«Δεν πατάς ένα κουμπί ν' ανοίξει ο πολιτισμός»: Οι άνθρωποι του θεάματος μιλούν για το άνοιγμα

Στις 21 Μαΐου ανοίγουν οι θερινοί κινηματογράφοι με πληρότητα 75%, και ακολουθούν οι συναυλίες και οι θεατρικές παραστάσεις σε ανοιχτούς χώρους, στις 28 Μαΐου, με πληρότητα 50%, ενώ θα απαγορεύεται να είναι όρθιοι οι θεατές.

Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί την επανέναρξη του τεράστιου κεφαλαίου που λέγεται «πολιτισμός».

Μια επανέναρξη που όλοι αναμέναμε με μεγάλη αγωνία, είτε ως θεατές είτε ως εμπλεκόμενοι στον κόσμο του θεάματος.

Παρόλα αυτά, μετά τα χαρμόσυνα νέα, είναι εύλογο να αναρωτηθεί κάποιος εάν οι συνθήκες υπό τις οποίες γίνεται το πολυαναμενόμενο restart διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του πολύπαθου τον τελευταίο χρόνο κλάδου.

Και τα ερωτήματα προκύπτουν αυτονόητα:

* Μπορούν τα θέατρα να επιβιώσουν με 50% πληρότητα;

* Θα προλάβουν να ετοιμαστούν παραστάσεις;

* Θα μπορέσουν να οργανωθούν μουσικές συναυλίες;

«Να ξεκινήσουμε από τα βασικά», λέει ο Πασχάλης Τσαρούχας, πρόεδρος του Πειθαρχικού του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, και συνεχίζει:

«Πότε θα προλάβει να οργανωθεί μια παραγωγή, όταν μέχρι προχθές απαγορεύονταν οι πρόβες; Ή θα είναι κάτι παλιό, ή θα γίνει μια πολύ πρόχειρη δουλειά».

«Δεν πατάς ένα κουμπί ν' ανοίξει ο πολιτισμός, δεν είναι καφετέρια που πας τη Δευτέρα κάνεις τις προμήθειές σου και την Τρίτη ανοίγεις», λέει από την πλευρά της η Μαργαρίτα Συγγενιώτου, λυρική τραγουδίστρια και Οργανωτική Γραμματέας του ΠΟΘΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος).

Τα θέατρα, σε αντίθεση με τους κινηματογράφους (75%), θα επιτραπεί να λειτουργήσουν με πληρότητα 50%.

Η λογική πίσω από αυτήν την απόφαση είναι ότι το Ηρώδειο, παραδείγματος χάριν, έχει 5.000 θέσεις, συνεπώς οι 2.500 είναι αρκετές για να καλύψουν οικονομικά τις ανάγκες της παραγωγής.

Μόνο που όλα τα θέατρα δεν είναι Ηρώδειο, αν και οι περισσότεροι θερινοί χώροι είναι μεγάλης χωρητικότητας. Παρόλα αυτά υπάρχουν και θέατρα που χωράνε μόλις 500 θεατές. Μπορούν, συνεπώς 250 εισιτήρια να «βγάλουν» μια παράσταση;

«Οι περισσότερες παραγωγές έτσι κι αλλιώς δεν είναι βιώσιμες οικονομικά», απαντά ο κ. Τσαρούχας, «διότι δεν υπάρχει ένα θεσμικό πλαίσιο που να διασφαλίζει τη βιώσμότητά τους. Το πλαίσιο πρέπει να τεθεί από τους εμπλεκόμενους στον πολιτισμό και το κράτος οφείλει να διασφαλίζει ότι το πλαίσιο τηρείται».

