα. Αλλά δεν σταματάω ποτέ τη μουσική. Πρέπει να σου πω ότι δεν ξέρω πολλά πράγματα σχετικά με τη μουσική, όπως για παράδειγμα την ιστορία για ένα κλασικό κομμάτι. Ξέρω αν μου αρέσει ή όχι. Αλλά με τη ζωγραφική έχω κάνει πολλά ταξίδια. Έχω πάει παντού, έχω σταθεί με τις ώρες μπροστά στα έργα. Άμστερνταμ, Βενετία, Ρώμη, Τολέδο, παντού, γιατί με τραβάει αυτό.

Ο δημιουργός παίρνει ερεθίσματα από παντού. Και ξέρεις πότε σου μιλάνε τα πράγματα; Όταν κάποιο σού κρατήσει το βλέμμα σου λίγη περισσότερη ώρα πάνω του. Αυτός είναι ο διάλογος με την τέχνη, πρέπει να καταδεχθείς τα μηνύματα που σου στέλνει, σε ειδοποιεί, σου τραβάει κάτι την προσοχή. Δώσε λοιπόν λίγο χώρο για να σου μιλήσει».

Υπάρχει κάποιο έργο που σας παίδεψε;

«Όχι, δεν υπάρχει. Με παίδεψε μόνο η ιδέα αρχικά, ποιο θα είναι το σώμα της, πού θα με πάει αυτό. Όταν είδα ότι ο δρόμος είναι η δεύτερη ανάγνωση του έργου, μου έδωσε χαρά μεγάλη. Έτσι άρχισα να προσθέτω τους δρόμους μετά που έγιναν τα έργα. Οι δρόμοι δίνουν προοπτική στα έργα, το βάθος. Έχουμε λοιπόν το σύννεφο που σκοντάφτει στο φως αλλά παράλληλα έχουμε και τον δρόμο που λέει "σήκωσε το κεφάλι να το δεις, να δεις το σύννεφο που σκοντάφτει στο φως", ο δρόμος το υπαινίσσεται αυτό».

Τι εννοείτε όταν λέτε ότι «ζωγραφίζω με το βλέμμα του σκύλου που δεν βλέπει χρώματα»;

«Ο θείος μου που είχε το σπίτι του απέναντι από το δικό μας, είχε έναν σκύλο τον Ρήγα που φύλαγε τα πρόβατα. Και εγώ μικρό παιδί πήγαινα μαζί τους και έπαιζα με τον σκύλο. Ήταν αγαπημένος μου, ταυτιστήκαμε. Ζωγράφιζα λοιπόν ασπρόμαυρα προς τιμή του σκύλου, που κατά την επιστήμη βλέπει ασπρόμαυρα. Ζωγράφιζα με το βλέμμα του σκύλου. Έτσι μου ήρθε η ιδέα».

Γνωρίζω ότι πολλά σπίτια στην Κρήτη έχουν κεντήματα με δικά σας σχέδια.

«Ναι, πάρα πολλά. Όταν ήμουν φοιτητής κατέβαινα κάτω, έρχονταν οι γυναίκες και τους σχεδίαζα πάνω σε υφαντά και τα κεντούσαν. Μάλιστα, έχω ένα στο σπίτι μου που το κέντησε μια κοπέλα και μου το χάρισε μετά από καιρό. Το έχω χρόνια. Και κάποια στιγμή διακρίνω από την πίσω μεριά ένα μικρό ραμμένο "σ’ αγαπώ". Μου είχε στείλει ένα μήνυμα αγάπης όταν ήμουν 17-18 χρονών και το είδα μετά από 50 χρόνια».

Η ενασχόληση με τη ζωγραφική

Ξεκινήσατε να ζωγραφίζετε σε ηλικία 8 ετών. Θα ήθελα να μου πείτε την ιστορία αυτή.

«Ναι, πρώτη φορά ζωγράφισα πάνω σε ένα χάρτινο πιάτο. Με είχε μαλώσει ο πατέρας μου, τρώγανε εκείνοι στο τραπέζι, εγώ δεν έτρωγα. Στεκόμουν όρθιος και μουτρωμένος μπροστά στη βιτρίνα ενός μπουφέ που είχαμε, ήταν σαν καθρέφτης και έκανα τον εαυτό μου βλέποντας την αντανάκλαση. Είχα το χάρτινο πιάτο μπροστά μου -σαν να το βλέπω τώρα- με μπορντούρα κόκκινη και ένα στυλό και άρχισα να ζωγραφίζω τον εαυτό μου. Όταν τελείωσα και το είδαν, ξαφνιάστηκαν! "Εσύ είσαι!" μου είπαν. Αυτού σου δίνει κάτι. Ότι ο Γιώργης της Λουδουδιάς -όπως έλεγαν τη μάνα μου- ζωγραφίζει πολύ ωραία! Αυτό σου δίνει κίνητρο! Η αναγνώριση και ο έπαινος σε κινητοποιούν να πας μπροστά. Αν εκείνη τη στιγμή μου λέγανε "τι ανοησία ζωγράφισες" θα μπορούσα να μην ξαναπιάσω μολύβι. Κάθε παιδί πρέπει να το ενθαρρύνουμε, όχι να του λέμε ψέματα, αλλά να το διορθώνουμε και να το επαινούμε.

