Η πανδημία «σημάδεψε» και τη γλώσσα

Με πολύ σημαντικά συμπεράσματα για την επίδραση της πανδημίας στη γλώσσα και στην επικοινωνία ολοκληρώθηκε το πρωτοποριακό πρόγραμμα του Εργαστηρίου Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης (ΜΕ.Κ.ΘΕ.Μ.Ε.) του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, «Ο δημόσιος λόγος στην εποχή της πανδημίας». Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Γαλλικό Τμήμα του Ομίλου Ευρωπαϊκού Τύπου (Club de la Presse Européenne, Paris) και είχε χορηγό επικοινωνίας το CNN Greece.

Πανεπιστημιακοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό έδωσαν το παρόν στο πρόγραμμα, που σχεδίασε, οργάνωσε και διηύθυνε ως επιστημονική υπεύθυνη, η αν. Καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Ελληνικής Γλώσσας και διευθύντρια του Εργαστηρίου Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, Μέσων Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης, κ. Νικολέττα Τσιτσανούδη – Μαλλίδη.

Το πρόγραμμα που προσφέρθηκε δωρεάν σε 200 περίπου φοιτητές, δημοσιογράφους, νομικούς και εκπαιδευτικούς, διήρκησε δύο και πλέον μήνες και πυροδότησε έναν σοβαρό προβληματισμό για τους δεκάδες νέους όρους που αφορούν στην υγειονομική κρίση και οι οποίοι εισέβαλαν βίαια στο λεξιλόγιό μας, ενώ αναγνωρίστηκαν με μεγάλη ταχύτητα από τα λεξικά.

Υπογραμμίστηκε ότι η πανδημία προκάλεσε δραστικές αλλαγές στην επικοινωνία μεταξύ των ομιλητών της κοινότητας. Ζητήματα γλωσσικής αλλαγής, γλωσσικής προσαρμογής, επανασημασιολογήσεων των λέξεων, αλλά και άλλα που σχετίζονται με την ιδεολογική λειτουργία του λόγου περιλαμβάνονταν στις θεματικές του σεμιναρίου που πραγματοποιούνταν κάθε Παρασκευή βράδυ, καθηλώνοντας τους συμμετέχοντες μέχρι τα μεσάνυκτα. Επιπλέον, το πρόγραμμα διαπραγματεύτηκε και το κρίσιμο θέμα της ανάπτυξης του διχοτομικού λόγου σε εποχές κρίσεων και ειδικότερα σε σχέση με την κρίση της πανδημίας.

«Η γλώσσα επηρέασε και επηρεάστηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε πολύ μεγάλο βαθμό και με ταχύτητα φωτός. Απόδειξη ότι δημιουργήθηκε και το πρώτο λεξικό για τον Covid 19. Πιστεύουμε ότι το πρόγραμμα πέτυχε τον βασικό του σκοπό που ήταν να προσφέρει σε κάθε ενδιαφερόμενο τις απαραίτητες γνώσεις σχετικά με την κωδικοποίηση και την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων που αφορούν στην επικοινωνία στη δημόσια σφαίρα, σε εποχές κρίσεων και εν προκειμένω στη σύγχρονη εποχή της υγειονομικής κρίσης» τόνισε στο κλείσιμο της δράσης, η κ. Τσιτσανούδη - Μαλλίδη, προσθέτοντας τα εξής:

«Προσεγγίσαμε με προσοχή τις τακτικές δόμησης της συναίνεσης ή και υποταγής στα απαγορευτικά μέτρα και δώσαμε έμφαση από γλωσσικής άποψης στις έννοιες της πειθαρχίας, της συμμόρφωσης και της ατομικής ευθύνης, ενώ ερμηνεύσαμε και τους τρόπους με τους οποίους η γλώσσα με τους αναπαραστατικούς και ιδεολογικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης της πραγματικότητας, συνέβαλλε στην (ανα)παραγωγή της αναγκαίας πολιτικής και κοινωνικής συγκατάθεσης, με τον πολυσήμαντο διαμεσολαβητικό ρόλο των μέσων επικοινωνίας. Είδαμε όμως και το πώς οι παραλήπτες των δημοσίων λόγων ανταποκρίθηκαν/συμμορφώθηκαν στις συστάσεις των ειδικών και στις δύο περιόδους των μέτρων εγκλεισμού, προκειμένου να συμβάλλουν με τη συμπεριφορά τους στην ανάσχεση του πανδημικού κύματος».

Τέλος, η επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος απηύθυνε θερμές ευχαριστίες στο CNN Greece, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Το CNN Greece στήριξε επικοινωνιακά αυτή την προσπάθεια, αποδεικνύοντας τα ευαίσθητα αντανακλαστικά του σε επιστημονικές δράσεις οι οποίες έχουν ως άξονά τους τη γλώσσα, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό και είμαστε ευγνώμονες για αυτό. Μας υποστηρίζει και στη δράση του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» που με μεγάλο πάθος διοργανώνουμε και με διαρκή έγνοια τους φοιτητές μας και τη νέα γενιά. Οι ευχαριστίες μας προς τη διοίκηση του CNN Greece είναι θερμότατες και ειδικά προς τον γενικό διευθυντή κ. Γιάννη Μανδαλίδη».