Πασχάλης Τσαρούχας @Facebook

Πριν από ένα μήνα, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος είχε στείλει μια ανοιχτή επιστολή στον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, επισημαίνοντας όλα αυτά τα ζητήματα:

«Αν θέλουμε να υπάρχει Πολιτισμός το καλοκαίρι, θα πρέπει να ανακοινωθεί τώρα το χρονοδιάγραμμα επανέναρξης. Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις χρειάζονται προγραμματισμό και προετοιμασία αρκετούς μήνες πριν, αλλιώς το άνοιγμα θα είναι μόνο προσχηματικό. Αυτό το απέδειξε η περσινή θερινή σαιζόν, που ελάχιστες εκδηλώσεις έγιναν και ελάχιστοι συνάδελφοι κατάφεραν να εργαστούν.

Πώς σχεδιάζετε να επιβιώσουν οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό τους ερχόμενους μήνες; Δεν μπορούμε να μιλάμε για ομαλοποίηση της εργασίας μας πριν την έναρξη της θερινής σεζόν και ακόμα και τότε θα είναι πολύ δύσκολα με δεδομένα τα υγειονομικά πρωτόκολλα, που θα μειώνουν την χωρητικότητα και θα αυξάνουν ρίσκο της κάθε παραγωγής».

Είναι γεγονός ότι από τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις του περσινού καλοκαιριού, ελάχιστες πραγματοποιήθηκαν, με συνέπεια να χαθούν πάρα πολλά χρήματα από τις ακυρώσεις, ιδιαίτερα μουσικών συναυλιών.

Οι συναυλίες

Πέρυσι, τέτοια εποχή αλλά και αργότερα, δεν σταματούσαμε να ενημερώνουμε για ακυρώσεις μουσικών συναυλιών.

Και όσες έχουν ανακοινωθεί για φέτος είναι, φυσικά, στον αέρα, με πρώτα τα τρία μεγάλα μουσικά φεστιβάλ, το Rockwave, το Ejekt και το Release.

Πολλά συγκροτήματα δεν ξέρουν καν αν θα πραγματοποιήσουν τελικά τις φετινές ευρωπαϊκές περιοδείες τους ή αν θα τις αναβάλλουν και πάλι μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. Οι διοργανωτές, όμως, των φεστιβάλ πρέπει όχι μόνο να κάνουν την προετοιμασία, αλλά και την προπώληση.

Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Διοργανωτών Πολιτιστικών Εκδηλώσεων (ΠΣΔΠΕ), με ανάρτησή του στα σόσιαλ, επισήμανε ότι η χωρητικότητα 50% που ανακοινώθηκε για τις καλοκαιρινές συναυλίες οδηγεί τον κλάδο σε σίγουρη οικονομική καταστροφή.

«Δυσάρεστη έκπληξη για τον μουσικό πολιτισμό η χωρητικότητα 50% στις καλοκαιρινές συναυλίες. Καθιστά απαγορευτική την ιδιωτική παραγωγή. Η στάση της κυβέρνησης καταντά εμμονικά εχθρική απέναντι στους καλλιτέχνες που για ένα ακόμα καλοκαίρι δεν θα μπορέσουν να εργαστούν.

Θα δεχόμασταν το 50% εάν συνοδευόταν από επιδοτήσεις των εταιρειών μουσικής παραγωγής για επανεκκίνηση των επιχειρήσεων, αν συνοδευόταν από επιδότηση εισιτηρίου στις καλοκαιρινές συναυλίες ή από επιδότηση των κενών θέσεων, αν συνοδευόταν από επιδοματική πολιτική στους καλλιτέχνες στους εργαζόμενους στον πολιτισμό και στις εταιρείες παραγωγής, αν ενισχυόταν το ποσοστό αυτό από μία μελετημένη βοήθεια.