Όπως έλεγαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι, πάντα πράττουμε από τον έπαινο ή από την ενοχή. Ο έπαινος είναι μεγάλο πράγμα, τον δέχεσαι και προχωρείς. Η ομορφιά σε χρεώνει την ανακάλυψή της, αλλά σε ξεχρεώνει όταν τη διηγηθείς. Πρέπει να αποδίδεις στον άλλο τη συγκίνησή σου, να είσαι ένας καθρέφτης, να του αποδίδεις αυτό που του ανήκει, όχι μίζερα και τσιγκούνικα πράγματα.

Θα σου πω μια ιστορία. Η μητέρα μου είχε κάποτε πρόβλημα καρδιάς, πήγε στο Ηράκλειο σε έναν γιατρό, έναν σπουδαίο καθηγητή και τη φρόντισε. Όταν λοιπόν πήγα να την πάρω να φύγουμε, η μητέρα μου κοίταξε τον γιατρό με τέτοιο βλέμμα που το ζήλεψα για όλη μου τη ζωή! Πρέπει λοιπόν να διηγείσαι την ομορφιά, έτσι, θα πάθει κρίση η ασχήμια. Ένας άνθρωπος κάνει τη σκέψη και η ομορφιά γιορτάζει παντού».

Δεν καταφέρατε να περάσετε στην Σχολή Καλών Τεχνών.

«Όταν ήρθα από το χωριό στην Αθήνα, ήρθα όπως όλα τα παιδιά. Δεν υπήρχε ούτε φροντιστήριο ούτε τίποτα. Για να μπεις στην Καλών Τεχνών πρέπει να δώσεις εξετάσεις και να κάνεις φροντιστήριο δύο χρόνια. Επίσης να μπεις στο σκεπτικό το πώς σε υποδέχονται εκεί μέσα. Είχα την αυτοπεποίθηση να το κάνω μοναχός μου. Έδωσα μια φορά και δεν πέτυχα.

Η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα που είναι χρόνια φίλη μου, ξέροντας την ανάγκη που είχα με έβαλε σαν ακροατή στο εργαστήριο του Δημοσθένη Κοκκινίδη. Εκεί έκατσα δύο σχολικές χρονιές και αυτό που εισέπραξα είναι το πώς κατεδαφίζεις την έπαρση για να πας στην ουσία. Εκεί έμαθα ότι η ζωγραφική δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά είναι αυτό που δεν βλέπεις. Ζωγραφίζεις αρχικά αυτά που βλέπεις και μετά θα πας στα "δεν βλέπω". Δηλαδή στο μεταφυσικό, στην προσωπική σου διαδρομή. Για να δεις να θα βρεις τη διαδρομή σου. Γιατί υπάρχουν και τα εμπόδια των άλλων, η μίμηση δηλαδή, να κλέψεις την εικόνα κάποιου άλλου. Για αυτό λέμε ότι αυτός που περπατάει αφήνει ίχνη πίσω του. Πρέπει να περπατάς για να βρεις το δικό σου ίχνος. Αν δεν βρω τον δικό μου βηματισμό δεν έχω λόγο να περπατώ. Όπως και στη μουσική, βρήκα τον δικό μου βηματισμό από την αρχή και τον κράτησα πιστά. Πιστεύω ότι και στην ζωγραφική έχω τον δικό μου βηματισμό και τη δική μου κίνηση. Και αυτό με ευχαριστεί πολύ».

Ο ρόλος του Βαγγέλη Παπαθανασίου

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έχει παίξει μεγάλο ρόλο ώστε να ασχοληθείτε περισσότερο με τη ζωγραφική.

«Ναι, πολύ μεγάλο ρόλο! Τον Βαγγέλη Παπαθανασίου τον γνώρισα μέσα από τον Γιάννη Σμαραγδή, όταν έκανε την ταινία για τον El Greco που συμμετείχα κι εγώ. Γνωριστήκαμε λοιπόν με τον Βαγγέλη, και ταιριάξανε τα χνώτα μας που λένε. Ο Βαγγέλης είναι μια παγκόσμια φωτισμένη προσωπικότητα. Γεννήθηκε με την έμπνευση, έχει εξαιρετικό χιούμορ και διορατικότητα. Γίναμε φίλοι και αυτό μου έδωσε μεγάλη χαρά γιατί έχει διάρκεια. Και ο Βαγγέλης έχει εργαστήριο και ζωγραφίζει εξαιρετικά. Κάποια στιγμή λοιπόν ζωγράφισα ένα μάτι και του άρεσε πάρα πολύ, ενθουσιάστηκε και μου λέει "μα γιατί δεν ζωγραφίζεις;". Κάθε φορά λοιπόν που μιλούσαμε μου έλεγε να ξαναμπώ στη ζωγραφική. Άρχισα λοιπόν να ζωγραφίζω στο στούντιο στην Κρήτη και να του στέλνω φωτογραφίες με το κινητό και ενθουσιάστηκε. Θέλοντας να με κάνει να ασχοληθώ με τη ζωγραφική περισσότερο, μου έστειλε ένα πακέτο χρώματα και ειδικό χαρτί ζωγραφικής».