Δεν μας παρέχει η κυβέρνηση ούτε το 75% χωρητικότητας που παρέχει στον κινηματογράφο, μέτρο που τουλάχιστον δίνει μία ανάσα επιβίωσης, δημιουργώντας για μία ακόμα φορά διχαστική πολιτική μεταξύ των πολιτιστικών τομέων, όπως άφωνους μας είχε αφήσει το καλοκαίρι του 2020 που έκλεισε τις συναυλίες το Σεπτέμβριο και άφησε τις θεατρικές παραστάσεις σε λειτουργία. Η τοπική αυτοδιοίκηση, παράλληλα, δεν βοηθά, το αντίθετο αυξάνει το ενοίκιο των χώρων πολιτιστικών δράσεων, καλυπτόμενη πίσω από έναν μίζερο λόγο οικονομικής ένδειας, αφήνοντας τον πολιτισμό πολύ πίσω χωρίς να τον λαμβάνει ως πρωτεύουσα ψυχική ανάγκη.

Είμαστε χωρίς καμία δικλείδα ασφαλείας, χωρίς χρήματα, χωρίς καμία ουσιαστική πολιτιστική πολιτική, χωρίς κάλυψη από τις ασφαλιστικές εταιρείες όταν γίνονται αιφνίδιες ακυρώσεις με κρατική εντολή, χωρίς τη δυνατότητα ανάκαμψης αφού το Υπουργείο Ανάπτυξης μας εξαίρεσε από τις επιδοτούμενες εταιρείες σε κεφάλαιο επανεκκίνησης. Είμαστε στη χειρότερη θέση που βρέθηκε ποτέ ο μαχόμενος χώρος της μουσικής και ενώ περιμέναμε καλύτερη χωρητικότητα από την περυσινή (που ήταν στο 75%) δεδομένης τόσο της εμβολιαστικής πορείας όσο και της διαδεδομένης χρήσης των ατομικών covid test, ανακοινώθηκε 50%. Όταν στις πολιτιστικές δράσεις τηρούνται οι αποστάσεις, οι μάσκες, οι απολυμάνσεις, οι μονοδρομήσεις, η ανέπαφη συναλλαγή, τα αντισηπτικά και όταν ουδέν κρούσμα ποτέ μας γνωστοποιήθηκε στις συναυλίες», λέει μεταξύ άλλων η ανάρτηση που υπογράφει η Πρόεδρος του η πρόεδρος του ΠΣΔΠΕ, Κατερίνα Σταματάκη, η οποία έχει εκφράσει κατ' επανάληψη τους φόβους της για την επερχόμενη «σεζόν».

Τα προβλήματα είναι γνωστά, λύσεις υπάρχουν;

«Έχουν γίνει σχετικά πειράματα στο εξωτερικό, στην Ολλανδία και την Ισπανία», λέει η Μαργαρίτα Συγγενιώτου, «δοκιμές για συναυλίες με πολλά διαφορετικά υγιονομικά πρωτόκολλα».

Μαργαρίτα Συγγενιώτου @Facebook

Αναφέρεται στη δοκιμαστική συναυλία που έγινε στο Άμστερνταμ στις 5 Μαρτίου, όταν 1.300 άνθρωποι έλαβαν μέρος σε μια πολύ προσεκτικά οργανωμένη δοκιμαστική εκδήλωση στη μεγαλύτερη αίθουσα μουσικής της πόλης, το Ziggo Dome, η κανονική χωρητικότητα του οποίου φθάνει τα 17.000 άτομα.

Οι συμμετέχοντες παρακολουθούνταν σε όλες τις κινήσεις και επαφές τους χάρη σε ένα καρτελάκι που ήταν υποχρεωμένοι να φορέσουν, στην προσπάθεια να διαπιστωθεί πώς μπορούν να ανοίξουν και πάλι με ασφάλεια για το κοινό διάφορες εκδηλώσεις.

Όλοι οι συμμετέχοντας έπρεπε να παρουσιάσουν αρνητικό τεστ κορωνοϊού 48 ώρες πριν και καλούνται να υποβληθούν και πάλι σε τεστ πέντε ημέρες μετά την εκδήλωση.

Οι συμμετέχοντες μοιράστηκαν σε έξι ομάδες και έλαβαν διαφορετικές οδηγίες σχετικά με την κοινωνική αποστασιοποίηση και τις προστατευτικές μάσκες προσώπου, ενώ είχαν ποικίλους βαθμούς ελευθερίας στην κίνησή τους στον χώρο.

Στις 27 Μαρτίου το πείραμα επαναλήφθηκε στη Βαρκελώνη και τα αποτελέσματα ήταν θεαματικά: Καμία ένδειξη μετάδοσης του ιού δεν εντοπίστηκε μετά τη ροκ συναυλία με 5.000 θεατές που χόρευαν φορώντας προστατευτικές μάσκες, χωρίς όμως να τηρούν αποστάσεις.

Αυτό δήλωσαν οι διοργανωτές που θέλησαν να αποδείξουν ότι οι συναυλίες είναι εφικτές παρά την πανδημία.

Μόνο 6 θετικά περιστατικά ανιχνεύθηκαν ανάμεσα στους 5.000 θεατές δεκαπέντε ημέρες μετά την συναυλία και οι διοργανωτές είναι βέβαιοι ότι «για τα τέσσερα από τα έξι περιστατικά, η μετάδοση δεν έγινε κατά την διάρκεια της συναυλίας».

Στην Ελλάδα δεν έχει γίνει κάτι παρόμοιο.

«Ο σώζων εαυτόν σωθήτω»

Με τον κλάδο της ψυχαγωγίας και του πολιτισμού να έχει πληγεί όσο λίγοι, ένα εύλογο ερώτημα είναι πώς επιβιώνουν οι εργαζόμενοι στο χώρο του θεάματος, ένα ζήτημα που έχει ενσκύψει παγκοσμίως.

Ενδεικτικό για τη «βουτιά» του κλάδου, το παρακάτω γράφημα, της ΕΛΣΤΑΤ για το 2020. Και βέβαια η κατάσταση τους πρώτους μήνες του 2021 επιδεινώθηκε περαιτέρω...

Τον περασμένο Δεκέμβριο η ΠΟΘΑ οργάνωσε διαδικτυακό τηλεμαραθώνιος αλληλεγγύης για τους εργαζομένους στον πολιτισμό.

«Μοιράσαμε μετά βοήθεια μέσω των Σωματείων», λέει η κ. Συγγενιώτου.

«Πολλοί μάς είπαν “δώστε μας κουπόνια για τρόφιμα με διακριτικότητα”. Μιλάμε για μεγάλα ονόματα από το χώρο του τραγουδιού, ας πούμε, που κυριολεκτικά δεν έχουν να φάνε...» συμπλήρωσε η ίδια.

Παρόλα αυτά, οι εργαζόμενοι στο χώρο του θεάματος περιμένουν ακόμη την κρατική στήριξη για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο, κατά τους οποίους ο πολιτισμός ήταν «κλειστός».

Ο Πασχάλης Τσαρούχας, από την πλευρά του επισημαίνει το ρόλο που έπαιξε στην επιβίωση των ηθοποιών το ΣΕΗ και ο Πρόεδρός του, Σπύρος Μπιμπίλας, ο οποίος «τους ξέρει όλους προσωπικά και τρέχει».

Με τις μικρότερες παραγωγές, τις συναυλίες και τα πολιτιστικά δρώμενα στον αέρα, ποιο μπορεί να είναι το μέλλον της κατάστασης;

«Ο “μικρομεσαίος” πολιτισμός θα οδηγηθεί στην ίδια κατάσταση με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις», λέει η κ. Συγγενιώτου, και συμπληρώνει:

«Δεν θα αντέξει. Και να μην ξεχνάμε ότι ο πολιτισμός είναι παραπάνω από απαραίτητος: ο υψηλός πολιτισμός διαμορφώνει την κοινωνία. Ο μέτριος την εκφράζει».

Ο Πασχάλης Tσαρούχας είναι ελαφρώς πιο λακωνικός: «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω», καταλήγει απλά.