Και έτσι εδώ στην Gallery Genesis έχουμε την πρώτη σας επίσημη έκθεση ζωγραφικής.

«Αυτή είναι η πρώτη έκθεση σε επίσημο επίπεδο, είχα κάνει κάποιες μικρότερες στο Black Duck. Aλλά εδώ είναι αμιγώς σε μια γκαλερί. Νιώθω όπως τότε που ο Χατζιδάκις μου έδωσε το βήμα και ήταν σαν να λέει "δείτε αυτόν". Αυτή η κίνηση δεν ξέρω πόσα χρόνια παρέκαμψε που θα έπρεπε να περπατήσω μοναχός μου. Με έδειξε λοιπόν και όλοι γυρίσανε το κεφάλι να με δουν, με σκανάρανε. Μάλλον είχα κάτι, για αυτό έκανα πορεία τόσα χρόνια. Τώρα συμβαίνει κάτι το αντίστοιχο. Κάνω το πρώτο βήμα ζωγραφικής στα 70 μου χρόνια. Δεν καταθέτω τα όπλα. Χαίρομαι τη ζωή μου συνεχώς. Ανά πάσα στιγμή είμαι παρών στη δημιουργία. Με φιλοξενεί η φύση και μου έδωσε κάποιο χρόνο για να ζήσω. Δεν μου τον έδωσε για να κάθομαι περιμένοντας να πεθάνω. Μου τον έδωσε για να τον γεμίσω πράγματα. Και αυτό κάνω».

Νιώθετε το ίδιο τρακ;

«Νιώθω τρακ ναι. Γιατί δεν καταδέχομαι να πουν ότι είμαι ένας μουσικός γνωστός που ζωγραφίζει κιόλας. Αυτό με προσβάλει. Εκτίθεμαι με την απαίτηση να με κρίνει ο άλλος για τη ζωγραφική μου. Όχι σαν μουσικό που ζωγραφίζει».

Η επιστροφή στα Ανώγεια

Πώς είναι η ζωή στα Ανώγεια;

«Έζησα στην Αθήνα 30 χρόνια, είχα σπίτι εδώ, αλλά η αναφορά μου ήταν στην Κρήτη και πάντα πήγαινα. Τώρα που ζω στην Κρήτη, τα τελευταία 10 χρόνια, ξαναβρήκα την αναπνοή μου, τον χώρο μου, τους φίλους, τις περιοχές, όλα όσα ξέρω από παιδί και είμαι πανευτυχής για αυτό. Στα Ανώγεια ζω μονάχος. Ζωγραφίζω, είμαι με τους φίλους μου, κάνω μουσικές και είμαι μια χαρά.

Θα σου πω κάτι. Η φύση μας έχει φέρει για να είμαστε συνδημιουργοί. Αν φτιάχνεις πράγματα να το κάνεις με καλό τρόπο. Ο χρόνος μας είναι λίγος για να τον ξοδεύουμε στο τσάμπα. Ποτέ μην δίνεις το χέρι σε κάποιον που δεν έχει τίποτα να σου πει. Μόνο αυτός που περπατάει αφήνει ίχνη πίσω του. Έχεις δει ίχνη δέντρου; Δεν θα δεις ποτέ. Και πάνω στα ξερά φύλλα μην αφήνεις ίχνη ποτέ. Να πατήσεις στο χώμα. Εγώ ένα πράγμα σου έδωσα σήμερα εδώ. "Μη με λες γκρίζο. Αλλά κουρασμένο λευκό"».

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;

«Κάνω ζωγραφικής σχέδια, στην κυριολεξία (γέλια)!».

Πληροφορίες

Η gallery genesis παρουσιάζει την πρώτη έκθεση της νέας χρονιάς 2022: Λουδοβίκος των Ανωγείων - «Σύννεφο που ξεστράτισε και σκόνταψε στο φως»

Καλλιτεχνική Διεύθυνση - Επιμέλεια έκθεσης: Γιώργος Τζάνερης

Την έκθεση προλογίζει με το κείμενό της η Ντόρα Ηλιοπούλου - Ρογκάν, Δρ. Ιστορικός της Τέχνης-τεχνοκριτικός Officier des Arts et Lettres

Διάρκεια έκθεσης έως 22 Ιανουαρίου 2022
Gallery Genesis, Χάρητος 35, Κολωνάκι - Αθήνα
τηλ.: 211 71 00 566

Ωράριο Λειτουργίας:
Τρίτη - Πέμπτη - Παρασκευή 12:00 - 21:00
Τετάρτη - Σάββατο 12:00 - 15:00